Anayasa Mahkemesi'nden iptal kararı

ANAYASA Mahkemesi (AYM) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu başta olmak üzere mevcut oda ve borsa başkanlarının yüzde 80’inin önümüzdeki seçimlere girmesine engelleyen düzenlemeyi anayasaya aykırı buldu ve iptal etti. Yüksek Mahkeme yürütmeyi de durduğu için Hisarcıklıoğlu ve oda başkanlarına seçim engeli yargı kararıyla kaldırılmış oldu. Böylece, Hisarcıklıoğlu ve aynı durumdaki mevcut oda ve borsa başkanlarına seçimlere katılma yolu açıldı. Yürütmeyi durdurma verilmemiş olsaydı, iptal kararı Resmi Gazete’de yayımlandığında yürürlüğe girecekti.

ÖNCE RAPOR SONRA KARAR

AYM dün Ankara 13. İdare Mahkemesi ve Ankara 7. İdare Mahkemesi tarafından yapılan TOBB Yasası’ndaki “İki dönem başkanlık yapanlar, 2 dönem ara vermedikçe yeniden bu göreve seçilemez” hükmünün anayasanın eşitlikle, seçme ve seçilme hakkına aykırı olduğu iddiasıyla yaptıkları başvuruları birlikte görüştü. Heyette önce raportörün iptal yönünde görüş bildirdiği raporu okunup değerlendirdi. Daha sonra iptal ve yürütmeyi durdurma kararı verdi.

Bu karar siyasi dengeleri alt üst edebilir

Anayasa Mahkemesinin Odalar ve borsalar kararı, Ankara'da siyaseti karıştırdı. Mahkemenin oda ve borsa yöneticilerinin iki dönemden sonra aday olmalarına kısıtlama getiren kararını 'Anayasa'ya aykırı' bulması, gözlerin AK Parti'nin '3 dönem kısıtlamasına' çevrilmesine yol açtı. Eski Adalet Bakanı Prof. Hikmet Sami Türk, "Bu kararı emsal göstererek Ak Partili vekiller, belediye başkanları ya da örgüt yöneticileri tüzükteki 3 dönem kısıtlmasının iptali için mahkemeye gidebilirler" dedi.

Detayı için tıklayınız

TOBB’a bağlı oda ve borsalarda seçim takvimi 1 Şubat’ta başlayacak ve 31 Mart’ta bitecek. TOBB Kanunu’nun engel bu hükümleri iptal edilmeseydi, TOBB?Başkanı Hisarcıklıoğlu ve aynı konumdaki oda ve borsa başkanları yeniden aday olamayacaktı. İptalle bu yol açılmış oldu. AYM davaların reddine karar verseydi, TOBB Yasası’ndaki düzenleme Anayasa vizesi almış olacaktı. Seçilme engeli nedeniyle Hisarcıklıoğlu ve oda başkanlarının yeniden seçilme yolu kapanacaktı.

İLK SIRADA GÖRÜŞÜLDÜ

Anayasa Mahkemesi’nin ülke genelinde 365 oda ve borsa başkanlarının seçim sürecini yakından ilgilendiren kritik toplantısı saat 9.30’da başladı. Mevcut yönetim kurulu ve meclis başkanları, bu koltuklara aday olacaklar ve 10 bin 500 kişilik meclis üyeleriyle yeni adaylar düşünüldüğünde Türkiye genelinde yaklaşık 21 bin kişiyi ilgilendiren yasa maddesine itiraz büyük önem taşıyordu. Ankara 13. İdare Mahkemesi ve Ankara 7. İdare Mahkemesi tarafından yapılan iptal başvuruları mahkeme gündeminin 1 ve 2. sırasında yeraldı. Davalar birleştirildiği için birlikte görüşülerek, esastan karara bağlanması kararlaştırıldı. Heyette önce raportörün daha önceki ret ve iptal içtihatları değerlendiren ancak iptal yönünde görüş bildirdiği mahkeme kaynaklarınca belirtilen raporu okuyup değerlendirdi. Bu raporun Heyet için bağlayıcılığı yoktu.

Hangi maddeler iptal edildi

TOBB Yasası’nın iptali istenen maddeler Anayasa Mahkemesi gündeminde şöyle yer aldı:
GÜNDEM 1. SIRA: 2012/12 esas Ankara 13. İdare Mahkemesi
18.5.2004 günlü, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun 40. maddesinin “Üst üste iki dönem yönetim kurulu başkanlığı yapmış olanlar, aradan iki seçim dönemi geçmedikçe aynı göreve yeniden seçilemezler.” biçimindeki üçüncü fıkrasının iptaline karar verilmesi istemi.
GÜNDEM 2. SIRA: 2012/128 Ankara 7. İdare Mahkemesi (Birleşen)
1- E.2012/145 18.5.2004 günlü, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun;
1- 16. maddesinin “Üst üste iki dönem meclis başkanlığı yapmış olanlar, aradan iki seçim dönemi geçmedikçe aynı göreve yeniden seçilemezler.” biçimindeki beşinci fıkrasının iptaline,
2- a- 38. maddesinin “Üst üste iki dönem meclis başkanlığı yapmış olanlar, aradan iki seçim dönemi geçmedikçe aynı göreve yeniden seçilemezler.” biçimindeki beşinci fıkrasının,
b- Geçici 10. maddesinin birinci fıkrasının “…üst üste iki dönem süresince meclis başkanlığı, yönetim kurulu başkanlığı, konsey başkanlığı ve Birlik Başkanlığı görevlerinde bulunanlar aradan iki seçim dönemi geçmedikçe aynı görevlere yeniden seçilemezler.”
bölümünün,iptaline ve yürürlüklerinin durdurulmasına, karar verilmesi istemi.

Gerekçe: Mantıksız ve ölçüsüz

ANAYASA Mahkemesi’nde önce raportörün iptal yönünde görüş bildirdiği raporu okunup değerlendirildi. Heyet şu gerekçelerle iptal kararı aldı:
“Meslek kuruluşları kamu tüzel tüzel kişiliği niteliğindedir. Seçimle işbaşına gelen oda mensuplarına getirilecek
sınırlama anayasanın temel hak ve hürriyetler, seçme ve seçilme hakkı, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, hukuk devleti, demokratiklik ilkelerine aykırılık oluşturur.
Yasadaki mantıkla bakıldığında belediye başkanlarına da iki dönem sınırlaması getirilebilirdi. Bu durumda mantıksız ve ölçüsüz bir uygulama ile karşı karşıya kalınırdı.”