Altın ve hisse senedi için blokaj yararlıdır

30 Eylül 1998 servet blokajı gününde hangi değerlerin blokajının yapılması gerektiği konusunda çeşitli sorunlar ortaya çıkmaya başladı.

1998 yılı için 3 milyar 500 milyon liranın altında servetin hesabı sorulmayacağı için, bu tutarın altındaki servetin bolkajının yapılmaması gerektiği yorumlanıyor. Önce şunu hatırlatayım. Blokaj mecburi değil. İsterse 100 milyarınız olsun, blokaj yapmayabilirsiniz. Yaptırımı yok. Ama sorulunca hesabını veremezseniz. Ceza görürsünüz. Blokaj vatandaşın lehine. O nedenle biz, 1 milyarınız bile olsa, banka kayıtlarında görülmesini tavsiye ediyoruz.

Çünkü gelecek yıl bu 1 milyar lira ile bir yere, bir işletmeye ortak olabilirsiniz. İyi bir hisse senedi alıp, bir kaç yılda paranızı 20 katına çıkarabilirsiniz. O zaman sorulunca hesabını veremezsiniz. Unutmayın, örneğin 10 milyon liralık Migros hisse senedi, bir kaç yılda 280 milyon lira oldu.

YUMUŞAK KARIN

Maliye Bakanlığı blokaj için; kanun metninde sadece lira, döviz ve mevduat sertifikası bulunduğunu bunun dışındaki altın ve hisse senedi gibi değerlerin blokajının yapılmayacağını ifade ediyorlar. Kanunun metninin tümüne hakim olan ‘‘Kayıtları devlet güvencesinde tutulan kurumlar’’ ve gene kanunun ‘‘ruhu’’ nedeniyle, bu yorumlara katılamıyoruz.

Evdeki hisse senedi ve altınlar blokaj yapılmazsa, bu yasanın ‘‘yumuşak karnı’’ olur. Uygulamada ya kötü niyetliye yarar, ya da iyi niyetlinin canı yanar. Bizce hisse senetleri mutlaka Takasbank'a veya bir aracı kuruma yatırılmalıdır. Çünkü kanunun tümüne hakim olan metin ve ruh varken, hukuki hiçbir önemi olmayan bakanlık açıklamaları, ileride vatandaş-idare arasındaki ihtilaflarda vatandaşı kurtaramaz.

EVDEKİ HİSSELER

2000 yılında yazılacak bir vergi inceleme raporunu şimdiden görür gibiyim. ‘‘Mükellef servetindeki 100 milyarlık artışı, evde bulunan hisse senetlerinin ve altınlarının satışından sağladığını iddia ediyorsa da, 30 Eylül'de bu değerlerin resmi kayıtlarda bulunduğunu ispatlayamamaktadır. Kanaatimizce mükellefin ekonomik ve sosyal durumu, evinde bu değerleri emniyetle saklayabilecek bir kasanın ve bu kasanın satın alma belgesinin bulunmayışı gibi nedenlerle, o tarihte bu değerlere sahip olmadığı ve bu hisse senetleri ile cumhuriyet altınlarını piyasa dışından toplayarak eskiden varmış gibi kuyumcuya ve borsaya satarak belge aldığı kanaatine varıldığından vergisinin alınması gerektiği sonucuna varılmıştır.’’

UYUŞMAZLIK OLURSA

3 milyar 500 milyon lira ve dövizin blokajı gerekirken, 100 milyar liralık hisse senedi veya başka bir kıymetin yasadaki ifade ile ‘‘Mevcudiyeti devlet güvencesinde tutulan kayıt ve siciller ile diğer kanaat getirici vesikalarla ispat edilmesi’’ yerine ileriki bir tarihteki satış belgesi ile yetinilmesi, muhtemel uyuşmazlığın vatandaş lehine çözümüne yetmeyecektir.

Ve hesabı sorulan bütün servetler, ‘‘Rahmetli kayınvalidenin çıkınından’’ çıkmış olacaktır.