Alışveriş merkezinde yabancı önde görünüyor

ALIŞVERİŞ merkezleriyle (AVM) ilgili sektörde en çok tartışılan konu yabancı markaların kayırılması, yerlilerin AVM’lerde daha verimsiz noktalarda yer almaları ve daha yüksek kiralar ödemek zorunda bırakılmaları. Yeni AVM yatırımları hızla devam ederken perakendeciler, sektördeki plansızlıktan dert yanıp, daha fazla AVM yatırımı yapılmamasını bile talep ediyor. Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği’nin (AMPD) araştırması, ortalama bir AVM’deki mağazaların yüzde 65’inin yerli, yüzde 35’inin yabancı olduğunu ortaya koydu. AMPD Başkanı Nuşin Oral, "Yerliler ağırlıkta. Düşünüldüğü gibi ağırlık yabancı markalarda değil" dedi. Oral, 2006 verilerine göre, Türkiye’deki AVM’lerde mağazası bulunan toplam 360 markadan 182’sinin (yüzde 67) yerli, 88’inin (yüzde 33) yabancı olduğunu söyledi.

FAHİŞ KİRA ARTIŞI: Tescilli Markalar Derneği (TMD) Başkanı Selçuk Güzenge ise, AVM ile markalar arasında yaşanan sıkıntıları şöyle aktardı: "Armada ve Tepe Nautilus, yüzde 90’a varan kira artış talebi yüzünden 5-6 markayla mahkemelik oldu. TMD bir komisyon kurdu ve çalışmalara başladı. İşe en çok şikáyetin geldiği birkaç AVM’den başlandı. Komisyon gerekli hukuki çalışmaların başlatılması için uğraşıyor. TMD, 2008’de açılacak yeni AVM’ler hakkında tüm üyeleriyle ortak hareket etme kararı aldı. AVM’lerdeki fahiş kira artırımları, kiralama ve lokasyon konusundaki problemler karşısında muhatap bulma sıkıntısını aşacağımıza inanıyoruz. Çadır konusunda da 2008’den sonra müsamaha yok. AVM’lerin taahhüt edilen zamanlarda açılmaması da bizi mağdur ediyor. 2008’den sonra sezon sonlarında AVM’lerin açılmaması için ortak hareket edeceğiz."

AVM’LERE DAVA AÇILABİLİR: Avukat Vehbi Kahveci, AVM’lerdeki kiracıların genel gider için ödedikleri paraların nasıl kullanıldığını öğrenmek üzere bir araya geldiğini, biri Anadolu diğeri Avrupa yakasında iki AVM’ye ödenen paraların nasıl kullanıldığını sorarak işe başlayacaklarını söyledi. Hiç bir AVM’de bu giderleri denetleme imkanı olmadığını vurgulayan Kahveci, "TMD adına bu talep iletildi. AVM’ler kabul etmez ise dava açacağız. Kiracılar kat mülkiyetinden kaynaklanan giderleri de genel giderler altında yönetimlere ödüyor. Elektrik ve temizlik gibi bazı giderleri zaten kendileri ödüyor. Ortak alanların giderleri de çok yüksek. Tamirat ve tadilatla ilgili giderler mal sahibinin olmalı, kullanım giderleri kiracıya fatura edilmeli. Ortak alanların kiraya verilmesi de başka bir problem. Reklam harcamaları kiracıya yansıtılıyor. Güvenlik ve temizlik hizmetlerinde ihaleler ticari kaygılar gözetilerek mi yapılıyor bilmiyoruz. Otoparkları kiraya veriyorlar. Bazıları bunu ortak gelir kabul ediyor, bazıları etmiyor. Önce ortak gider-gelir nedir bunun netleşmesi gerekir."

Bırakınız diksinler sonunda bize muhtaçlar

KİĞILI’nın sahibi Abdullah Kiğılı, perakendecilerin eleştirdiği çok sayıda alışveriş merkezi (AVM) yapılmasıyla ilgili "Bırakın yapsınlar. Sonunda hepsi bize muhtaçlar. AVM’de bir mağazanın yatırımı en fazla 200 bin dolar. Bir AVM ise 30-200 milyon dolar arasında yatırım gerektiriyor. Yatırım yanlışsa yapanlar düşünsün. Bu AVM’lerin bir kısımı hastane, okul, otel olacak" dedi.

Nautilus’da yüzde 100 kira artışını kabul etmiyoruz

DIESEL’in Türkiye distribütörü Tahsin Özlenir, bazı bölgelerde alışveriş merkezi (AVM) sayısının fazlasıyla arttığını, bunların ileride terk edilerek gri alanlara dönüşeceğini anlatarak şu bilgileri verdi: "Çalışmayacak yere yatırım yapılmamalı. Adam fabrikasını yıkıyor ’Buraya AVM iyi gider’ deyip, dikiyor. Carousel ile Capacity yan yana. Birbirlerinin satışlarını bölüyorlar. Hepsi verimsiz oluyor. İyi gidenin de işi bozuluyor. Türkiye’de kişi başına düşen kiralanabilir alan ile Avrupa’dakini karşılaştırmak yanlış. Kişi başı gelirimiz arasında uçurumlar var. Metrekare kira bedelinde bazı AVM’ler İtalya’yı ikiye katlıyor. Tepe Nautilus kiramızı yüzde 100 artırdı. Kabul etmedik, eski kirayı ödemeyi sürdürüyoruz. Mahkemeye versinler. Ankara’da da Armada fahiş kira artışına gitti. Orada da sorun var."

Küçük şehirde ikinci AVM sıkıntı yaşar

AVM Partners Genel Müdürü Aydın Yurdum, alışveriş merkezlerinin (AVM) hızla büyüdüğünü ancak belli bölgelerdeki yoğunlaşmanın sağlıksız olduğunu belirtti. Yoğunlaşmanın sadece Levent ve Beylikdüzü’nde olmadığını kaydeden Yurdum, "Eskişehir’de 4, Denizli’de 5 AVM olması daha tehlikeli. Nüfusu 700 binlere kadar olan şehirlerde ikinci AVM sıkıntı yaşar" dedi. Yerli-yabancı marka tartışmalarıyla ilgili olarak ise Yurdum, şöyle konuştu: "Memnun olmayanlar mutlaka çıkacak. Bir AVM kiralanırken markanın memleketine değil, marka ve ciro olarak katkısına bakılır. Şikáyet edenlerin bazıları yabancıların yanında yer almak için can atıyor. Yıldız yerli markalarımız var. Onları AVM’lerde görmeyi çok arzularız. Yerli markalarımıza çok inanıyoruz. Üç yıl önce Atina’da danışmanlığını yaptığımız AVM’de yer kiralamaları için inandıklarımızı beraberimizde götürdük."

Beylikdüzü dökülüyor, Levent İstanbul’un yeni alışveriş hattı

ALKAŞ Alışveriş Merkezleri Danışmanlık şirketinin sahibi Avi Alkaş, belli bölgelerdeki yoğunlaşmanın tehlikeli olabileceğini belirterek, "Levent’i ayrı tutuyorum. Cevahir’den başlayıp İstinyePark’a kadar uzanan bölge İstanbul’un yeni alışveriş hattı oluyor ve daha da gelişecek. Beylikdüzü’nde ise yoğunlaşma ve tekrar var. Dökülmeler başladı" dedi. Alkaş, yerli-yabancı tartışması ve yüksek kiralarla ilgili olarak şunları söyledi: "Shopmix (karma) yapılırken global çekiciliği yüzünden yabancılarla başlıyoruz. Her AVM’de farklı bir tablo yaratmak istiyoruz. Lokasyon kadar karma da önemli. Fahiş kira yerine ödenebilir kiralar olmalı. Cirodan pay en mantıklısı. Yabancı markaya baz kira oranı düşük tutulabiliyor ama onlar yüksek cirolar yaptıkları için yıl sonunda ciro üzerinden ödedikleri payla ödedikleri kira da yüksek oluyor."

Yerli markaların yurtdışına açılmasına yabancı desteği

KORUPARK, Zafer Plaza ve Deepo’nın sahibi Torunlar Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Aziz Torun, Levent ve Beylikdüzü’nde görülen AVM yoğunlaşmasının, çevredeki yerleşim alanlarının ekonomik ve sanayi gelişimine paralel olduğunu söyledi. Torun şöyle devam etti: "Bunlar uluslararası standartlara sahip AVM’ler olursa, kendi içinde farklılaşarak kimlik kazanıp, var olacaktır. Bugün yerli markalarımız üretimden öteye geçip pazarlama stratejilerine kafa yoruyorsa, burada rekabetin payı büyük. Şimdi bu markalar hızla küreselleşiyor ve güçleniyor. Yerli markaların başarısı, başarısız olan yabancı markaların yer bulmasını da engelliyor."

Tüketici profiline göre marka seçilir

KANYON Genel Müdürü Coşkun Bedük, alışveriş merkezini (AVM) ziyaret edecek tüketici profilini belirleyip ona göre ilerleme yolu seçilirse, yerli marka yabancı marka diye bir ayırım yapma şansının kalmayacağını söyledi. Bedük "Çünkü markalara yerli-yabancı diye bakmaz, benim tüketicim hangisini tercih eder diye değerlendirirsiniz" dedi.

Yerli-yabancı marka kuralı yok

STEFANEL Türkiye Genel Müdürü Füsun Çevikel, yerli-yabancı dağılımı doğru yapıldığı takdirde AVM’lerde tüm gelir grupları için doğru performanslara ulaşılabildiğini vurgulayarak, "Yerli-yabancı dağılımı için bir kural yok. AVM’nin bulunduğu bölgeye bölgedeki gelir dağılımına ve hatta eğitim oranına göre farklılıklar olması gerekiyor" diye konuştu.