Akaryakıt piyasası 47 milyar YTL'ye ulaştı

Piyasa büyüklüğü, tüketimdeki artıştan daha yüksek oranda bir büyüme gösterdi. Bu durum, ek olarak vergi oranları ve birim fiyatları daha yüksek olan ürün çeşitlerinin toplam tüketim içindeki paylarında gerçekleşen artıştan kaynaklandı.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 2007 Petrol Piyasası Sektör Raporu’nu yayınladı. Rapora göre, 2007 yılında, 23.5 milyon tonu ithal ham petrol, 2.06 milyon tonu ise yerli ham petrol olmak üzere rafinerilerde toplam 25.6 milyon ton ham petrol işlendi. 2007 yılında işlenen ham petrolün yaklaşık yüzde 92’si ise ithal edildi. Rafinerilerin ham petrol ithalatının 2005-2007 döneminde ülkeler bazında dağılımı incelendiğinde Rusya ve İran’dan ithal edilen ham petrolün toplam ithal edilen ham petrol içindeki payının yüzde 75 olduğu gözlendi. Ham petrol kaynak çeşitliliğinin gittikçe azalma eğiliminde olduğu görüldü.

6.4 MİLYON TON PETROL ÜRÜNÜ İHRAÇ EDİLDİ

Rafinerilerin petrol ürünleri ihracatı 2006-2007 yıllarında yaklaşık olarak 6.4 milyon ton civarında gerçekleşti. Rafinerilerin akaryakıt ithalatı artan bir eğilim göstererek 2.6 milyon tona ulaştı. Rafinerilerin toplam petrol ürünleri satışları 3 yıllık dönemde yaklaşık 18.8 milyon ton düzeyinde gerçekleşti. Rafinerilerin motorin türleri satışları 2007 yılında ise bir önceki yıla göre yüzde 10.6 artarak 8 milyon 362 bin tona ulaştı. Benzin türleri satışları ise 2007 yılında 2006 yılına göre yüzde 4.6 artışla 1 milyon 896 bin ton oldu. Fuel-Oil ise bir önceki yıla göre 18.6 azalışla 2 milyon 954 bin tona geriledi.

12.4 MİLYON METREKÜP AKARYAKIT İŞARETLENDİ

Ulusal marker uygulaması kapsamında 2007 yılında rafineriler tarafından yaklaşık olarak 12.4 milyon metreküp akaryakıt işaretlendi. İşaretlenen akaryakıtın yaklaşık 1.9 milyon tonu rafineriler tarafından 2007 yılında ithal edilen motorinden oluştu. Dağıtıcı şirketler tarafından yaklaşık olarak 6.2 milyon metreküpü motorin olmak üzere 7 milyon metreküp akaryakıt işaretlendi.

18.10 MİLYON TON AKARYAKIT SATILDI

Dağıtıcı şirketler 2007 yılında yaklaşık olarak 18.10 milyon ton akaryakıt satışı yaptı. Bu miktarın yaklaşık olarak bir bölü üçü ithalatla temin edildi.

Dağıtıcılar arası ticaret miktarı ise bir önceki yıla göre yaklaşık olarak yüzde 56.4 azalarak 1.02 milyon tona düştü. Aynı dönemde benzin satışı bir önceki yıla göre yüzde 5.64 azalarak 2 milyon 490 bin tona, fuel oil ise yüzde 18.20 azalışla 2 milyon 219 bin tona geriledi. Motorin satışı ise yüzde 5.07 artarak 13 milyon 394 bin tona ulaştı. Motorin türlerinin benzin türlerini ikame ettiği, tüketicilerin yüksek akaryakıt fiyatlarının olumsuz etkisini azaltmak amacıyla dizel motorlu araç kullanımına yöneldiği, otomotiv ve taşımacılık sektörlerinde büyümeler yaşandığına dikkat çekildi. Fuel oil piyasasının ana unsurları olan fuel oil 4 ve fuel oil 6 tüketimindeki azalma 2007 yılı fuel oil tüketimini son yılların en düşük düzeylerine çekti.

TOPLAM İTHALATTA MOTORİNİN PAYI YÜZDE 87.5’E ÇIKTI

Dağıtıcı şirketlerin akaryakıt ithalatının ülkeler ve akaryakıt türleri bazında dağılımının incelendiğinde, akaryakıt türleri ithalatında motorin türlerinin payının gittikçe arttığı ve motorin ithalatının toplam ithalat içindeki payının yüzde 87.5’e çıktığı görüldü. Ülke bazında ise Rusya’dan yapılan ithalatın toplam ithalat içindeki payı artarak yüzde 63.3’e yükseldi.

3.5 MİLYON TON PETROL STOĞU VAR

Depolama lisansı kapsamındaki depolama kapasitesi 2007 sonu itibarı ile yaklaşık olarak 3.8 milyon metreküp oldu. Rafinericinin müstakil depolama kapasitesi 4.05 milyon metreküp, dağıtıcı lisansı sahiplerinin depolama kapasitesinin de 0.07 milyon metreküp olduğu belirlendi. Toplam depolama kapasitesinin yaklaşık olarak 7.92 milyon metreküp civarında olduğu görüldü. Petrol piyasasında stok tutma yükümlülüğü bulunan dağıtıcı şirketlerin, serbest kullanıcıların ve rafinericilerin yıl boyunca yaklaşık olarak 3.5 milyon ton petrol stoğu bulundurduğu tespit edildi.

FUEL OİL’İN VERGİSİZ FİYATI AB’DEKİ VERGİLİ FİYATI GEÇTİ

Akaryakıt fiyatlarının piyasa koşulları içinde serbestçe oluşmaya başladığı 2005 yılında, Motorin 50 ve Fuel Oil 6 türlerinde dağıtıcı payları sırasıyla yüzde 209 ve yüzde 130 oranlarında artış gösterdi. 95 Oktan Kurşunsuz Benzin ve Motorin 7000 türlerinde ise dağıtıcı payları daha düşük oranlarda artış göstermiştir. 95 Oktan Kurşunsuz Benzin, Motorin 50, Motorin 7000 ve Fuel Oil 6 türlerine ilişkin Türkiye akaryakıt piyasasındaki bayi fiyatları, 2007 yılı itibarı ile AB’de geçerli bayi fiyatları ile karşılaştırıldığında tüm ürünler bazında vergisiz bayi fiyatlarının AB fiyatlarının üzerinde olduğu, vergiler dahil edildiğinde ise söz konusu farkın daha da belirgin hale geldiği gözlendi. Fuel Oil 6 türünde ise Türkiye akaryakıt piyasasındaki vergisiz fiyat, AB’deki vergili fiyatın dahi üzerinde gerçekleşti.

AKARYAKIT SATIŞ HACMİ YÜZDE 23 ARTTI

Akaryakıt ortalama satış büyüklüğü vergilerde dahil edildiğinde bir önceki yıla göre yüzde 23 artışla 2007 yılında 49.6 milyar YTL’ye çıktı. Piyasa büyüklüğü tüketimdeki artıştan daha fazla oranda bir büyüme gösterdi. Bu da ek olarak vergi oranları ve birim fiyatları daha yüksek olan ürün çeşitlerinin toplam tüketim içindeki paylarında gerçekleşen artıştan kaynaklandı.