Aile Bakanlığının engelliye ‘maaş vermeme’ direnişi

ENGELLİ çocuğuna baktığı için kendisine, “engelli maaşı” bağlanan Sultan Özcü’nün hukuk mücadelesi yasaları bile değiştirtti. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, ailede çalışan bekar kız kardeşleri bulunduğu ve babanın emekli maaşının yanı sıra gelir getirici ek iş yaptığı gerekçesiyle ödediği 23 bin TL’lik engelli maaşın geri verilmesi için dava açtı.

Yargı, Bakanlığın davasını reddederek “engelli maaşı bağlanırken, engelli bireyin gelir durumuna bakılması gerektiğine” hükmetti. Yargı kararlarından sonra Bakanlık, yasayı değiştirip engelli maaşı bağlanabilmesi için “bütün aile bireylerin gelirinin” dikkate alınacağına ilişkin yasa hükmü getirdi. Dava dosyasına göre, 2007 yılında yapılan yasal düzenlemeyle, evde bakıma muhtaç özürlü vatandaşlara, “engelli bireyin geliri asgari ücretin üçte ikisinden az ise” engelli maaşı bağlanmaya başlandı. Bu yasal düzenleme kapsamında Ankara’da yaşayan Sultan Özcü, ağır engelli oğlu Serdal Özcü’nün bakımını üstlendiği için kendisine 2008 yılından itibaren maaş bağlandı. 

ÖDENEN MAAŞLAR GERİ İSTENDİ
Ancak Bakanlık, ailede çalışan bekar kız kardeşler bulunduğu ve babanın emekli maaşının yanı sıra ek gelir getirici iş yaptığı gerekçesiyle 2011 yılında Sultan Özcü’ye ödenen maaşı kesti; 3 yıldır ödenen maaşın karşılığı olan yaklaşık 23 bin lirayı geri istedi. Özcü ailesinin ödememe yapmaması üzerine bakanlık, Ankara 4. Asliye Hukuk Mahkemesine dava açtı.

BÜTÜN AİLENİN GELİRİ DİKKATE ALINIR
Bakanlık, mahkemeye yaptığı savunmada, yasa hükmünün yanlış yorumlandığı, engelli maaşın bağlanabilmesi için “bütün aile bireylerin gelirlerinin hesaplanarak, kişi başına düşen gelirin asgari ücretin üçte ikisinden az ise maaş bağlanabileceğini” savundu. Mahkeme, dosyayı iki defa bilirkişiye gönderdi. Bilirkişiler hazırladıkları raporlarda, yasa ve ilgili yönetmelikte “özürlünün kendisine ilişkin gelirinden bahsedildiğini”, bu nedenle diğer aile bireylerinin maaşlarının dikkate alınmaması gerektiğini belirterek, bakanlığın açtığı davanın reddedilmesi yönünde görüş bildirdi.

KIZ KARDEŞİNİN ÇALIŞMASININ BİR ÖNEMİ YOK
Mahkeme kararında, engelli maaşı bağlanması konusunda bakıma muhtaç olan kişinin kız kardeşlerinin çalışmamasının bir önemi olmadığını belirterek, “Anne- baba hayatta olduğu sürece kardeşin, kardeşlerine bakma yükümlüğü bulunmadığı dolayısı ile yasanın amir hükmünün bu anlamda yorumlanamayacağı anlaşılmıştır. Babanın emekli maaşını olması, yardım alanının gelirinin bulunduğu anlamına gelmez. Keza emekli maaşının da yoksulluk sınırının altında olduğu, özürlünün ise ağır zeka özürlü olup sürekli özel bakıma muhtaç olduğu anlaşılmakla, özürlünün asgari ücretin 2/3’ünden fazla bir gelirinin olmaması, nazara alındığında davanın reddine karar vermek gerekmiştir” değerlendirilmesi yapıldı.

YARGITAY ONAYLADI
Bakanlık, yerel mahkemenin kararını temyiz etti. Dosya, Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin gündemindeyken Bakanlık, engelli maaşına ilişkin yasada, Şubat 2014 tarihinde değişiklik yaptı. Yasa maddesine “her ne ad olursa olsun her türlü gelirin toplamı esas suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarı bir aylık net asgari ücret tutarının üçte ikisinden az olan bakıma muhtaç özürlülere, resmi veya özel bakım merkezlerinde ya da ikametgahlarında bakım hizmeti verilmesi sağlanır” hükmünü koydurdu. Yapılan yasa değişikliğine rağmen Yargıtay yerel mahkemenin kararını onadı ve Bakanlığın Özcü ailesinden ödenen maaşları talep edemeyeceğine hükmetti.

İdare Mahkemesinden ‘Maaşı bağla’ kararı

AİLENİN avukatı Alihan Uncu, Bakanlığa başvurarak, Sultan Özcü’ye yeniden maaş bağlanmasını istedi. Ancak bakanlık, ailenin başvurusuna yanıt vermedi. Bunun üzerine Avukat Uncu, idare mahkemesine dava açtı. Ankara 12. İdare Mahkemesi, Sultan Özcü’ye ödenen maaşın kesilmesinin hukuka uygun olmadığını, yeni yasal düzenlemelerin yapılması, davacının da bu yasal düzenlemeden önce hak sahibi olduğuna dikkat çekerek, şu değerlendirmeyi yaptı: “Davalı idarece yeni bir gelir durumu araştırmasına başvurmadan başvurusunun kabul edilerek yeniden aylık bağlanması ve hak ettiği halde alamadığı aylıkların yasal faiziyle birlikte tazmin edilmesi gerekirken davacının bu yöndeki isteminin cevap verilmeyerek reddi yönünde oluşan işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir” denildi. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 2 Mayıs tarihinde İdare Mahkemesini kararını temyiz etti.

Engelli aileleri mağur ediliyor

AVUKAT Alihan Uncu Hürriyet’e, “Bakanlık sürecin başından bugüne kadar kendilerinin kaleme alıp kanunlaştırdığı metne aykırı iş ve işlemler tesis ederek müvekkil ve benzeri durumdaki pek çok aileyi mağdur etmektedir. Bakanlık kaşıkla verdiğini, kepçeyle geri istemektedir ve tüm bu süreç boyunca istikrarlı biçimde yasaya aykırı davranışına devam etmektedir. Bakanlık idare mahkemesi kararını da yasaya aykırı biçimde uygulamaktan kaçmakta ve görevliler bu konuda suç işlemektedir” dedi.