Hürriyet'ten mermer zirvesi... ‘Afyonkarahisar için elbirliğiyle çalışıyoruz’

HÜRRİYET Gazetesi’nin Afyonkarahisar’da düzenlediği Ekonomi Zirvesi yoğun katılıma sahne oldu. Afyonkarahisar Valiliği, Afyonkarahisar Belediyesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon Ticaret ve Sanayi Odası, İscehisar Belediyesi, Afyonkarahisar İscehisar Mermerciler Derneği, İsjet AŞ ve Tüm Mermer Doğaltaş ve Makinaları Üreticileri Birliği (TÜMMER) sponsorluğunda Akrones Thermal & Spa Hotel’de düzenlenen zirveye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Şeref Kalaycı, Afyonkarahisar Valisi Gökmen Çiçek ve Afyonkarahisar Belediye Başkanı Mehmet Zeybek katıldı. 

TÜRKİYE ZENGİN BİR ÜLKE

Türkiye’nin maden çeşitliliği açısından çok zengin olduğuna dikkat çeken Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Şeref Kalaycı, “Dünyada ticarete konu 90 madenin 70’i ülkemizde var. Doğal taşlar konusunda da Türkiye kaynak anlamında zengin bir ülke. Dünyadaki toplam doğal taş rezervlerinin yüzde 40’ı Türkiye’de. Çok büyük potansiyeli olan bir ülkeyiz. Borda dünya rezervlerinin yüzde 73’ü ülkemizde. Ülkenin de buradan çok büyük beklentisi var. Eti Maden İşletmeleri, bor sayesinde yıllık 1 milyar dolar ciro yapar hale geldi. Bor konusunda çalışmalarımız devam ediyoruz. Boru katma değerli hale getirmek için yatırımlar sürüyor. Boru nitelikli ve katma değerli hale getirmek istiyoruz. Kromda da dünyada ilk 5’e giriyoruz. Endüstriyel hammaddelerde ülkemiz kaynak anlamında zengin ve şanslı bir ülke” diye konuştu.

HAFİFE ALINACAK SEKTÖR DEĞİL

Mermer literatürüne göre, Türkiye’de 300 çeşit mermer, 200 çeşit traverten, 650 çeşit renk ve ton olduğunu kaydeden Kalaycı, “Tarihsel olarak da bu zenginlik farkına varılmış. İlk doğal taş faaliyetlerinin 4 bin yıl önce başladığı ifade ediliyor. Afyon da mermerin başkenti konumunda. Vatikan’da kullanılan bazı mermerlerin dahi İscehisar’dan gönderildiği rivayet ediliyor. Göbeklitepe’nin keşfi ile de tarih değişti. Orada da işlenmiş doğal taş görüldü. Yani aslında işlenmiş doğal taşın tarihinin çok daha geriye gittiği ortaya çıktı. Biz burada çok köklüyüz ve ciddi bir emek var. Mermerde küçüklü büyüklü yaklaşık 2 bin fabrika var. 9 bin atölye var. 200 binin üzerinden direkt istihdam var. Yani mermer hafife alınacak bir sektör değil” ifadelerini kullandı.

VERİMİ ARTTIRMAK GEREKİYOR

2020 yılında pandemiye rağmen doğal taş ihracatı 1.7 milyar dolar olduğunu dile getiren Kalaycı sözlerini şöyle sürdürdü: “Doğal taş ihracatı toplamda maden ihracatının yüzde 40’ına tekabül ediyor. 2021 yılında doğal taş ihracatının 2 milyar doları geçmesini bekliyoruz. Bu ihracatın yaklaşık 1 milyar doları işlenmiş mermerdir. 700 milyon dolara yakın olan kısmı da blok mermer satışıdır. Ancak sektörde yüksek verim için daha çok çalışılması gerekiyor. İşlediğimiz ürünün yüzde 5’ini satılabilir olarak işliyoruz. Kalan yüzde 95’i atık oluyor. Bunun en önemli sebebi jeolojiden kaynaklanıyor. Bu alanda nitelikli elemana ihtiyaç var. Sahaların da jeolojisinin çok iyi bilinmesi gerekiyor. Verimi yükseltecek tedbirler alınmalı.” Mermer modasının da çok önemli olduğunu vurgulayan Kalaycı, “Mermerin bir modası var. Her ne kadar üretim konusunda dünyanın en önde gelen ülkeleri arasında yer alsak da bu alanda modayı biz belirlemiyoruz. Modayı İtalya ve İspanya belirliyor. Modayı üretenler bu alanda daha çok para kazanıyor. Moda konusunda ciddi bir mesafe kat etmemiz gerekiyor. Moda belirleme konusunda ilerleyebilirsek çok daha fazla başarı elde edebiliriz. Moda konusunda bir strateji belirlenmesi gerekiyor. Tüm paydaşların bir araya gelerek bu işin başarılması için çalışmalıyız” dedi. 

‘DOĞAL TAŞ İLE DİĞER MADENLER BİRBİRİNDEN AYRILMALI’

HÜRRİYET Ekonomi Zirvesi kapsamında düzenlenen panelin moderatörlüğünü Hürriyet Gazetesi yazarı Noyan Doğan üstlenirken, panelde yer alan konuşmacılar şu isimlerden oluştu. Tüm Mermerciler Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Alimoğlu, İscehisar Belediye Başkanı Ahmet Şahin, Afyonkarahisar İscehisar Mermerciler Derneği Başkanı Muharrem Çakmak, Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Üyesi Ekrem Demirel, Ege Maden İhracatçıları Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Faik Tokatlıoğlu, Afyon Kocatepe Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İrfan Celal Engin ve Hürriyet Gazetesi Ekonomi Müdürü Sefer Levent. Düzenlenen panelde mermer sektörünün sorunları ve yapılması gerekenler ele alındı.

İbrahim Alimoğlu: Kişi başı maden tüketimi gelişmişliğin ölçüsüdür. Avrupa’da kişi başı maden tüketimi 18 ton civarındayken, Türkiye’de 8 tondur. Bunun arttırılması gerekiyor. Afyon olarak hayatımız mermerden oluşuyor. Üretim, istihdam ve ihracat katkısı yapıyoruz. Ancak dış etkenler ve yayılan hatalı bilgilerden dolayı zorlanıyoruz. Bu açıdan yetkililerden destek bekliyoruz. Sektör olarak her ne kadar Enerji Bakanlığı ile muhatap olsak da 8 bakanlıktan izin almamız gerekiyor. Türkiye’deki ormanların yaklaşık yüzde 2’lik kısmını kullansak da bu konuda da farklı bilgiler yayılıyor. Maden sektörü olarak ülke ekonomisine 40 milyar dolarlık katkı sağlıyoruz. Sektör olarak daha fazla katkı sağlamak istiyoruz.

Muharrem Çakmak: Mermer ve doğal taş ülkemizde ve özellikle Afyon’da büyük bir değere sahip. İscehisar ilçesinin nüfusu 25 bin. Bu nüfusun yüzde 90’ı mermer ve mermere dayalı sektörde çalışıyor. Mermerin ne kadar önemli olduğunun çok büyük bir göstergesi. Mermer sektörü ve doğal taşlar ülke ekonomisi için de çok değerli. Biz de doğal taşların en iyi şekilde çıkarılarak işlenmesi için elimizden geleni yapıyoruz. Son 10 yılda mermer sektörü taşın değerini arttırıyor. Atıkların değerlendirilmesi için de çalışmalar yapılıyor. Konya’da bu firma atıklardan gübre üretmeyi başardı.

Ekrem Demirel: Afyonkarahisar, mermerin başkentidir. 3 bin yıldır bu şehirde mermercilik faaliyeti yürütülüyor. Dünyanın pek çok önemli eserinde de Afyonkarahisar’dan çıkarılan mermeri görmek mümkün. Mermer, Afyonkarahisar için hem istihdam ve üretim, hem de ihracat anlamında çok önemli bir yere sahip.

Ahmet Şahin: Afyon sadece mermer üretiminde değil, mermer makinelerinde çok iyi noktada. Bugün Afyon’da mermer makinelerini üretiyor ve ihraç ediyoruz. Örneğin İscehisar’da iş insanı Şuayip Demirel 350-400 bin Euro’ya ithal edilen kaya kamyonlarını üretmeye başladı. İscehisar ve Afyon makine üretimde dünyayı yakaladı. Tüm bunların dışında hem mermer üretimi hem de mermer makinesi üretiminde iyi noktada olsak da çeşitli sorunlar yaşanıyor. Örneğin değerli madenlerle, stratejik madenlerle, doğal taşların birbirinden ayrılması gerekiyor. Böylece mermer üretimi ve ihracatı hızlanacaktır. Bugün bizim ihracatçılarımız dünyanın en önde gelen ülkelerine, devlet başkanlarının konutlarına saraylara, en modern yeni binalara Afyon mermeri gönderiliyor. Eğer destek görürsek çok daha iyi başarılar elde edebiliriz. Son olarak döviz konusunu da ele almak gerekiyor. Döviz kurlarındaki oynaklık ihracatçıyı zorluyor. İhracatçı için sabit kur belirlenmesi işleri kolaylaştıracaktır.

MADENLERİ EN EKONOMİK ŞEKİLDE DEĞERLENDİRMELİYİZ

Faik Tokatlıoğlu: Son 10 yılda Çin’deki büyük inşaat atılımı ile blok mermer ihracatı arttı. Orada çıkan hammadde yetmediği için Çin devleti destek verdi. Türkiye’deki ihracatçılar da bu alana yöneldi. Ancak işlenmiş ürün satma konusunda daha fazla çalışmamız gerekiyor. Bu alanda da bir iyileşme olduğu gözüküyor. ABD’de birçok sektör durma noktasında. Tedarik sorunu var. Ekonomiyi canlandırma programları hazırlanıyor. Türk ihracatçısı için de bir fırsat olacaktır. Moda konusu da çok önemli. Burada İtalyanların öncülüğü olsa da ABD’de Türk taşlarına büyük ilgi var. Buradan bize önemli bir fırsat olacağını düşünüyorum. Son olarak Afyon’un ihracatı konusuna da değinmeliyim. Afyon’un ihracatı 200 milyon dolar olsa da, ihracatçılar aracılığıyla satılan ürünler de dahil edildiğinde rakam 500 milyon doları buluyor.

İrfan Celal Engin: Türkiye’de mermer konusunda çok ciddi potansiyel var. Teknolojide yaşanan sıçrama ile ihracatta da bir artış yaşandı. Çevreye etki bakımından diğer madenlerle mermer karıştırılmamalı. Buraya da vurgu yapmak gerekiyor. Afyon da mermer bakımından çok ciddi bir potansiyele sahip. Afyon, mermer için bir okul gibi, bir yaşam biçimi aslında. Afyon’un kendine has çok özel taşları var. Bunlar biraz ziyan edilmiş gibi. Madenler tükenebilir kaynaklardır. Bunları en ekonomik şekilde üretmeli ve satmalıyız. Günlük kar kaygısı olmamalı.

Sefer Levent: Dünya yaklaşık 2 yıldır pandemi sürecinden geçiyor. Her ne kadar belli mesafeler kat edilse de artçı şoklar yaşanıyor. Dünya derin bir enerji krizinde. Özellikle Çin’de yaşanan enerji krizi nedeniyle fabrikalar tam kapasite çalışamıyor. Bu da dünyada tedarik konusunda büyük sorunlar yaşanmasına neden oluyor. Yaşanan bu durumun Türkiye için bazı fırsatlar yaratabileceğini söylemeliyiz. Türkiye, Avrupa’ya yakınlığı, üretimdeki kabiliyeti ile tedarik noktasında ön plana çıkabilir. Ancak dünyada enflasyon ve faiz makasının açıldığını da hatırlatmalıyız. Maliyetler yükseliyor. Üreticilerin plan, programını iyi yapması dünyada yaşanan kriz döneminde ön plana çıkmalarını sağlayabilir.

‘BU ŞEHİRDE BİRLİK VE BERABERLİK VAR’

AFYONKARAHİSAR’a gizemli şehir dediklerinin altını çizen Gökmen Çiçek, “Cenabı Allah Afyonkarahisar’a birçok şey sunmuş. Yeraltında madenler ve kaynak sular, yer üstünde de tarım ve hayvancılık var. Sadece mermer sektöründe 7 binden fazla kişiye istihdam sağlanıyor. Mermer sektöründe iş insanları sadece istihdama ve ihracata değil şehre de katkı sağlıyor. Mermer tarihin her döneminde Afyon için büyük önem taşıyor. 14 adet 5 yıldızlı otelimiz, 32 bin yatak kapasitemiz ile turizm faaliyetleri yürütüyoruz. Hayvancılıkta ileri bir noktadayız. İstanbul’un et ihtiyacının yüzde 25’ini kentimiz karşılıyor. Afyonkarahisar birçok ürünün başkenti olmuştur. Tarihte de böyle olmuştur. Şu anda da bu şehir çok güzel şeyler yapıyor. Bu şehirde her şeyden önce birlik ve beraberlik var. Aynı hedefe doğru bakıyoruz. Haftada 4-5 kez konuları istişare etmeye çalışıyoruz. Bu sinerji ile başarı da gelecektir” diye konuştu.

İHRACAT HEDEFİ 1 MİLYAR DOLAR

3 bin yıllık tarihe sahip Afyonkarahisa’ın şu anda hak ettiği noktada olmadığına dikkat çeken Mehmet Zeybek, “81 ilimiz içinde uzaklığı 1 saat ile 3.5 saatlik mesafede olan 20 ile ulaşabiliyoruz. Bu anlamda çok özel bir noktadayız. Bugüne kadar hak etiğimiz yere gelemedik. Ancak bunun için çalışıyoruz el birliğiyle çalışıyoruz. Afyon’u hak ettiği yere getirmek istiyoruz. Afyonkarahisar olarak tarihten spor turizmine kadar ilimiz birçok alanda ön plandayız. Hayvancılıkta da çok ilerideyiz. En önemli sektörlerimizden mermerde ise 400’den fazla mermer işletmesiyle Türkiye’ye hem istihdam hem de ihracata katkı sağlıyoruz” dedi.

Ak Parti Milletvekili Ali Özkaya da, şu ifadeleri kullandı: “Mermer bu şehrin en temel lokomotif sektörü. Adımızı taşa kazıdığımız bir sektör. Türkiye’nin birçok ilinde mermer çıkıyor ancak bunların yüzde 70’ini Afyonkarahisarlı işadamları işliyor. Uluslararası projelerimizde Afyon mermerinin kullanılmasını istiyoruz. Atatürk Kültür Merkezi’nde de Afyon mermeri kullanıldı. İhracatta 200 milyon doları geçtik. Hedefimiz 1 milyar dolara ulaşmak. Bu tip zirveleri daha fazla yaparak tanıtımı en üst düzeye çıkarmalıyız.” 

TÜRKİYE’NİN BULUŞTUĞU KENT

Hürriyet Akdeniz Bölge Müdürü Salim Uzun, Afyonkarahisar’ın, Türkiye’nin en önemli ulaşım yollarıyla Türkiye’nin buluştuğu, kucaklaştığı bir kent olduğunu belirterek, “Bu kent, başta Çin, ABD, Fransa, Avustralya, Suudi Arabistan, Almanya, Irak, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık olmak üzere 120 ülkeye mermer ihraç ediyor. Bu özel kent, bu yılın 10 ayında 206 milyon 119 bin dolar mermer ihracatı yaptı. 2020 yılının 10 aylık döneminde 164 milyon dolarlık mermer ihracatı yapılmıştı. Yani geçen yılın aynı dönemine göre ihracatımız yüzde 25,6 arttı” dedi. Kentlerin özel ürünlerine sahip çıkmak ve bunları kayıt altına almanın çok önemli olduğuna değinen Uzun, “Bu konuda son dönemde çok önemli çalışmalar yapıldı. Afyonkarahisar da bu konuda geri durmadı. Bugün dünyanın gıpta ederek baktığı Afyon mermeri bu işareti aldı. Keza Afyon kaymağı, Afyon sucuğu, Afyon pastırması, Afyon manda yoğurdu da bu topraklardan doğduğunu resmi olarak kanıtladı.  Markalaşma yolunda atılan bu adımların gelecek nesiller açısından çok önemli olduğunu düşünüyorum. Gerek kamu kurumları, gerek özel sektör ve meslek kuruluşlarının hararetle bu konuya sahip çıkacağına yürekten inanıyorum” diye konuştu.