ABD'ye 5 milyar dolarlık ihracat fırsatı

GEÇEN yıl 26.3 milyar doları aşan hacmiyle ihracatın lokomotifi tekstil ve hazır giyim sektörü, mevcut pazarları büyütme ve yeni pazarlara açılma stratejisine hiç ara vermeden devam ediyor. Rusya ile yaşanan gerginlik, Suriye ve Irak’taki sorunlar nedeniyle daralan pazarların olumsuz etkisini azaltmak ve ihracatta yeni bir atak başlatmak isteyen tekstil ve hazır giyimciler, 111 milyar dolarlık tekstil ve hazır giyim ithalatı olan ABD’yi bir kez daha odağına aldı.

Türkiye’nin çevre ülkelere olan ihracatındaki daralmaya bir de ABD ve AB ile yürütülen Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) sürecine katılamamasının getireceği sorunlar eklendiğinde ABD pazarı daha da önem kazanıyor. Dolayısıyla ABD ile Türkiye arasında imzalanacak serbest ticaret anlaşması başta olmak üzere her türlü işbirliği için iş dünyası bugünlerde özel bir çaba gösteriyor. ABD’nin Türkiye’den gelen tekstil ve hazır giyim ürünlerine uyguladığı yüzde 15-30 arasında değişen gümrük vergisinden muaf olma imkânı sağlayan Nitelikli Sanayi Bölgesi (QIZ) projesi de bu kapsamda yeniden gündemde. 

BARIŞA VE EKONOMİYE KATKI 
Türkiye’den giden tekstil ve hazır giyim ürünlerine bir anlamda ABD vizesi sağlayacak olan QIZ anlaşması için ABD, İsrail ve Türk iş dünyası temsilcileri bir süredir çeşitli temaslar yürütüyor. İş dünyasının hazırlıklarını tamamlayıp, belli bir seviyeye getirdikleri QIZ anlaşmasının tamamlanması için Türkiye-İsrail arasındaki ilişkilerin de normalleşmesiyle birlikte hükümetlerin gerekli imzaları atması bekleniyor. İlgili ülkelerin iş dünyası temsilcilerinin bugünlerde QIZ anlaşmasının tamamlanması için hükümetler nezdinde yoğun girişimleri söz konusu. ABD, Ortadoğu’nun barış sürecine katkıda bulunmak amacıyla İsrail’den belli oranda hammadde alımı koşulu ile hayata geçirdiği QIZ’lerde üretilen ürünleri vergiden muaf tutuluyor. Dolayısıyla QIZ anlaşmasıyla bir yandan artacak işbirliği bölge barışını desteklerken, bir yandan da vergileri aşan ve böylece daha da rekabetçi konuma geçen Türkiye, ABD’ye olan ihracatında büyük bir sıçrama sağlayabilir.

Dünya tekstil ve hazır giyim ihracatında 6. büyük ülke olan Türkiye’nin ABD pazarına girememesinin en büyük engeli yüksek gümrük vergileri. Şu anda bu vergileri aşarak rekabetçi bir konuma gelebilmenin en etkili yolu elbette ABD ile imzalanacak Serbest Ticaret Anlaşması (STA) ya da AB ile ABD arasında yürütülen TTIP’nin bir parçası olmak. Ancak bu iki anlaşmanın da kısa sürede hayata geçirilmesi şu an için pek kolay görünmüyor. 

10 MİLYAR DOLARA ÇIKABİLİR
Bugünkü şartlarda ABD’nin Türkiye’den giden ürünlere uyguladığı vergileri aşmanın en çabuk ve etkili yolu olarak görülen QIZ sistemi ise yıllardır ABD, Mısır ve Ürdün arasında uygulanıyor. Şu ana kadar uygulanan QIZ örneklerinin ilgili ülkelere sağladığı getiri ve Türkiye’nin tekstil ve hazır giyimdeki kalite ve kapasitesi göz önüne alınarak yapılan hesaplamalara göre Türkiye’de ABD’ye yönelik bir QIZ sisteminin başlamasıyla şu an için 1.2 milyar dolar olan ABD’nin tekstil ve hazır giyim ihracatımızdaki payı 5 yıl içinde 5 milyar doları aşabilir.

Takip eden dönemlerde diğer sektörlerin de katılımı, ayrıca farklı bölgelerde yeni QIZ’lerin kurulmasıyla ihracat artışının 10 milyar doları bulması öngörülüyor. Türkiye’nin 2014 yılında ABD’ye olan ihracatı 462 milyon dolarda kalırken bu rakam 2015’te 493 milyon dolar olarak gerçekleşti. Amerikan Ticaret Bakanlığı Tekstil ve Hazır Giyim (OTEXA) verilerine göre ABD sadece geçen yıl 111 milyar dolarlık tekstil ve hazır giyim ürünü ithal etti. 

QIZ NEDİR?
KISACA ABD’nin Ortadoğu’daki barış sürecini ekonomik anlamda desteklemek amacıyla özel bir kanun çerçevesinde oluşturduğu üretim bölgeleri olarak özetleyebileceğimiz Nitelikli Sanayi Bölgeleri (QIZ), daha önce Mısır ve Ürdün’de denendi. QIZ, ABD pazarına gümrük vergisiz tercihli ticaret imkânı sağlamaktadır.

QIZ'LERİN TÜRKİYE'YE VE BÖLGEYE KATKILARI
Türkiye’de Nitelikli Sanayi Bölgesi (QIZ) kurulmasının Türk tekstil ve hazır giyim sektörüne ve Türkiye ekonomisine katkıları neler: 

- QIZ’lerin öncelikli olarak Ortadoğu coğrafyasında Türkiye’nin barışın sağlanmasına yönelik izlediği politikalara katkısı olacaktır. 

- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından Filistin’in Cenin bölgesinde kurulan Organize Sanayi Bölgesi’nde üretilecek ürünler de anlaşma kapsamında yer alacaktır. Böylece Türk girişimciler tarafından Filistin bölgesinde yapılacak yatırımlar, Filistin’in ekonomik anlamda büyümesine olanak sağlarken, Türkiye, Filistin ve İsaril arasında ekonomik ve siyasi işbirliğinin geliştirilmesi için bir imkân da yaratacaktır. 

- Halen ülkemizde 3.5 milyon Suriyeli mülteci için gündemdeki en önemli konu istihdam konusudur. Bu mültecilerin ekonomiye kazandırılması, kurulacak olan QIZ’nin önemini de artırıyor. 

- ABD ile Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalanması veya ABD’nin AB ile yürüttüğü Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı’na (TTIP) Türkiye’nin zamanında dahil olmaması sonucunda doğacak ihracat kaybının önemli bir kısmı QIZ sayesinde azaltılacaktır. Böylece dünyanın bir numaralı pazarı olan ABD’ye tekstil ve hazır giyim ihracatımız 5 yıl içerisinde 5 milyar dolara ulaşacaktır.



150 BİN EK İSTİHDAM
TÜRKİYE’de, ABD’ye olan ihracatın artırılması amacıyla ilk etapta tekstil ve hazır giyim sektörleriyle başlaması planlanan QIZ anlaşmasının hayata geçmesiyle birlikte tekstil ve hazır giyimde 150 binin üzerinde yeni istihdam yaratılabileceği öngörülüyor. Takip eden dönemlerde QIZ anlaşmasına gıda, cam ve seramik gibi sektörlerin de eklenmesiyle Türkiye’nin ABD’ye olan ihracatında önemli bir artış sağlanması söz konusu olabilir.

QIZ'DE MISIR VE ÜRDÜN ÖRNEĞİ
QIZ fikri, ABD’nin Ortadoğu’daki barış sürecine özel sektörün desteklenmesi yoluyla katkıda bulunması amacıyla ortaya çıktı. Bu kapsamda 1998’de QIZ sistemini kullanmaya başlayan Ürdün 2015 yılında ABD’ye 1.3 milyar dolar tekstil ve hazır giyim ihracatı gerçekleştirdi. Mısır’ın ise 2015’te ABD’ye yaptığı tekstil ve hazır giyim ihracatı 1 milyar dolara ulaştı. 

SEKTÖRDEN GÖRÜŞLER

QIZ İÇİN DOĞRU ZAMAN
MUSTAFA DENİZER (TÜRKİYE TEKSTİL SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (TTSİS) YÖNETİM KURULU ÜYESİ): QIZ’ler ABD’nin Ortadoğu barışına katkı sağlamak amacıyla geliştirilen bir sistem. Şu ana kadar Ürdün ve Mısır’da başarılı sonuçlar elde edildi. Türkiye’nin son dönemde İsrail ile ilişkilerinin de normalleşme sürecine girmesiyle birlikte sektör QIZ projesini yeniden hızlandırmak üzere çeşitli çalışmalar yürüttü. Türk iş dünyası olarak İsrail ve ABD’li yetkililerle şu ana kadar yürüttüğümüz temaslarda gelişmeler oldukça olumlu. Görüştüğümüz ABD’li ve İsrailli işadamları QIZ sisteminin avantajlarının farkında ve bir an önce başlatılmasını istiyorlar. İlk etapta Türkiye’de tekstil ve hazır giyim sektörüne yönelik kurulacak QIZ’lerin daha sonra farklı sektörlere yayılması ve sonunda da serbest ticaret anlaşması imzalanması ya da TTIP’ye dahil olmamız gibi bir sonuca ulaşması çok önemli. İçinde bulunduğumuz konjonktürde iş dünyası temsilcileri, sivil toplum örgütleri birlikte çalışarak önemli mesafeler kat ettik, hatta hazır durumdayız. Sıra hükümetlerin bu konuda bir karar verip imzaları atmasında. 

SURİYELİLER İŞ FIRSATI
İSMAİL GÜLLE (İSTANBUL TEKSTİL VE HAMMADDELERİ İHRACATÇILARI BİRLİĞİ (İTHİB) BAŞKANI): Adı ne olursa olsun insani amaçlarla ve bölgedeki barış sürecine katkı verecek her türlü gümrük vergisiz tercihli ticaret anlaşması Türkiye için önemli avantajlar taşıyor. ABD ve Türkiye arasında imzalanacak QIZ gibi bir anlaşmayla öncelikle Suriye’den gelen mültecilere de önemli bir iş fırsatı yaratılabilir. Elbette önceliğimizin her zaman tam bir serbest ticaret anlaşması olması gerektiğini unutmadan bundan önceki süreçte Türkiye’de QIZ’ler kurarak ABD’ye olan ihracatımızı artırabiliriz. Bununla birlikte gelecek yeni yatırımlar istihdamı da olumlu etkiyecektir. Basit bir hesapla bölgede kurulacak yeni iş imkânları için 150 bin kişilik yeni istihdam sağlansa ve bunun yarısı da Suriyeli mülteciler arasından seçilse, bu ortalama 300 bin kişinin yaşam koşullarını  iyileştirecektir. Bu da ekonomiye sağladığı olumlu katkıların yanı sıra şu anda ülkemizde kalan Suriyeli kardeşlerimizin yüzde 10’una kalıcı bir çözüm getirme imkânı yaratır. 

2023'E HAZIRLIK İÇİN
HİKMET TANRIVERDİ (İSTANBUL HAZIR GİYİM VE KONFEKSİYON İHRACATÇILARI BİRLİĞİ (İHKİB) BAŞKANI): Bilindiği gibi Türkiye’nin 2023 hedeflerinde 500 milyar dolar ihracat hacmi söz konusu. Bu kapsamda tekstil ve hazır giyim ihracatı için konulmuş hedef ise 100 milyar dolar. QIZ’lerin kurulması işte bu hedefe ulaşmamız için aradığımız atılımı yapmaya olanak verecek çok önemli bir projedir. Elbette ki asıl hedefimiz ABD ile bir serbest ticaret anlaşması imzalamak ya da TTIP sürecine dahil olmak. Ancak bütün bu hedefler için bir yandan uğraş verirken bir yandan da ihracatımızı artırmanın pratik çözümlerini geliştirebilmeliyiz. Çünkü bizim 2023 hedeflerini yakalayabilmemiz için bir yandan katma değerli ürün ihracatımızı artırmamız bir yandan da mevcut pazarlarımızı büyütmemiz gerekiyor. Şu anda 217 ülkeye ihracat yapıyoruz. Ama dünyanın en büyük pazarı ABD’ye olan ihracatımız istediğimiz seviyede değil. QIZ’ler uygulandıkları diğer ülkelerdeki gibi bizim de ihracatımızı artırmamızda önemli bir rol üstlenebilir.