AB'den Türk ekonomisine karne

Avrupa Birliği Komisyonu’nun Türkiye’ye müzakere tarihi verilmesini öneren raporunda, Türkiye ekonomisiyle ilgili olumlu gelişmelerin yanı sıra eksikliklere de dikkat çekildi.

TUSİAD, AB Komisyonu 2004 Türkiye İlerleme Raporu’nda Türkiye’de pazar ekonomisinin işleyişiyle ilgili olarak yapılan değerlendirmeleri "Olumlu gelişmeler" ve "eksiklikler" olarak sınıflandırdı.

Borçlanmada sürdürülebilirliğin faiz oranları ve döviz kurlarındaki dalgalanmaların etkisinde olması, devletin borçlanma gereksiniminin özel sektör yatırımlarını engellemesi, cari işlemler açığının büyümesi, yavaş işleyen bürokrasi gibi konular eksiklikler arasında yer aldı. Ekonomik istikrarın büyük ölçüde sağlanması, bankacılık sektörünün 2001 krizini kısmen atlatması, sermaye birikimindeki artış, fiziksel altyapıdaki gelişmeler de olumlu bulundu.

Raporda Türkiye ekonomisiyle ilgili olarak tespit edilen eksiklikler ve olumlu gelişmeler şöyle sıralanıyor:

EKSİKLİKLER

EKONOMİK POLİTİKALAR
-Ekonomik politikaların 5 farklı bakanlık tarafından yürütülmesi
-Cari açığın büyümeye devam etmesi
-Borçlanmada sürdürülebilirliğin faiz oranları ve döviz kurlarındaki dalgalanmaların etkisinde olması
-Devletin borçlanma gereksiniminin özel sektör yatırımını engellemesi

İSTİHDAM
-İstihdam oranının azalması (yüzde 50.9’dan yüzde 45.5’e)
-Büyümede kayıt dışı ekonominin etkisi
-Yapısal işsizliğin toplam işsizlik oranındaki payının artması
-Meslek eğitimine yetersiz kaynak ayrılması

SERBEST PİYASA
-Devletin petrol, doğal gaz elektrik gibi kamu hizmetlerinin fiyatını belirlemesi
-Bankacılık ve bazı temel sanayi kollarında devletin varlığını sürdürmesi
-Özelleştirmenin oldukça sınırlı kalması
-Özelleştirmenin önündeki bürokratik engeller
-Varolan engellerin halen iç rekabetin önünde engel oluşturması
-Özellikle mali destek bulma açısından KOBİ’lerin karşılaştığı bürokratik engeller
-Reel faiz oranlarının yüksek olması

TİCARET
-Ticari yargının güçsüzlüğü ve yavaş bürokrasi
-Ticari mahkemelerin yasa ve sözleşmelerin uygulanmasında engel oluşturması
-Bürokrasinin yavaş çalışması
-Çerçeve yasalarının onayı ve uygulanması arasında geçen sürenin uzun olması
-Ticari mahkeme personelinin yetersizliği ve eğitimlerinin uzun sürmesi
-Fikri mülkiyet haklarının uygulanmasındaki yetersizlik

BANKACILIK
-Mali piyasalardaki yetersiz gelişme
-Bankacılık sektörünün özel sektöre aktardığı kaynağın yetersiz olması
-Bankalardaki karmaşık ortaklık yapısının saydam işleyişlerinin engellemesi
-Yabancı bankaların sektördeki payının düşük olması
-Bankacılık dışındaki mali sektörün kısıtlı rolü

KAMU İŞLETMECİLİĞİ
-Kamu işletmelerinin yeniden yapılandırılması ihtiyacı
-Kamu işletmelerinin verimliliklerinin artması için yatırım yapılması gerekliliği

EĞİTİM VE AR-GE
-Nüfustaki hızlı artış nedeniyle eğitim harcamalarına daha fazla bütçe gerekmesi
-Ar-Ge harcamalarının sınırlı olması
-Özel sektörün Ar-Ge harcamalarının düşük olması

ULAŞTIRMA VE HABERLEŞME
-Raylı taşımacılığın yetersiz, mevcut yapının eski oluşu
-Karayolu, liman ve havayolu hizmetlerindeki gelişmelerin finansman güçlükleri nedeniyle yetersiz kalması
-Türk Telekom’un özelleştirilmesinin ertelenmesi

YATIRIM-İHRACAT
-Devlet yardımlarının izlenmesi ve kontrol edilmesi gerekliliği
-Tekstil ihracatının sabit kalması, gelişmemesi

OLUMLU GELİŞMELER

EKONOMİ POLİTİKALARI
-Ekonomik politikanın genel olarak iyileşmesi
-Ekonomik istikrarın büyük ölçüde sağlanması
-Kamu harcamalarının sınırlanması
-Enflasyonun düşmesi
-Faiz dışı bütçe fazlası
-Vergi gelirlerini toplamada ilerleme sağlanması
-Uzun vade ve Türk Lirası borçlanma sağlanarak olası şoklara karşı direncinin arttırılması

İSTİHDAM
-Geçici ya da ücretsiz aile işçisi sayısının düşmesi, sürekli işçi oranının artması (yüzde 39’dan yüzde 43’e)
-Ekonomik büyüme sonucunda işçi verimliliğinin artması

KAMU MALİYESİ
-Kamu sektörü muhasebesinde saydamlığın artması
-Vergi idaresinin etkinliğinde iyileşme
-Kamuda iç mali denetimi düzenleyecek yeni bütçe yönetimi ve denetimi yasasının benimsenmesi

SERBEST PİYASA
-Serbest piyasa güçlerinin karşılıklı etkilemesinde artış
-Ekonomiye siyasetin etkisinin azaltılmasında ilerleme
-Modern ekonomi için yasal ve kurumsal yapıların oluşturulması yolunda ilerleme
-Merkez Bankasının özerkliği
-Şeker, tütün gibi piyasaların serbestleşmesi
-Bağımsız düzenleyici ve gözetleyici kurumlar
-Petrol piyasalarının serbestleştirilmesi
-Fiyat tahrifinin etkisinin azalması
-Enflasyon indeksinde fiyatı devlet tarafından belirlenen ürünlerin oranının yüzde 24’ten (1999) yüzde 17’ye düşmesi (2003)
-Ekonominin yüzde 80’nini özel sektörün oluşturması
-POAŞ’ın ve TEKEL’in alkollü içecekler bölümünün özelleştirilmesi
-Piyasaya giriş ve çıkışın önündeki engellerin azalması
-Elektrik, gaz, tütün, alkol ve şeker gibi devlet denetiminde olan piyasaların başarıyla açılması
-Şirket kurulmasına dair yasaların kolaylaştırılması
-Pazar ekonomisinin için gerekli yasal yapının büyük ölçüde kurulmuş olması

BANKACILIK SEKTÖRÜ
-Bankacılık sektörünün 2001 krizini kısmen atlatması
-Sigortacılık sektöründeki gelişmeler
-Uluslararası Muhasebe Standartları’nın (IAS) kabul edilmesi
-Denetim standartlarının çağdaşlaştırılması
-Mevduata verilen devlet güvencesinin 50 milyar TL ile kısıtlanması

KAMU İSTİHDAMI
-Kamu işletmelerindeki ihtiyaç fazlası personelin azaltılması

EĞİTİM
-Türk toplumunun eğitim düzeyindeki artış
-Eğitim seviyesini artırmak için çaba harcanması
-2004 yılı eğitim bütçesinde kısıtlamaya gidilmemiş olması

SEKTÖRLER
-Sermaye birikimindeki artış
-Fiziksel altyapıdaki gelişme
-Hizmet sektörünün ağırlık kazanması
-Tarım sektörünün öneminin giderek azalması
-KOBİ’lerin esnek yapıya sahip olması ve yeni faaliyet alanlarına yönelebilmesi
-Tarım, enerji, telekomünikasyon gibi sektörlerde devlet etkisinin azalması
-Ekonomide devlet etkisinin azalması
-Ticaretle ilgili sınırlamaların kaldırılması

İHRACAT
-İhraç ürünlerindeki çeşitliliğin ve toplam tutarının artışı
-Motorlu araçların ihracatındaki artış
-Türk ihraç ürünlerinin rekabetçi fiyat seviyesini koruması