ABD, Türkiye'yi yakından ilgilendiren o düzenlemeyi gözden geçirecek

ABD Ticaret Temsilciliği makamı, Cuma günü Türkiye'nin ABD'nin ithal çelik ve aluminyuma getirdiği ek gümrük vergisine karşılık vermesi nedeniyle Türkiye'nin GSP programı ilkelerine uyumu konusunda gözden geçirme başlattı. Gözden geçirme takvimi açıklanmadı.

ABD verilerine göre Türkiye'den GSP kapsamında toplam ithalat geçen yıl 1.66 milyar dolar oldu. Bu tutar ABD'nin Türkiye'den ithalatının yüzde 17.7'sine karşılık geliyor. Bu yılın ilk altı ayında ise ABD Türkiye'den GSP kapsamında 925 milyon dolar ithalat yaptı.

ABD Ticaret Temsilciliği sözcüsü, konunun Türkiye'de tutuklu ABD'li rahip Andrew Brunson ile bağlantılı olmadığını ifade etse de Washington'un iki Türk bakana yaptırım kararı ardından yapılan açıklama Türkiye ile ABD arasındaki gerilimin son halkasını oluşturuyor.

ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu verilerine göre geçen yıl ABD Türkiye'den GSP programı kapsamında gümrüksüz olarak şu miktarda ithalat yaptı: Taşıt araçları ve parçaları ürün sınıfında 248 milyon dolar, altın ve değerli metaller ve bunlardan yapılan ürün sınıfında 209 milyon dolar ve taş ile bundan mamul ürünler sınıfında 160 milyon dolar; kauçuk ve kazan ürünleri sınıfında ithalat ise sırasıyla 113 ve 101 milyon dolar oldu.

GSP kapsamında ABD'ye en yüksek ithalatı gerçekleştiren otomotiv parça sektörünü temsil eden Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) tarafından Reuters'a yapılan değerlendirmede, normalde yüzde 2.5 gümrük vergisi alınan ürünlerden GSP kapsamında vergi alınmadığı ifade edilerek "Değerlendirme sonucu ne karar alınır bilinmemekle birlikte durumu izliyoruz" denildi.

TAYSAD'ın verilerine göre geçen yıl Ocak-Temmuz döneminde 210.1 milyon dolar olan otomotiv tedarik sanayinin ABD ihracatı, bu yıl aynı dönemde yüzde 38.1 artışla 290.1 milyon dolara çıktı. ABD'ye yapılan ihracat sektörün toplam ihracatının ise sadece yüzde 4.4'ünü oluşturdu.

ABD'ye ihracat Türkiye otomobil ana ve yan sanayinin küçük bir bölümünü oluşturuyor. İhracatın ağırlıklı bölümü Avrupa Birliği ülkelerine yapılıyor.

Otomotiv sektöründe ABD'ye ihracat yapan başlıca halka açık şirketler arasında Tofaş TOASO.IS yer alıyor. ABD ve Kanada'ya satışlar geçen yıl şirketin adet bazında toplam satışlarının sadece yüzde 4.7'sini, bu yılın ilk altı ayında ise yüzde 4.1'ini oluşturdu. Bu ihracatın GSP kapsamına girip girmediği yönündeki soruya şirketten haber anında cevap alınamadı.

Bir aracı kurum yetkilisi Türkiye'den pekçok şirketin GSP kapsamında ABD'ye ihracat yaptığını ancak şirketlerin gelirleri arasında ABD'ye yapılan ihracatın "çok ufak" rakamlar olduğunu belirtti.

TÜİK rakamlarına göre ABD'ye yapılan ihracatın geçen yıl 8.7 milyar dolar ile Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 5.5'ini oluşturdu.

ABD'NİN AÇIKLAMASI

ABD, Genel Tercih Sistemi (Generalized System of Preferences) (GSP) adı verilen sistem altında bazı ülkelerin bazı seçili ürünleri ABD pazarına gümrük vergisine tabi olmadan göndermesine izin veriyor. GSP'den faydalanan ülkeler arasında Türkiye de bulunuyor.

ABD başkanına dış ticaret politikaları hakkında danışmanlık yapan Ticaret Temsilcisi makamının sözcüsü hafta sonu yaptığı açıklamada gözden geçirmeye atıfta bulunarak, "Türk hükümetinin GSP pazar erişim kriterlerine uyumunu mercek altına almaktadır ve Türk hükümetinin son dönemde Türkiye'ye giren ABD ürünlerine getirdiği adil ve dayanağı olmayan gümrük vergileri nedeniyle başlatılmıştır" dedi.

Türkiye, ABD'nin çelik ve aluminyum ürünlerinden Mart ayında almaya başladığı gümrük vergisine karşılık olarak ABD'den ithal 1.78 milyar dolar tutarındaki ürüne gümrük vergisi getirmişti.

Donald Trump yönetimi Türkiye'ninki gibi karşılıkların uluslararası düzenlemelere aykırı olduğunu iddia ederek, Türkiye ve benzer adımlar atan Çin, Avrupa Birliği, Kanada ve Meksika'nın vergilerini geri çekmesi için Dünya Ticaret Örgütü nezdinde temyiz süreci başlattı.

ABD ithal çelik ve aluminyuma getirdiği vergilerin dayanağı olarak ulusal güvenliği gösterdiği için gümrük vergilerinin Dünya Ticaret Örgütü kurallarına uygun olduğunu savunuyor. ABD'nin ticaret ortakları ise gümrük vergilerinin ABD'li üreticileri korumak amacıyla başlatıldığını ifade ederek düzenlemelere aykırı olduğunu belirtiyorlar.