6.5 YKr’lik elektrik dururken 9.5 YKr’ye elektrik üretir miyim

ENERJİ ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler’in cumartesi günü 13 ilde yaşanan elektrik kesintisinin nedeni olarak gösterdiği otoprodüktör şirketleri, sıkıntının özel üretimin azalmasından kaynaklandığını savundu. Artan maliyetler karşısında otoprodüktör şirketlerin zorlandığını belirten sektör yetkilileri, "Bizim ürettiğimiz elektriğin kilovatı sadece doğalgaz maliyeti ile 9.5 YKr’ye geliyor. Devlet kilovatı 6.5 YKr’den elektrik satıyorken neden almayayım? Bu yeni bir şey değil 2003 yılından beri uygulama böyle" diye konuştu.

3 TARİFELİ PUAN SİSTEMİ:

Hilmi Güler’in sorunun nedeni olarak gösterdiği gece 22.00’den sonraki ucuz elektriğin nedeni, çok tarifeli puant sistemi. Bu sistem aslında, elektrik tüketiminin belli saatlere yığılmasını önlemeyi amaçlıyor. Uygulamaya göre fiyatlar 3 farklı saat dilimine göre değişiyor. Bu tarife de her ay TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) tarafından belirleniyor, EPDK’nın (Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu) onayı ile devreye giriyor. Temmuz ayı tarifesine göre fiyatlar şöyle: Saat 06-17.00 arası 11.20 YKr, 17-22.00 arası 15.35 YKr, 22.00-06 arası 6.58 Ykr. Bu fiyatların bugüne kadar ki en düşük ya da en pahalı fiyatlar olduğunu söylemek mümkün değil. Fiyatların 06-17.00 arası 8.6 YTL’ye düştüğü, 17.00-22.00 arası 22.5 YKr’ye çıktığı aylarda var. Fiyatlar değişse de, değişmeyen kural, en ucuz elektriğin gece 22.00’den sonraki zaman diliminde olduğu.

ÜÇ YILDIR BU BÖYLE:

Durum böyle olunca otoprodüktör şirketleri de, gündüzleri kapasitelerinin büyük bir bölümünü kullanarak elektrik üretimi yaparken, saat 22.00’den sonra devletten almayı tercih ediyor. Yaşanan sıkıntının nedeninin bu uygulama olarak gösterilmesinin doğru olmadığını vurgulayan BİS Enerji Elektrik Üretim Otoprodüktör Grubu A.Ş Genel Müdürü Fırat Alparslan, bu tarifenin 2003 yılından bu yana uygulandığını hatırlattı. Kendi ürettikleri elektriğin kilovatının sadece doğalgaz maliyeti ile 9-9.5 YTL olduğunu belirten Alparslan, şöyle konuştu: "Sigorta, maaş gibi diğer giderlerle bu rakam çok daha fazla yükseliyor. Benim zarar etmemem için 15.7 YKr fiyat vermem lazım. Ama biz devletle rekabet edebilmek için elektriği satarken yüzde 3-4 iskonto uyguluyoruz. BİS Enerji olarak gündüz ve puant saatlerinde 300 megavatt kapasiteyle çalışırsak, gece 100’e düşürüyoruz. Şimdi bu olay oldu diye gece fiyatları yükseltmeyi düşünebilirler. Fiyatı artırılırsa o zaman hiçbirimiz gece çalışmak istemeyiz. Hatta gündüz de yapalım mı diye düşünürüz. Biz bir kilovat saat için TEDAŞ’a 28-30 YKr nakil bedeli ödüyoruz, bizim böyle bir kazancımız yok ki. TRT payı, yüksek ÖTV bizim maliyetlerimizi artırıyor."

Kazanılan her 100 liranın 27 lirası devlete gidiyor

AYNI zamanda Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı olan Önder Karaduman, sektörde sorunların 2001 yılında çıkan 4628 sayılı yasa ile başladığını savunuyor. Karaduman, yasa önce ve sonrası değişen durumu şöyle anlattı.

YASA ÖNCESİ: "Yasa öncesinde sanayiciler TEDAŞ’ın tarifesinden yüzde 15-22 daha ucuza elektrik verebiliyordu. Ayrıca kamuya kayıplar dahil iletim ve dağıtım nakil bedeli olarak toplam 10.5 oranında bedel ödeyebiliyorduk. Bütün bunlardan sonra kalan yüzde 12.7’lik payla da şirketlerimizin tüm işletme-bakım, personel giderleri, vergiler, amortisman giderlerini karşılayabiliyorduk. İlaveten fazla enerjimizi de TEDAŞ’a makul ve kar edilebilir bir fiyattan satabiliyorduk. Faaliyetlerimizden yarattığımız fonlarla yeni enerji yatırımları yapabiliyorduk. "

YASA SONRASI: "Kamuya ödediğimiz oran bir önceki döneme göre üç kat artarak yüzde 26.8’e ulaştı. Yani kazanılan her 100 liranın 27 lirası devlete gidiyor. Artan petrol fiyatları, doğalgaza yüzde 71.4 oranında yansıdı. Buna karşın elektrik fiyatları son üç yıldır artmadığı gibi, yüzde 5 oranında düşürüldü. Ayrıca doğalgaz fiyatının içine yüzde 4 de ÖTV vergisi ilave edildi. Artan maliyetler sanayiciye olan tenzilatımızı yüzde 15-22’den yüzde 4’lere kadar geriletti."

Kesintilerde izinsiz devreden çıkana para cezası geliyor

ENERJİ Bakanlığı Müsteşarı Sami Demirbilek, elektrik kesintisi durumlarında izinsiz devreden çıkan özel sektör kuruluşlarına ceza verilmesini sağlayacak bir yasal düzenleme hazırlamayı tasarladıklarını açıkladı. Bakanlığın 8 bin 500 megawat kurulu gücü bulunmasına karşın, bir hattaki arıza nedeniyle sorun yaşadıklarını ifade eden Demirbilek, sözlü talimata karşın Oymapınar Santralı elektrik vermediği için 4 bin 600 megawatlık talebi karşılayamadıklarını vurguladı. Demirbilek, "Oymapınar talimatımızı dinleseydi kesinti yaşanmayacaktı" dedi.

Fiyatların artmasını istemeyiz

AK Enerji Genel Müdürü Önder Karaduman çünkü otoprodüktör şirketlerinin arasında sanayi grupları var. Maliyet yüksekliği nedeniyle özel sektörün üretimini kısmak durumunda kaldığını vurgulayan Önder Karaduman, "Elektriğin fiyatı kasım 2002’den bu yana artmıyor ama hiçbirimiz fiyatların artsın diye baskı yapmayız" diye konuştu.

Bu gidişle sıkıntılar artarak sürer

KAĞIT üzerinde 170’in üzarinde özel sektör santrali var, çalışan santral sayısı ise 150 civarında. Sıkıntının tarifeden değil, özel sektörün azalan üretiminden kaynaklandığı savunan sektör temsilcileri, kapanan şirketlere ve düşürülen kapasitelere dikkat çekti. Kendi isteğiyle lisansı iptal edilen ilk santral Ak Enerji’nin Bursa Orhangazi’deki santrali olurken, önümüzdeki günlerde başka şirketlerin kapanmasının da gündeme geleceği konuşuluyor. Ancak iptal çok kolay bir yöntem olmadığı için şirketler kapasite düşürmeyi tercih ediyor. Özel sektörün maliyetle ilgili sıkıntıları giderilmedikçe, cumartesi günü yaşanan sıkıntıların artarak devam edeceğini söyleyen Fırat Alparslan, "Toplam kapasite 5 bin 500 megavatlardan 3 bin 500 megavatlara geriledi. Bu gidişle 1.500 megavata da düşer. Önlem olarak tarifeyi yükseltmek bir alternatif ama devletin asıl yapması gereken, bizim üzerimizdeki yükleri azaltıp maliyetimizi düşürmek" diye konuştu.

TEİAŞ: Tüm santrallar tam kapasite çalışmalı

TÜRKİYE Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) Genel Müdürü İlhami Özşahin, yaptıkları incelemeye göre Cumartesi gecesi 13 ilin birden karanlığa gömülmesine neden olan elektrik kesintisinin "Bursa trafo merkezindeki bir elektrik teçhizatının arızalanmasıyla tetiklenip, 10.00’dan sonra özel sektör santrallerinin devreden çıkması sonucu aşırı yüklemeden kaynaklandığını" belirtti. Bu çapta bir elektrik kesintisi 1997’deki depremden beri ilk defa gerçekleştiğini hatırlatan Özşahin, şunları söyledi: "Gerekli önlemler alınmazsa, bu bölgede meydana gelecek elektrik kesintileri tüm Türkiye’yi etkiler. Tüm santrallerinin tam olarak çalışması lazım. Bu bölgenin emniyetli beslenebilmesi için kurulu santrallerin normal rejimde çalışması çok önemli çünkü, başka bölgelere aşırı yükleme olunca bu taşınamıyor.’’