54 ortaktan 3'e indiler

İsmar'ı 1992'de yabancı hipermarket zincirlerinin Türkiye'deki atağı üzerine 54 küçük market biraraya gelerek kurmuştu.

Ancak zamanla ortak sayısı 3'e indi. Genel Müdür Hasan Yalçın ‘‘Biz Türk toplumu olarak ortaklığı beceremiyoruz’’ diyor. Şimdi İsmar franchising yöntemiyle büyüyor. Hedefi 1000 şubeye ulaşmak.

1992 yılında 54 bakkal ve marketin bir araya gelerek kurduğu İsmar bugün en yaygın market zincirlerinden biri. İsmar'ın esin kaynağı yabancı sermayeli olan Metro. 1989 yılında Metro Türkiye'deki ilk mağazasını açtığında perakende satış yapan marketler büyük bir şaşkınlık yaşadılar. Aynı mal için bir mahalle bakkalının talep ettiği fiyatla, Metro'nun fiyatları arasında ciddi farklar vardı. İstanbul Marketçiler Derneği üyeleri düşünmeye başladılar: Metro bu malı, bu fiyata nasıl satar?

İsmar (İstanbul Marketçiler Birliği) bu süreç sonucunda kuruldu. Güçbirliği yapmaya karar veren market sahipleri alışveriş yaptıkları üreticilere bundan böyle bireysel olarak alışveriş yapmayacaklarını bildirerek yeni koşullar oluşturulmasını istediler.

İsmar Genel Müdürü Hasan Yalçın o dönemi şöyle anlatıyor: ‘‘Güçlerimizi birleştirdik ve durumu avantaja dönüştürdük. İstanbul'da bu sayıda marketin bir araya gelmesi önemli bir şeydi. Ucuz, kaliteli malı ilke edindik, bunun sonucunda tüketici kısa sürede İsmar'ı sevdi.’’

Fakat bir süre sonra sorunlar çıkmaya başladı. Genel Müdür Hasan Yalçın ‘‘Biz güzel başladık ama aynı güzellikte götüremedik, Türk toplumu olarak ortakçılığı bilmiyoruz, ticaret kültürümüz de yok’’ diyor. Sorunlar çıkmaya başladığında İsmar kurucularından Ali Rıza Karadağ ve Ali Bilgen İsmar'dan ayrıldılar, Baymar ve Countur zincirlerini kurdular.

Ortaklığı beceremiyoruz

Ortaklar arasındaki sorunlar bitmedi ve bir süre sonra ortak sayısı 14'e indi. 14 olan ortak sayısı bugün 3'e inmiş durumda.

1998 cirosu 100 milyon dolar olan İsmar'ın şu anda 33 bin metrekare satış alanı, 2 bin personeli ve 61 şubesi bulunuyor. İsmar şubelerinin 58 tanesi İstanbul'da, 1'i Zonguldak, 1'i Karadeniz Ereğlisi'nde diğeri ise Eskişehir'de.

İsmar'ın şubelerinin yüzde 90'u franchising verilmiş işletmeler. İsmar'ın kendi işletmeciliğini yaptığı şubeleri de var. İsmar şubeleri daha çok küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşuyor. Toplam 20 bin çeşit ürün satan zincirin en küçük şubesinde ürün sayısı 3 binden başlıyor.

Franchising vermeye devam eden İsmar'ın koşulları şöyle: Mağaza büyüklüğü 250-1000 metrekare arasında olmalı, 2 şube arasında en az 2 km mesafe bulunmalı ve başvuran işletmenin ticari geçmişi temiz olmalı.

1999 yılını ağırlıklı olarak şirket yapılanması için ayıran İsmar'ın ilk hedefi şube sayısını ülke çapında 1000'e çıkarmak. Yurtdışı yatırımı için henüz erken olduğunu düşünen Genel Müdür Hasan Yalçın ‘‘Öncelikle Türkiye'deki örgütlenmemizi tamamlamak istiyoruz. Bunun için bölge müdürlükleri kurmak gerekiyor, yurtdışı yatırımı bizim için henüz erken’’ diyor.

Yabancı sermaye

Perakende söktörünün hızlı bir gelişme içinde olduğunu söyleyen Hasan Yalçın ‘‘Yabancı sermaye Türkiye'ye yatırım yapıyor. Evet başta bize örnek oldular fakat artık düşünmek gerekiyor. Bu yabancı kurumlar ülkeye ne veriyor? Ülkemde yokluğu çekilen malı getiriyorsa tamam. Ama burada bizim yaptığımızı bize satıyorsa burada olmasının bir önemi yok. Bana göre devletin politikası yanlış. Mahalledeki bakkal amcayı düşünmek lazım, bugüne kadar yükü onlar çekti. Şimdi parlak şaşaalı birileri geliyor işin kaymağını yiyor. Kendi ülkelerinde pazar dolmuş bizim gibi Avrupa hayranlığı olan ülkelere geliyorlar. Devlet Osmanlı devrindeki kapütülasyonları aratmayacak şekilde imtiyazlar veriyor’’ diyor.

Yabancı sermayenin sorgulanması gerektiğinin altını çizen İsmar Genel Müdürü Hasan Yalçın ‘‘Ya yabancı sermayeye tanınan imtiyazlar bize de tanınsın ya da onlara da verilmesin. Bizim ayağımıza taş bağlayıp hadi yarışın diyorlar, bu bir çifte standart’’ diyor.