50 yıllık nükleer macera Büyükeceli’de sona yaklaşıyor

BUGÜN ABD'de 104, Rusya'da 32, Güney Kore'de 21, Hindistan'da 20 adet nükleer güç ünitesi bulunuyor. 50'yi aşkın nükleer üitesine sahip olan Japonya'da ise Fukuşima felaketinden sonra enerji sıkıntısını gidermek için kullanılan birkaç ünite dışında nükleer santraller çalıştırılmıyor. Yıllardır dünyada ve Türkiye'de tartışma konusu olan nükleer santraller hakkında pek çok şey merak ediliyor. Biz de Türkiye'nin ilk nükleer santralinin inşa edileceği Mersin Akkuyu'ya giderek, Rus şirketi Rosatom'un başlattığı çalışmaları inceledik.

İŞTE AKKUYU'DAKİ SON DURUM / FOTO-GALERİ

Akkuyu'da adeta dev bir Türk-Rus evliliği gerçekleşiyor. Rusya ile Türkiye arasında 2010 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın ardından Türkiye’de 800 milyon dolar sermayeli Akkuyu NGS şirketini kuran Rosatom, büyük çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu 200 personelle hummalı şekilde çalışmalara başlamış. Şirketin Genel Müdür Yardımcısı Rauf Kasumov, Türkiye'de 100'ün üzerinde şirket ve aynı sayıda fabrika incelemesi yaptıktan sonra yedi taşeron şirketle anlaştıklarını, iki yılda 50 milyon dolarlık iş verdiliğini belirtti.

Her gün iş isteyen oluyor

Büyükeceli beldesinde kurulan "Nükleer Bilgilendirme Merkezi"nin Başkanı Eyüp Sancı ise yöre halkının yüzde 99'unun santralin kendi bölgelerinde kurulacak olmasından memnun olduğnu savunurken, "Her gün iş isteyenler oluyor. Bugüne kadar yaklaşık 300 kişi iş için müracat ett. 20 yaşında gelen de ,40 yaşında gelen de var. 'Ne iş olsa yaparım diyen' de oluyor, taşıma ve altyapı gibi sektörlerden kendi işinin sahibi olarak gelenler de. Yan sanayi buraya uğruyor. Türkiye'de bu santral yapılırsa, en az yüzde 50 yerli sanayinin payının olması bekleniyor" dedi.�

569 sondaj, 24 saat çalışma

Kasumov'un verdiği bilgilere göre, saha çalışmaları son 3-4 ayda hızlanan Akkuyu'nun, ÇED raporu aralık ayında enerji kurumlarına sunulacak. Onaylanması durumunda da ÇED olumlu belgesinin Mayıs 2013 gibi çıkması bekleniyor. Daha sonra Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) gibi kurumlaran alıncak belli izinlerin ardından 2014 yılında inşaatın başlaması planlanıyor. 22 milyar dolara kadar yatırım yapacakları Akkuyu santralinin sondajlarla tomografisini çıkardıklarını ve etüt çalışmalarının devam ettiğini belirten Kasumov, "Geçen yıl 40, bu yıl 529 sondaj deliği açıldı. Sahada 24 saat çalışılıyor. Denizlerde bile 20 ila 120 metre arasında sondaj yapılıyor. 9 şiddetinde depreme dayanıklı olabilmesi için bu çalışmaları yapmak zorundayız. Bu zemin ölçümlerini yaparak, doğru modeli oluşturuyoruz" diye konuştu.

5 bin 500 kişilik yaşam alanı

Uzun yıllar Mersin'i mesken tutacak olan Rosatum'un ilk olarak çalışanlarına yaşam alanı oluşturmak için kolları sıvadığını öğrendik. Bugün Rusya'dan gelen çalışanlar, Akkuyu'da kirada oturuyor veya otelde kalıyorlar. Ancak yakın gelecekte sahanın yanında büyük bir yerleşim yeri kurulacağını anlatan Kasumov, "5 bin 500 kişilik bir yaşam merkezi olacak. Bölge ekonomisine de hareket getirecek. Modern bir aydınlatma yapılacak ve yakın köylerden gelenler burada pazar kurarak, ürünlerini satabilecek. Başlangıçta Rus personeli kalacak. Yavaş yavaş Türk işletmecilere geçilmesiyle, gelecekte Türk işletme personeli de kalacak" diye konuştu.

Revize edilebilir santral

Kasumov, Akkuyu santralinin bugün için en yeni teknolojilerle inşa edileceğini ifade ederken, "Santral 40 yıl sonra eski teknoloji olarak kalacak mı?” sorusuna ise “Şu anın en üst güvenlik sistemi uygulanıyor. Tüm geçmiş tecrübeleri toplayıp, yeni bir santral kuruyoruz. Rusya'da ve yurtdışında işletmede olan santrallerde yeni güvenlik sistemleri ortaya çıkıyorsa, mutlaka uygulamaya geliyor. Biz revize edilebilir bir sistem kuruyoruz. Yeni gelişmeler oldukça santral de güçlendirilecek” yanıtı verdi. Her gün binlerce ölçüm gerçekleştiğini aktaran Kasumov, "TAEK'ten bir ekip üç gün sahayı inceledi, olumsuz bir şeye rastlanmadı" dedi.

Emlak fiyatlarını uçurdu

BÜYÜKECELİ Bilgilendirme Merkezi Başkanı Eyüp Sancı'nın verdiği en ilginç bilgilerden biri de bölgedeki emlak fiyatlarıyla ilgiliydi. Nükleer çalışmaların başlamasıyla Büyükeceli emlak fiyatlarında adeta patlama yaşandığını dile getiren Sancı, "500 TL kirası olan daire için şimdi 750 lira isteniyor. 60 bin lira satış fiyatı olan ev için bugün 80 ila 120 bin lira fiyat istiyorlar" diye konuştu.

Santrali göremeden emekli olmuşlar

1971 yılında Akkuyu’da kurulan EÜAŞ Akkuyu işletmesinde bugüne kadar çalışan onlarca işçi santrali göremeden emekli olurken, Demirel’in “70 cente muhtacız” açıklaması yaptığı günlerde dahi bütçe ayrılan Akkuyu santraline bugüne kadar devlet 100 milyon dolara yakın para harcamış. 1970 yılında inşaatın başlanacağını düşünülerek sahaya getirilen büyük beton bloklar ise o dönemdem bu zamana çürümeye terk edilmiş.

Çocuklara "Nükleer farmville"

RUSYA'da 20 bin metrekarelik bir bilgilendirme merkezini ziyaret ettiklerini anlatan Sarıcı, burada çocuklara yönelik oyunların da olduğunu aktardı. Facebook'un popüler oyunu Farmville benzeri bir bilgisyar oyununu örnek gösteren Sarıcı, "Oyunda çocuklara hangi yoldan elektriklerini karşılayacakları soruluyor ve rüzgar, nükleer, HES gibi alternatifler sunuluyor. En mantıklısı nükleeri seçmek oluyor çünkü örneğin rüzgar bazen esmiyor" diye konuştu. Sarıcı, ileride Türkiye'de nükleer santralleri anlatan üç boyutlu bir simulasyon merkezi kurulacağını anlattı. Bugün bilgilendirme merkezine en çok uğrayanlar arasında çocuklar da bulunuyor.

Flora fauna ekibi böcekten balığa araştırıyor

AKKUYU'daki sahada jeolojik ve sismik çalışmaların yanısıra, denizde ve karada ekolojik çalışmalar da yürütülüyor. Böcek uzmanından, diken uzmanına, izlenmesi gereken türler inceleniyor. Bölgede 8 kişilik bir flora fauna grubu çalışmalarını sürdürürken, balık ve bitki türleri ile sayılarına yönelik çalışmalar yürütülüyor. Öte yandan arkeosismoloji çalışmaları da yapılarak, tarihsel depremler ölçülüyor. Bölgede, kayda geçmiş büyük bir deprem olmadığı, enstrümantal olarak 5.5'in üzerinde deprem kaydedilmediği belirtiliyor.�

Atıklar Rusya'ya

 
NÜKLEER santralde en çok tartışılan nükleer atık konusu da netleşti. Rus yetkililer, nükleer atıkların Rusya’ya götürüleceğini belirterek, “Akkuyu’da atık tutulmayacak. Oluşan atıklar Rusya’ya götürülecek” dedi.

Denizde 2 derece yasağı

SANTRALDE kullanılacak dalga noktalarını incelediklerini anlatan Kasumov, “Deniz suyunu hangi noktadan alacağız, hangi noktaya bırakacağız, bunun çalışmaları için denizi etüd ediyoruz” dedi. Soğutma suyu denizlere zarar verecek mi" sorusuna ise şu yanıtı verdi: “Rus ve Türk kanunlarına göre denizi 2 dereceden fazla ısıtamayız. Tüm çalışmalar zaten buna ulaşamayacağımızı gösteriyor. En uygun noktayı bulduğumuzda bunun balıkların yavrulamasına katkı sağlayacağı da bilimsel araştırmalar sonucu. Denizde ölçüm alındı. Alınandan farklı yerde olduğu için deniz ürününe zarar olmayacak. Örneğin su A koyundan alınırsa B koyunda bırakılacak.”

AKKUYU RAKAMLAR

* 2012'de ÇED raporu bitecek.

* 2014 yılında inşaat başlayacak.

* İlk ünite 2019’da devreye girecek.

* 20 milyar doları aşkın yatırım yapılacak

* En az yüzde 40-50 yerli sanayinin katkı koyması durumunda, Türk şirketlere yaklaşık 10 milyar dolarlık iş verilmiş olacak

* Santral 9 şiddet ölçeğinde depreme dayanıklı olacak

* Tsunami, uçak çarpması, deniz dalgası, sabotaj gibi olası tüm güvenlik riskleri hesap edilerek, inşa edilecek

* 2022'de 4,800 MW kurulu güç üretim yapılacak

* Türkiye'nin elektrik ihtiyacının yüzde 5'ini karşılayacak