5 kusurlu facia

GEÇEN pazar günü 6 kişinin ölümüyle sonuçlanan facia ile gündeme gelen Alkumru Barajı’nda, 3 yıl önce yine aynı şekilde bir kaza yaşandığı ancak o dönemden bu yana bu tür kazaları önlemek üzere hiç bir tedbir alınmadığı ortaya çıktı. Eylül 2011’de Alkumru Barajı’nda tirbünlerin 3’ünün birden üretime geçerek suların aniden yükselmesi sonucunda, bölgede piknik yapanlardan 2’si çocuk 3 kişi hayatını kaybetmişti. Kazayla ilgili açılan dava kapsamında hazırlanan bilirkişi raporu incelendiğinde, bölge halkı tarafından piknik alanı ve çobanların sürülerini geçirdiği bir güzergah olarak yaygın şekilde kullanılan bölge için, baraj işletmecisi şirketin ve kamu otoritelerinin ilk kazadan sonra da hiç bir önlem almadıkları açıkça görülüyor.

İLK ÖLÜMLÜ KAZA DEĞİL

İnşaat mühendisleri Adil Damar ve Yahya Zararsız ile makine mühendisi Erdal Çetiner imzasıyla Siirt Ağır Ceza Mahkemesi’ne sunulan 1 Ocak 2013 tarihli bilirkişi raporunda yer alan bulgulara ve son olarak pazar günü yaşanan kazayla ilgili görgü tanıklarının anlattıklarına göre, sivil halkın bölgeye girişini önlemek için yeterince tedbir alınmadı. Ayrıca ani su yükselişlerinde arazideki canlıların güvenliğini sağlamak üzere hiçbir güvenlik mekanizması yok.

2011’de bilirkişinin uyardığı 5 kusur

1- SU ANİ SALINMAMALI

Birden fazla türbin, kapak ya da vana ani değil kademeli açılmalı.

2- UYARI LEVHASI YETMEDİ

İkaz levhalarının sayısı artmalı ama okuma bilmeyenler düşünülmeli

3- SÖZLÜ UYARI YAPILMADI

Aşırı su salınımnda arazi araçları hatta helikopterle sözlü uyarı yapılmalı

4- UYARI SİSTEMİNİN SESİ HER YERDEN DUYULMADI

Bölgeye sirenle erken uyarı sistemi yeteri kadar kurulmalı

5- TEL ÖRGÜ BENZERİ ÖNLEM İLE PİKNİKÇİLER CAYDIRILMALI

Bölgede piknik yapılması engellenmeli

3 yıl önceki kazada sorumlulara 5’er yıl hapis

BARAJ alanında gerekli can ve mal güvenliğinin sağlanmadığına hükmeden mahkeme, yasalar ve yönetmeliklerin öngördüğü önlemleri yeterince almadıkları gerekçesiyle sanıklar barajı işleten şirket temsilcileri Sezai Bacaksız ile Kasım Eren’i taksirle ölüme neden olmaktan 5’er yıl hapis cezasına çarptırdı. Yargı süreci devam ediyor.

Olay yerine siren sesi gelmedi

CHP Manisa Mliletvekili Özgür Özel ve Muğla Miletvekili Nurettin Demir, Siirt’in Tillo ilçesinde, Alkumru Barajı kapaklarının açılması sonucu meydana gelen ve 6 kişinin hayatını kaybettiği faciayla ilgili yerinde inceleme yaptı. Özel, “İncelemede, olay yerine en yakın olan uyarı sireninin çalmasını sağladık. Siren 600 metreye kadar kısa bir sesle duyuldu. Ancak olay yerine sirenin sesi gelmedi. Kimse 2011’deki olaydan gereken dersi almamış ” diye konuştu.

10 dakikada 2 insan boyu oldu

BÖLGEDE arazisi olan Hamit Yüzen suların yükselmesiyle ilgili, “Vatandaşlar yıllardır burada piknik yapıyor. Sular yavaş yavaş yükseliyor. Ancak bu kez, böyle bir şey hayatımda görmedim. 10 dakika içinde iki insan boyuna çıktı ve bir anda oldu” dedi. Olaydan yaralı olarak kurtulan Ercan Olgun ise şunları anlattı: “O gün bir su kenarına gittik suyun normal derinliği 20 santim yani ayakkabılarımızla basarak geçtik gittik oturduk. Olay sırasında kesinlikle hiçbir siren sesi duymadık.”

Megafonla uyarı bile yeterdi

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Alkumru faciasıyla ilgili hazırladığı ön inceleme raporunda, geçmiş yıllarda da aynı nedene bağlı olarak can kayıplarının yaşandığı gerçeğine rağmen bölgede sesli ve görsel uyarı sisteminin işletilmediğini, 10 kilometrelik vadi boyunca megafonla yapılacak uyarının yeterli olmasına rağmen bunun bile yapılmayarak faciaya davet çıkarıldığını tespit etti.
İMO Siirt’te facianın yaşandığı barajları ve taşkına uğrayan bölgelerde inceleme yaparak, hazırladığı ön raporda piknik yapılan alanda yazılı uyarı levhalarının olduğu ancak piknikçilere sesli uyarının yapılmadığı belirtildi. Raporda, “Yapılan incelemeler, bölge halkıyla gerçekleştirilen görüşmeler neticesinde; bölgeyi piknik alanı olarak kullanan, hatta Botan Çayı’na serinlemek için giren vatandaşların uyarılmadığı, barajları işleten firmanın sabit uyarı levhaları yerleştirmekle yetindiği, ayrıca önlem almadığı, bu ihmalin katliama davetiye çıkardığı anlaşıldı” denildi.

SU ANİDEN 2 METRE YÜKSELDİ

Raporda şu tespitler yer aldı:
Olayın pazar günü olması nedeniyle bölgede yöre halkından çok sayıda kişinin piknik yaptığı ve serinlemek için Botan Çayına girdiği anlaşıldı.
Suyun aniden yükselmesi sonucu çay etrafında insanların dereye su bırakılmasından habersiz olması nedeniyle dere kenarından kaçmaya dahi fırsat bulamadığı belirlendi.
Vadi boyunca uyarı levhalarının bulunduğu, ancak vatandaşlara herhangi bir sesli uyarının yapılmadığı tespit edildi.
Bölgenin piknik alanı olarak kullanıldığı bilinmesine rağmen gerekli hassasiyetin gösterilmediği, sabit uyarı levhalarıyla yetinildiği anlaşıldı.

İMO Başkanı Nevzat Ersan, sirenlerin göstermelik olduğunu iddia ederek, “İşletme yöneticilerinin de bunun farkında olduğu anlaşılıyor. Siren yoksa megafonla veya ekipler nezaretinde vadi boyunca sesli uyarılar yapılabilirdi. Ancak bu yapılmadığı için facia yaşandı” dedi.
İlgili bakanlıklar tarafından bölgeye olaydan bir gün sonra gönderilen uzmanların da DSİ ekipleriyle birlikte incelemelerini sürdürdüğü öğrenildi.

Ani üretime daha çok para veriliyor

Pazar günü 6 vatandaşın hayatını kaybettiği Alkumru barajındaki faciaya, acil elektrik ihtiyacı için TEİAŞ’tan program dışında gelen ‘1 Nolu Üretim Talimatı’ ile aniden üretime geçilmesinin neden olduğu iddia edildi. Barajlarda normal programlı üretimde 15, 16 kuruşa satış yapılıyorsa, 1 Nolu üretim talimatı ile gelen acil durumda ise, 20 kuruştan başlayan fiyat 30-50 kuruş’a kadar çıkabiliyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkilileri, söz konusu olayın olduğu günde 1 Nolu talimat verilmiş olabileceğini belirterek, “Bölgede sulamadan ve kuraklıktan dolayı elektrik ihtiyacının çok yüksek olduğu biliniyor. 1 Nolu talimat zaten tartışmalı bir karar. Ancak üretim için daha fazla yatırım yapılmadığı sürece sistemin ihtiyacı bu yolla karşılanacak” dedi. / Neşe KARANFİL