46 milyar TL işsizleri bekliyor

İSMMMO'nun, TÜİK, Türkiye İş Kurumu, Hazine ve SGK'nın resmi verilerinden yararlanarak hazırladığı “İşsizlik Sigortası Fonu'nda 10 Yılın Sonucu” araştırmasına göre, resmi işsiz sayısının 3 milyonu bulduğu Türkiye'de 10 yılda işsiz kalarak Fon'dan para almayı başarabilmiş kişi sayısı ise 2 milyonu biraz aşıyor. Fon'da 2010 yıl sonu itibariyle işsize dağıtılmayı bekleyen miktar ise yaklaşık 46 milyar lira.

10 yıldır işçi ve işverenden kesilen primlerle devletin de desteklediği İşsizlik Sigortası Fonu, 60 milyar 605 milyon lira büyüklüğe erişirken, işsize ödenen para sadece 3 milyar 750 milyon lirada kaldı. Bu rakam nemasıyla biriken ana paranın yalnızca yüzde 6.2'sine karşılık geliyor.Araştırmaya göre, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan GAP için kullanılmak üzere Hazine hesaplarına aktarılan miktar 2008-2010 döneminde 9,1 milyar lirayla işsizlere ödenen miktarın yaklaşık 2,7 katına ulaşıyor.

Rapora göre, ekonomideki canlanmanın olumlu katkısıyla işsizlik sigortası ödeneğinden yararlananların sayısı Kasım 2008'den bu yana en düşük düzeylerde seyrediyor. Ödenek alan kişi sayısı 2010 Kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 0,78 gerileyerek iki yılın en düşük düzeyine inerken, en son Kasım 2008'de 165 bin kişi işsizlik ödeneğinden yararlanırken, Kasım 2010'da bu rakam 165 bin 900 kişiye geriledi.

Aralık 2010'da ise işsizlik ödeneği alanların sayısı yüzde 2,73 artışla 170 bin 425 düzeyine çıkarken, Aralık ayı itibariyle 170 bin 425 kişiye ödenen toplam para ise 63,1 milyon lira olarak gerçekleşti. Küresel mali krizin etkisinin gözlenmeye başladığı 2008 sonbahar aylarından itibaren itibaren işsizlik sigortası ödeneğinden yararlananların sayısı da Nisan 2009'da 317 bin 766 kişi ile tüm zamanların en yüksek düzeyine ulaştı.

BELÇİKA'DA SINIRSIZ

İSMMMO araştırmasına göre, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne üye 27 ülke arasında işsizlik sigortası kapsamında sağlanan imkanlar ciddi farklılıklar gösteriyor.

İskandinav ülkelerinde ortalama işsizlik sigortası yardımı 34 ay boyunca sürdürülürken, Batı ve Orta Avrupa'da bu rakam ortalama 19 ay düzeyinde bulunuyor. Yaklaşık 9 milyon kişinin kriz sonucu işini kaybettiği, 6.2 milyon kişinin en az altı aydan bu yana işsiz olduğu ABD'de ise ortalama işsizlik yardımı süresi 6 ay düzeyinde. Buna karşılık ekonomik krizin yarattığı ağır hasar karşısında, ortalama 6 ay olan işsizlik yardımının süresi 4-5 ay daha uzatılabiliyor.
Eyaletlerin kendi insiyatifinde olan bu düzenleme çerçevesinde ABD'nin bazı bölgelerinde işsizlik yardımı süresi 23 aya kadar uzatılabiliyor. Aralık ayı itibariyle halen işsizlik yardımı alanların toplamı yaklaşık 10 milyon kişiyi buluyor.

İşsize yardım süresinde Belçika'da sınırlama bulunmazken, Norveç 36, Fransa 30, İsveç 28, Hollanda 24, İsviçre 24, Portekiz 24, Finlandiya 23, İspanya 21, İrlanda 15, Almanya 12, Yunanistan 12, Polonya 12, Kanada 9, Avusturya 9, Macaristan 9, Japonya 8, Slovakya 8, Türkiye 8 ve Güney Kore'de 7 ay olarak görünüyor.

Raporda işverenin ödeme güçlüğüne düşmesi halinde devreye girerek çalışanlara başvuru tarihinden itibaren 30 gün içinde ödenmeye başlayan Ücret Garanti Fonu'nda da yararlananların artmasına karşılık, ödemelerin azalması dikkat çekiyor.İşsizlik Sigortası Fonu içinde değerlendirilen Ücret Garanti Fonu'ndan yararlananların sayısı 2005 yılında 1.269 iken 2010 yıl sonu itibariyle bu rakam 12 bin 905'e çıkmış durumda. Ücret Garanti Fonu'ndan yararlananların sayısı 2009 yılına göre yüzde 4,31 artışla 12 bin 905'i bulurken, yapılan ödeme miktarı 2009'a göre yüzde 1,2 düşüşle 22 milyon 69 bin liraya indi.

DÜNYADA ENGELLİLERE YARDIM ARTIYOR

Rapora göre; sosyal devlet anlayışı çerçevesinde Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne (OECD) üye ülkelerde işsizlik yardımı önemli bir yer tutuyor. OECD'nin araştırmalarına göre, gelir düzeyi yüksek OECD üyelerinin işsizlik maaşı yardımı yerine sağlık yardımı ve işgöremezlik yardımına daha büyük para ayırdığını ortaya koyuyor.

Buna örnek ülkeler arasında yer alan Norveç'te bu iki yardım kaleminin toplanması, toplam sosyal güvenlik harcamalarının neredeyse yüzde 25'lik dilimini oluştururken; bu rakam Norveç'in işsizlik sigortası yardımı için ayırdığı miktarın 24 katına ulaşıyor. İngiltere'de ise, işsizlik sigortası yardımına ayrılan miktar sağlık ve işgöremezlik için ayrılan toplam miktarın yüzde 10'unun da altında bulunuyor.

Türkiye'nin engellilere ayırdığı miktar 1990 yılından bu yana değişmeyerek GSYH'nin yüzde 0,1'i düzeyinde kalırken, engelli ve hastalara ayrılan sosyal güvenlik yardımının payı GSYH içinde sadece yüzde 1'de bulunuyor. Bu rakamla Türkiye, 27 OECD üyesi ülke arasında engellilere ayırdığı sosyal yardımın oranı itibariyle son sırada yer alıyor.

İSMMMO BAŞKANI YAHYA ARIKAN

Araştırmanın sonucunu değerlendiren İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, 2000 yılı Haziran ayından beri işveren, işçi ve devletin katkısıyla, işini kaybedenlere ilaç olması amacıyla kurulan İşsizlik Sigortası Fonu'nun amacını yerine getirmediğini ifade etti.

Arıkan, “Fon'da duran 46 milyar lira acilen, adil ve dengeli bir şekilde işsizlerin yaralarını sarmak için hızla kullanılmalı” dedi.İşsizlik ödeneği alan kişi sayısının son dönemde aylar itibariyle gerilediğine dikkat çeken Arıkan, 2010 yılının Aralık ayında 170 bin kişiye ödeme yapılırken, Nisan 2010'da bu sayının 317 bin kişi düzeyinde indiğini belirterek, “Kriz şartlarının tamamen ortadan kalkmadığı bir ortamda Fon'un işlevselliğini yitirmemesi gerekiyor. İşini kaybederek, yine kendinden kesilen paralara zor zamanında ihtiyacı olan çalışanlar, ödenek süresinin de uzatılmasını bekliyor” açıklamasını yaptı.