35 yıllık turizmci Süha Alnıtemiz

Tüketici artık cin

Ülkemizde ortalama kaç kişi tatil yapıyor?

-Tatil yapmaya eğilimli ve tatil yapma imkanı olan ortalama 10 milyon kişi tatil yapıyor. Seyahat acentası kanalıyla tatile giden kişi sayısı yurt içinde 1.5-2 milyon, yurt dışında 500-600 bin kişi. Bundan iki anlam çıkıyor. Ya insanlar kendi başının çaresine bakıyor ya da buna müsait geliri olduğu halde seyahat etmiyor.

Ne kadar para harcıyorlar?

-Yurt içinde tatil yapan bir aile ortalama 500 milyon lira harcıyor. Yurtdışında yine bir haftalık tatil için dört kişilik bir aile ortalama 1000 dolar harcıyor.

Biz ne tür tatilden hoşlanırız?

-Türk insanı tembel tatilcidir. Bir hafta otele gidip, yiyip, içip, denize girip, güneşlenmek. Bu kış tatilinde bile öyle. Güneşlenmeyi çok seviyoruz. Hem kayarız, hem yanarız anlayışıyla kış tatili yapma eğilimi söz konusu. Benim şöyle bir saptamam var. Kültürü yüksek olanların gelirleri düşük oluyor. Çevreyi gezip incelemek gibi kaygıları olan, Anadolu, GAP turlarına katılmak isteyen insanların çoğu kültürlü insanlar, yaş ortalaması biraz daha yüksek (45-50) ama geliri biraz daha sınırlı.

1980'den 2000'e tatilcinin tüketim alışkanlıkları değişti mi?

-Benim turizme atıldığım dönemde yurt dışına çıkış üç yılda birdi. Yurt dışına çıkma yasağı vardı. 500 dolardan fazlasını da çıkarmak yasaktı. 20 yıl evvel Türkiye'de otel sayısı azdı, dolayısıyla daha erken davrananlar, daha çok parayı gözden çıkarabilenler, istedikleri tatilleri gerçekleştirebiliyorlardı. İnsanların tüketim eğilimleri biraz da devlet politikasıyla şekilleniyordu. Turizm hareketini Özal öncesi ve sonrası diye değerlendirmek lazım. Özal döneminden sonra otel sayısının artması, turizme yapılan yatırımlar, tanıtımların artmasıyla, yurtdışından gelecek tatilcilere bir politika uygulanmaya başladı. Bu sefer de terör yüzünden hazırlıklar yarım kaldı ve hep iç turizme yönelik bir eğilim başladı. Bu fiyatları düşürdü. Rekabet başladı, tüketicilere taksitle seyahat imkanları sunuldu, beş yıldızlı oteller üç yıldızlı otel fiyatına satılmaya başlandı, dolayısıyla tatilcinin işine yaradı bu. Fakat şimdi hem fiyatların ucuzlaması hem de rekabetin artmasıyla tatilde fiyat çok etken olmaya başladı. Olabildiğince ucuz fiyata çok hizmet istiyor.

KARARI KADINLAR VERİYOR

Son 20 yılda tüketicinin gözü açıldı diyebilir miyiz?

-Tüketici ‘‘cinleşti’’diyebiliriz.

Kadınların karar alma sürecindeki katkısı nedir?

-Tatille ilgili bütün kararları kadınlar alıyor. Tatilin yapılacağı yer, yolculuğun ne ile yapılacağı, tatilin organize edilmesi kadınlar tarafından yapılıyor. Bütün seyahatleri kadınlar organize ediyor. Seyahati tahrik eden, kocasına baskı yapan kadındır. Bu yirmi yıl önce de böyleydi, şimdi de böyle.

PLANLAMADA GEÇ KALIYOR

Türk tatilcisini kaç sınıfa ayırabilirsiniz?

-Herhalde üçe ayırabiliriz. Seyahate doymuş, artık farklılıklar arayan bir kesim, ikinci kategori baştan beri planlı gezen kişiler. Bunu da Türk halkında çok görmüyoruz. Türk halkının yüzde 90'ı yöre yerine tesis seçiyor! Üçüncü kategori sadece fiyata bakıp bütçesine göre tatile çıkanlar.

Davranış biçimine göre tatilcinin en belirgin özelliği?

-Hep son dakikada rezervasyon yapması. Türk halkı hep geç kalıyor. Planlı insanların oranı yüzde 5. Tatilinin zamanını biliyor, tatile ne zaman çıkacağını biliyor. Onun kararsızlığı fiyata bağlı.

Seyahat hareketi Türkiye'nin neresinden neresine?

-Müşterilerimizin yüzde 95'i İstanbul'dan. Yurt içinde tamamen sahillere, Ege ve Akdeniz'e doğru bir seyahat hareketi söz konusu. Kemer bölgesi son 10 yıldır iç turizmdeki hareketliliği belirleyen yerdir.

Türkiye'de prestij turizminden bahsetmek mümkün mü?

-Böyle bir şey var. 25-30 yıl önce Uludağ'a gidenlerin yüzde 20'si kayak yapardı. Birçoğu eğlenmeye ya da kıyafet göstermeye giderdi. Bir zamanlar Club Med'e gitmek modaydı. Dalmadan, deniz sporlarına, ekipmanına kadar herşey bu üceretin içindeyken, bundan yararlananların sayısı yüzde 30'lardaydı. Mesela önümüzdeki sezon Mısır Kızılldeniz'deki Hurgada'ya gidip scuba diving yapmak çok moda olacak. Tibet, Bali, Prag bugünlerde prestij turizminin öncü yerleri.

Biz kime benziyoruz?

-Rezervasyon konusundaki kayıtsızlığımız İtalyan ve İspanyollara benziyor.