300 milyar dolarlık çağrı

İRAN’ın Ankara Büyükelçisi Ali Reza Bikdeli, yaptırımların kaldırılmasının İran ekonomisine olası etkileri ve bunun Türkiye-İran ekonomik ve ticari ilişkilerine yansımasını Hürriyet’e değerlendirdi. Bikdeli, İran yönetiminin toplam tutarı 300 milyar doları bulan petrol ve doğalgaz yatırımlarına Türk firmalarının katılabileceğini belirtirken, siyasi ilişkilerin korunmasına gösterilecek özenin ekonomik ilişkilere de olumlu yansıyabileceği mesajını verdi. Büyükelçiye sorduğumuz sorular ve yanıtları şöyle:

İran’ın blokaj kalktıktan sonra kasasına aktaracağı nakit para ne kadar acaba?
- Bu 100 milyar dolardan da fazladır. İran hükümetinin planı çerçevesinde ilk aşamada 30 milyar doları nakledilecektir. Eylem planı uygulanmadan önce bu paranın bir miktarını aktarmıştık. Şimdi bu devam edecek ve gelecek para 100 milyar dolardan da fazladır.
İran’ın ilk aşamada hangi alanlara öncelik vermesini bekliyorsunuz?
- Bizim öngörümüz enerji, ulaştırma ve üretim alanlarına öncelik verileceğidir. Dolayısıyla bu alanlarda yabancı sermaye çekmeye dönük planlama yaptık. Teknoloji aktarımı ve  sanayinin güncellenmesi ile İran ürünlerinin ihracatı için yeni pazarların bulunması planlar dahilinde.

4 BİNİ AŞKIN ŞİRKET

İran, yeni dönemde yatırım yapmak isteyecek Türk işadamlarına nasıl bir mesaj vermek ister?
- Biz Türkiye ile yaptırımlar döneminde ilişkilerimizi geliştirmeyi başardık. Bu dönemde geliştirdiğimiz ilişkilerden elde ettiğimiz kazanımlar bu yeni dönemde kullanılacaktır. Biz geniş bir ekonomik işbirliği için altyapıyı hazırladık. Devletler olarak yüksek iş konseyleri düzenledik, çeşitli komiteler kurduk. Özel sektörde ise 4 bini aşkın birbiriyle çalışma tecrübesine sahip şirketler mevcut. Tabii yeni dönemde en önemli özellik rekabet konusu olacaktır. İki hükümet arasında mevcut iyi ilişkiler bu işbirliğinin gelişmesine yardımcı olacaktır ve dikkatli şekilde bunu korumamız lazım. İran halkı Türk ekonomisine ve halkına saygıyla yaklaşıyor. Bu bakışı korumaya çalışmalıyız. İran ekonomisin yeni oluşan gerçekliklerine de dikkat etmemiz lazım. Bundan sonra artık geleneksel ticaret yolları kullanılamaz. Piyasaların ve ticaretin karşılıklı gelişmesine her iki ülkenin de izin vermesi gerekiyor. Bizim yaptırımlardan aldığımız ders, komşularımızla yapacağımız işbirliğidir. Komşuları ile güçlü bağları olmayan ülkeler, düşmanlarının yaptırımları ve tehditleri nedeniyle sıkıntı yaşayabilirler.

Asıl fırsat enerjide

Enerji konusunda nasıl bir işbirliği gelişebilir?
-İran 6’ncı 5 yıllık Kalkınma Planı çerçevesinde enerjiyle ilgili planlarını uygulayacaktır. Enerji konusu hali hazırda İran ekonomisinin en önemli kısmı olacaktır. İran ve Türkiye arasında enerji işbirliği çok çeşitlidir ve gelişmiştir. Ki petrol ve doğalgaz ticareti onlardan sadece bir tanesidir. Petrol ve doğalgaz hatları ve rafineri kurulmasını geçmişte  konuştuk. Ayrıca doğalgazın Türkmenistan’dan Türkiye ve İran’dan Avrupa’ya aktarılması da konuştuğumuz konulardandı. Geçmişte üzerinden müzakereler yaptığımız ve güzel sonuçlar alınan konulardan biri de elektrik ve yenilebilir enerjiydi. Türk firmaların doğalgaz ve petrol alanlarında potansiyelleri çerçevesinde katılabilecekleri 300 milyar dolar tutarında projeler mevcuttur. Petrol ve doğalgaz alanında işbirliği sırf ticaret değildir. Belki de iki ülke arasında çok güçlü ekonomik ilişkiler için de garantidir. Avrupa Birliği ülkeleri nasıl kendi aralarında işbirliğini güçlendirmeye çalışıyorsa aynı şeyi Türkiye ve İran da yapmalıdır.

TAV ve Turkcell tekrarlanmaz

İran’a geçmişte yatırım yapan Turkcell ve TAV gibi şirketler geçmişte sıkıntı yaşamıştı. Yatırım yapmak isteyen şirketlere ne gibi güvenceler verebilirsiniz?
Yeni dönemin hedefleri arasında yabancı yatırımcı cezbetmek var. Turkcell ve TAV gibi firmaların İran’da karşı karşıya kaldığı sıkıntılar, ki çok eskide kaldı. Sonrasında İran’da yatırım yapıp da çok başarıya ulaşan firmalar da gördük. İran’da yatırım yapan firmalar bundan memnundur ve yatırımlarını birkaç kat artırdılar. Yeni dönemde -ki gelecek aydan itibaren başlayacak- yabancı yatırımcılara verilecek garantiler geçmişten çok daha sağlam olacaktır.

TÜSİAD çok uzak kaldı

TÜSİAD’ın yakında bir ziyareti olacak mı?
- Evet, bir takım yazışmalar yaptık bu ziyaretle ilgili. Tabii bugünlerde pek çok ziyaret yapılıyor İran’a ama TÜSİAD’ın yapacağı ziyaretin kendi çapında önemlidir. TÜSİAD önemli bir ekonomik kuruluştur ama İran’dan uzak kaldı. Biz umuyoruz ki TÜSİAD’ın yapacağı ziyaret Türkiye-İran ekonomik ilişkilerine de katkı verir.