3. Havalimanı’ndan para kazanılır mı?

Hatta iddia ediyorum ihaleye katılanların bir bölümü de rakamların buraya çıkmasını beklemiyordu. 3. Havalimanı ihalesinde IC Fraport’un 20 milyar Euro’luk ilk teklifi duyulduÄŸunda hem ihaleyi canlı takip edenler hem de ekran başındakiler kulaklarına inanamadı. Ä°hale öncesinde kira yarışının 3 milyar Euro civarında bir rakam ile baÅŸlaması bekleniyordu.Â
 
NE VERÄ°RSEN 1 FAZLA

İhaleden ilk çekilen 4 milyar Euro’luk teklifi düşük kalan MAKYOL oldu. TAV’ın zarfından 9 milyar Euro MAPA-CENGİZ-KALYON-LİMAK’ın (Limak Konsorsiyumu) zarfından ise 12.7 milyar Euro çıktı. TAV ve Limak Konsorsiyumu ihalede çıtayı yükselten IC Fraport’un 20 milyar Euro’luk teklifine hemen uyum sağladılar. Bu, ilk tekliflerin taktik teklifler olduğunun açık ifadesiydi. Neredeyse yarı düzeydeki ilk tekliflerini iki katına çıkararak açık artırma savaşına geçtiler. Limak’ın patronu Nihat Özdemir’in kendinden önce teklif veren TAV CEO’su Sani Şener’den başlarda sürekli 1 milyon dolar daha yüksek teklif vermesi de başka bir psikolojik taktikti. Özdemir, Sani Şener’e açıkça ‘ne verirsen 1 fazlasını vereceğim’ mesajı verdi. Daha sonra milyon dolarların havada uçuştuğu bir süreçte ilk çekilen TAV, ikinci pes eden ise IC Fraport oldu.

HAYIR OLSUN DÄ°YE GÄ°RMEDÄ°

Açık artırma bittiğinde ortaya çıkan rakam 22 milyar 152 milyon Euro’ydu. KDV ile birlikte bu rakam 26 milyar 142 milyon Euro’ya ulaştı. Yani ihaleyi alan konsorsiyum 25 yıllık kiralama süresi boyunca her yıl için devlete KDV dahil 1 milyar 46 milyon lira ödeyeceğini taahhüt etti. Yeni havalimanının 10 milyar 247 milyon Euro’luk yapım maliyeti ise bu rakama dahil değil. Bu durumda 3. havalimanını önce inşa edecek, ardından kiralayacak olan Limak Konsorsiyumu buraya tamı tamına 36 milyar 389 milyon Euro harcayacak. İhale biter bitmez herkesin kafasında aynı soru belirdi? Bu havalimanını yapacak ve işletecek olan konsorsiyum bu masrafı çıkartıp bir de üstüne para kazanabilir mi? Öyle ya, bu kadar ağır maliyetin altına bu konsorsiyum hayır olsun diye girmedi, para kazanacak.

ZOR AMA İMKANSIZ DEĞİL

Ben Atatürk Havalimanı’nın son yıllardaki istatistiklerinden yola çıkarak kendimce bir hesap yapmaya çalıştım. 
Atatürk Havalimanı’na 2012 yılında yüzde 20 artışla 45 milyon yolcu geldi. Bunların 15 milyonu iç hatları, 30 milyonu ise dış hatları kullandı. Havalimanını işleten firma dış hatta, giden yolcu başına havayolu şirketlerinden para alıyor. Gelen yolcu için her hangi bir gelir elde edilmiyor. 2012 yılında 8.7 milyon yolcu İstanbul’dan hareketle yurtdışına gitti. Dış hatlar giden yolcu başına havayolu şirketlerinin 3. havalimanında ödeyeceği rakam 20 Euro. Bu durumda 8.7 milyon yolcu 3. havalimanından yurtdışına gitseydi işletmeci 2012 yılında yaklaşık 174 milyon milyon Euro gelir elde edecekti. Hedef yeni havalimanın tam olarak açılacağı 2019 yılı. O tarihe kadar her yıl için yolcu sayısının yüzde 10 artığını varsaysak, 2019 yılında Atatürk Havalimanı kapanıp 3. Havalimanı faaliyete geçtiğinde ilk yıl için işletmeci bu kalemden yaklaşık 324 milyon Euro gelir sağlayacak.

Ä°LK YIL 750 MÄ°LYON EURO

Atatürk Havalimanı’nda geçen yıl iç hatlar yolcu sayısı 15 milyon oldu. Atatürk Havalimanı’nda iç hat yolcusu için havayolu şirketlerinden para alınmıyordu ancak yeni havalimanında giden iç hat yolcusu için 5 Euro alınacak. Bu durumda iç hat yolcusunun yarısını giden kabul etsek, 7.5 milyon yolcudan sağlanacak gelir yaklaşık 37.5 milyon Euro oluyor. Yine her yıl yüzde 10 artış varsayımıyla yeni işletmecinin 2019 yılında bu kalemden yaklaşık 70 milyon Euro gelir sağlayacak. 3 Euro da transit yolcular için alınacağını varsaysak bu kalemede gelir 20 milyon Euro yazalım. Bu durumda Limak Konsorsiyumu havayolu şirketlerinden 2019 yılında toplamda yaklaşık 415 milyon Euro gelir sağlayacak. Bu terminal geliri.

3. Havalimanı’nın hava trafiğini de yeni işletmeci yapacak. Yani uçakların iniş ve kalkış ücretlerini Devlet Hava Meydanları değil o alacak. Hava trafiği gelirinin terminal gelirinin yarısı kadar olması bekleniyor. Bu durumda o kalemde 200 milyon Euro yazmamız gerekiyor. Bir de diğer gelirler var. Yani Duty Free işletmesi, otopark, mağaza, lounge kira vs gelirler dahil edildiğinde ilk yıl 2019 için gelirin kabaca 750 milyon Euro olacağını hesap edebiliriz. 25 yıl sonunda havalimanın tam kapasiteye yani 150 milyon yolcuya ulaşması için her yıl yaklaşık yüzde 5 yolcu artışı gerekiyor. Biz gelirlerin de her yıl için ortalama yüzde 5 arttığını varsayarsak, konsorsiyum 25 yıl sonunda bu işten toplamda yaklaşık 38 milyar Euro gelir elde edecek.

33 MÄ°LYAR EURO GÄ°DER

Gelelim işin gider kısmına. KDV’yi işin içine katmıyorum, çünkü mahsuplaşma tutarlarını kestirmek güç. Bu durumda işletmecinin her yıl devlete KDV hariç 888 milyon Euro kira ödemesi gerekiyor. Etap etap yapılsa da sonuçta yaklaşık 10 milyar Euro’luk bir inşaat bedeli var. Konsonsiyumun 15 yıllık uzun vadeli finansman bulduğunu varsaysak bu durumda her yıl için yaklaşık 675 milyon Euro kredi ana para + faiz ödemesi gerekecek. Yani nereden baksanız gider kısmında ilk 15 yıl yıllık 1.5 milyar Euro civarında bir rakam var. 25 yıl sonunda ise giderlerin toplamı ise 33 milyar Euro’yu buluyor. Elbette burada işletme ve personel giderlerinin varlığını da unutmuyorum ancak konsorsiyumun faaliyetlerinden elde edeceği gelirin bunu karşılayacağını düşünüyorum.
 
Hatırlatmamda fayda var. Bütün bunlar varsayım. Eğer bu varsayım doğruysa 3. Havalimanı işletmecisinin bu işten 25 yıl sonunda 5 milyar Euro civarında para kazanması mümkün. Ama bir o kadar da zor. Çünkü 25 yıl risklerle dolu çok uzun bir süre. Ve burası Türkiye...