2014’ün kazananları kaybedenleri
Güncelleme Tarihi:
Bu yılın ekonomide kazananı tartışmasız ABD ekonomisi. Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) dünya piyasalarını ha arttırdı ha artıracak diye parmağında oynattığı 2014 boyunca dolar da eski muhteşem günlerine yeniden kavuştu. Petroldeki büyük düşüş ise Rusya’ya kaybettirdi.
Kazananlar
ABD
KONUT balonu patladığında ABD 1930’lardan sonraki en büyük krizine girmişti. Dünyanın dev ekonomisinin ne zaman yeniden sahalara döneceği tartışılıyordu. İşte muhteşem dönüş 2014’te oldu. İstihdam ve büyüme verilerinde istediği istikrarı yakalayan Amerikan Merkez Bankası (FED) kriz sonrası piyasaya verdiği para musluklarını kapatmaya başladı. Bir sonraki adım ise ABD tahvillerinde faizi arttırmak olacaktı. Tüm bir yıl FED faiz artışını ne zaman yapacak, tutanaklardaki “makul süre” ne kadar bir süre tartışması dünya ekonomisini kilitledi. FED’in her toplantısı öncesi ve sonrası borsalar gitti geldi, dolar değerine değer kattı. Doların 6 gelişmiş ülkenin para birimine karşı durumunu gösteren dolar endeksi de bir yılda yüzde 12.34 değer kazandı. Yani dolar, Euro, yen, pound, Kanada Doları, İsveç Kronası ve İsviçre Frankı’na karşı yüzde 12.34 daha güçlü çıktı. Dolar Türk Lirası karşısında da yüzde 8.32 değer kazandı. O yüzden ki yılın birinci kazananın ABD ekonomisi.
Borsalar
DÜNYA borsaları da bir bahar havası yaşadılar. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin borsaları 2013’ün aksine çift haneli yükselişler yaşadı. Borsa İstanbul da dünyanın en çok yükselen dördüncü borsası olmayı başardı. Borsa İstanbul’da bir yıllık yükseliş yüzde 25.28 oldu. En çok yükseliş ise yüzde 55.33 ile Arjantin borsasında yaşandı. ABD borsaları da tıpkı ekonomisi gibi hızlıydılar 2014’te. S&P 500 endeksi bir yılda yüzde 12.55, Dow Jones endeksi yüzde 8.82, Nasdaq endeksi ise yüzde 15 yükseldi. Borsa İstanbul’da 20 şirketin değeri 10 milyarı geçti. Borsa İstanbul’da işlem gören 437 şirketin toplam piyasa değeri ise 2014’te 111.6 milyar lira artarak 615.8 milyar liraya çıktı. Piyasa değeri en yüksek şirket 39.3 milyar lira ile Garanti Bankası oldu. Garanti’yi 34.5 milyarla Akbank, 31.2 milyarla Koç Holding, 30.8 milyarla Turkcell ve 28.6 milyar lirayla da İş Bankası takip etti. Piyasa değeri en yüksek 5 şirket 164.4 milyar lirayla toplam Borsa İstanbul’un piyasa değerinin yüzde 27’sini oluşturdu. Borsalar ve Borsa İstanbul yılın ikinci kazananı.
Alibaba
DÜNYANIN en büyük e-ticaret sitesi alibaba.com’un halka arzı da bu yılın en büyük olaylarından. Eylülde 25 milyar dolarla halka arz edilerek dünya tarihinin en büyük halka arzını gerçekleştiren Alibaba’nın kurucusu Jack Ma da dünyanın en zenginleri arasında. Adını ünlü “Alibaba ve Kırk Haramiler” masalından alan şirket, dünyanın dört bir köşesinden ticaret yapmak isteyen insanları bir araya getiriyor. Çin’de 1999’da 100 bin dolarlık sermaye ile kurulan Alibaba.com’un bugün Alibaba Group adı altında, ABD’den Güney Kore’ye, Hindistan’dan İngiltere’ye yaklaşık 80 ülkede 20 binin üzerinde çalışanı ve 10 binden fazla iş ortağı bulunuyor. Elektronikten makineye 40 farklı kategoride, 190 ülkeden alıcı ve satıcının iletişime geçebildiği küresel toptan satış platformu Alibaba, milyonlarca alıcı ve satıcıya hizmet veriyor. 3.5 milyonu aşkın şirket Alibaba sitesinde mallarını satıyor. Alibaba’nın yıllık cirosu 300 milyar doları geçmiş durumda.
Kaybedenler
Rusya
RUSYA için 2014 kabus gibi bir yıl oldu denilebilir. Ukrayna’daki gerilim, Avrupa ve ABD ambargosu, petrol fiyatlarında büyük düşüş Rus ekonomisini alt üst etti. Doğalgaz ve petrolün üzerinde yükselen Rus ekonomisi fiyatların düşmesiyle küçülmeye başladı. Rusya Ekim 2009’dan bu yana ilk kez kasım ayında küçüldü. Ayrıca tüm bunlar 5 yılın ardından ilk kez resesyon yaşanmasına neden olabilir. Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov petrol fiyatlarının varil başına 60 doların altına gerilemesi ile ekonominin 2015’te yüzde 4 küçüleceğini söyledi. Ki petrol fiyatları 53 dolar seviyelerinde. Dünyadaki 170 para birimi arasında bu yıl en çok değer kaybeden ruble, dolar karşısında yüzde 41 geriledi. Ruble dün de dolar karşısında yüzde 9 gerileyerek 58.85 seviyesine indi. Rusya’nın altın ve döviz rezervi bir haftada 10.4 milyar dolar düştü ve 388.5 milyar dolara geriledi. Rusya’nın rezervleri 2011 yılı sonunda 497.4 milyar dolar, 2012 yılı sonunda 537.1 milyar dolar, 2013 yılı sonunda 508.5 milyar dolar seviyesindeydi.
Petrol
PETROL bu yıl yüzde 46 düşerek 2008’den bu yana en büyük yıllık düşüşünü yaşadı. ABD üreticileri ve Petrol İhraç Eden Ülkeler Organizasyonu’nun (OPEC) pazar payı mücadelesinde geri çekilme göstermemesi ile küresel arz fazlası sorunu çözülemedi. Citigroup Inc.’e göre hükümet onayı olmadan ultra hafif petrolün uluslararası satışına izin veren ABD tüzüğü, ülkenin ihracat kapasitesini artırabilir ve Suudi Arabistan’ın Amerikan üretimini düşürme planını bozabilir. ABD petrol stoklarının yılın bu döneminde 30 yılın en yüksek seviyesine ulaşması bekleniyor. Petroldeki düşüş, Rusya rublesinden Nijerya para birimi nairaya kadar piyasaları olumsuz etkiledi. Venezuela ve Ekvador gibi petrol üreticisi ülkeler bütçelerini kıstı. Gerileyen petrol, Çin’in acil petrol rezervlerinin artmasına yol açarken, Hindistan ve Endonezya’nın akaryakıt sübvansiyonlarını daraltmasına yardımcı oldu.
Altın
AMERİKAN Merkez Bankası’nın (FED) doları yeniden sahneye sürmesi emtiaları vurdu. Güvenli liman altın kasımda 4.5 yılın dibi 1146 dolara kadar indi. 2013 yılında da yüzde 28 değer kaybeden altında bu yıllık kayıp ise yüzde 1 seviyelerinde. Altın fiyatları bir süredir yatırımcısının yüzünü güldürmüyor. Ortadoğu’daki karışıklık ve istikrarsızlığın etkisi ile FED’in faiz kararı nedeniyle altın 2015’in de kaybedenlerinden olmaya aday. Dünyadaki dengeler en son Rusya’nın yaşadığı sıkıntı altında düşüşü biraz frenledi. Altının 1100 seviyelerinin çok altında seyretmesi beklenmiyor ama tekrar 1500-1600 dolarlara yükselmesi de zor görünüyor. Altının yanı sıra emtia fiyatları da, yine doların yeniden gözde olmasıyla 2008’deki küresel finansal krizden bu yana en büyük yıllık düşüşü kaydediyor.