THE Coca-Cola Company Başkan ve CEO’su Muhtar Kent, "Dünyada yaşanan krizle birlikte ortaya çıkan gelişmeler sonrası beni en çok ’devlet kapitalizmi’ korkutuyor. Rusya gibi devlet kapitalizmi yapısından yana olan ülkeler, ’Gördünüz mü, biz haklıymışız’ demeye başladı. Bu bakış bence büyük tehlike. Çünkü, bugüne kadar dünyada devlet kapitalizminin başarılı olduğunu ortaya koyan tek bir örnek yok" dedi. Muhtar Kent, Coca-Cola’nın halen 80 milyar
dolar olan cirosunu 2020’de 200 milyar dolara çıkarmak amacıyla yeni bir stratejiyi devreye aldıklarını söyledi. Kent, American Turkish Society’nin kendisine ve Anadolu Holding Başkanı Tuncay Özilhan’a ödül vermesi nedeniyle gittiğimiz New York’taki ofisinde sorularımızı yanıtladı.
Düzelme tarihini bilmiyorumSon günlerde dünya para piyasaları ve borsalarında toparlanma işaretleri var gibi. Gerçekten dünyada toparlanma var mı?
- Bilmiyorum, gerçekten bilmiyorum.
Demek ki toparlanma gibi bir işaret size yansımıyor...
- Bizim işimiz çok şükür büyümeye devam ediyor. Ama hiçbir şirket, şahıs ve ülke bu krizden muaf değil. Herkesin etkilenme şekil ve derinlikleri farklı. Rusya’da, İspanya’da, Polonya’da farklı yansımalar görüyoruz. Örneğin Çin’in eskiden en zayıf olan bölgeleri, şimdi daha iyi gidiyor. Çin’in sahil kısmı lokomotifti, şimdi duman oldu. 25 milyon kişi işsiz kaldı.
Çıkış hızlı olmayacakNeyi görürsek, ’Evet, düzelme, çıkış başlıyor’ diyebiliriz.
- ABD, dünyayı bu krize nasıl soktuysa, öyle de çıkaracak. Çünkü, dünya GSMH’sinin yüzde 30’unu ABD oluşturuyor. ABD’de öncelikle
’psikolojik kriz’in bitmesi gerekir. Bunun geçmesi için de gayrimenkul fiyatlarındaki düşüşün durduğunu görmeliyiz. Gayrimenkulde hálá talep fazlalığı var. Ayrıca, bankacılık sisteminin çalışır hale gelmesi gerekiyor.
Bankalar niye kredi vermiyor?
- Çünkü, dilleri öyle çok yandı ki, artık yoğurdu üç kere üfleyip yiyorlar. Bir de
"üçüncü balon" dediğimiz kredi kartı borçlarında bir patlama yaşanmaması gerekiyor. Bu olmasın diye de bankalar büyük gayret gösteriyor. Kısacası, ABD’de düşüş duracak, yeniden büyüme başlayacak, bordrolu sayısı da artacak ki, dünyada düzelme başlasın.
Devlet kapitalizmi korkutuyorBu krizden çıkış, yeni bir krize kadar mı sürer, yoksa ’akıllandık, yeni kriz çıkmaz’
mi diyeceğiz?
- Beni en çok korkutan şey devlet kapitalizmi. Bazı ülkelerde devlet, muazzam şekilde işin içine girdi. Bakın dünyanın enerji rezervlerinin yüzde 80’i 13 devlet kuruluşunun elinde. Olacak iş mi? Rusya, Ukrayna, Singapur, Malezya, Endonezya, Arjantin, hatta Türkiye gibi ülkeler, Batı’ya dönüp, "Biz size demedik mi" diyor, devlet kapitalizmini savunuyor. Çünkü, dünya kapitalizminin merkezi ABD de "devlet kapitalizmi"ni uyguluyor. O zaman da Rusya Başbakanı Putin, "Demek ki biz doğruymuşuz" diyor. Bu, bence en büyük tehlike. Çünkü, bugüne kadar devlet kapitalizminin başarılı olduğunu gösteren hiçbir örnek yok.
Bu sektörde olduğum için yatıp kalkıp dua ediyorum
MUHTAR Kent, otomotivden dayanıklı tüketim mallarına kadar birçok sektörün krizden daha derin etkilendiğine dikkat çekerek, şu değerlendirmeyi yaptı: "Bu sektörde çalıştığım için yatıp kalkıp dua ediyorum. 32 yıldır bu sektörde çalışıyorum. İnsanlar kriz yüzünden çamaşır makinesini daha uzun kullanmayı yeğliyor ama yeme-içme bir şekilde durmuyor. 50-60 dolarlık restoran yerine 10 dolarlık restorana gidiyor, yemeğin yanında bizim ürünlerimizi içiyor. Nitekim fast food’a bakıyorum, oralardaki satışlarımızda artış var. Ayrıca, sinemalarda hareketlenme görüyoruz."
Üç koltukta birden oturuyorSiz Coca-Cola’nın merkezi Atlanta’ya önce İcra Başkanı olarak atandınız. Sonra CEO oldunuz. Ardından da Yönetim Kurulu Başkanlığı geldi. Üç görevi de halen yürütüyor musunuz?
- Evet... İcra da, CEO’luk da, Yönetim Kurulu Başkanlığı da bende...
Bunun başka örneği var mıydı?
- Neville Isdell’in durumu öyleydi. Nevill, önce İcra’yı bana bıraktı. Sonra CEO’luğu. En son da Yönetim Kurulu Başkanlığını.
Hep böyle mi sürecek? Üç koltuk da sizde mi kalacak?
- Önümüzdeki dönemde İcra için yeni atama elbette düşünülecek.
Meksika’da domuz gribiyle eve kapanan satışı artırdı
MUHTAR Kent, Coca-Cola’nın çatısı altındaki içecekler başta olmak üzere, gıda ve içecek tüketimiyle ilgili farklı tavırlara Meksika’dan şu örneği verdi: "Meksika’da domuz gribi korkusuyla insanlar eve kapanırken, marketten çok sayıda Coca-Cola ve benzeri içecekleri alıp stokladı. Eve stoklanan, olduğu gibi durmuyor elbette, tüketiliyor. Böylece bizim tüketimimiz de arttı."
Büyük şirketlerin imajı hiç bu kadar kötü olmadıMUHTAR Kent, krizle birlikte dünya devi birçok şirketin kamuoyu nezdindeki imajının bozulduğuna dikkat çekerek, "Büyük şirketlerin imajlarının bu kadar kötüye gittiği bir dönemi hatırlamıyorum. Bu durumun düzelmesi için elbirliğiyle çalışmamız, şeffaflığı sağlamamız lazım" dedi.
Bizde hiçbir zaman abartılı prim yoktuKrizle birlikte dünya devi birçok grupta yönetici primlerine sınır, disiplin geldi. The Coca-Cola Company’de böyle bir önlem söz konusu mu?
- Bizde hiçbir zaman abartılı rakamlar olmadı. Bizim bonuslar tümüyle hissedarlara sağlanan getiriye bağlı. Bankalar öyle değil. Birtakım anlaşmalarla yürüyor. Zarar etse de, banka yöneticisi anlaşma üzerinden parasını alıyor.
Barışa harcanan her dakika Türkiye’ye bin kere dönerDışarıdan bakınca hükümeti nasıl görüyorsunuz?
- Ekonominin Ali Babacan liderliğinde tek çatıda toplanması bence iyi oldu. Çok doğru bir karardı. Ayrıca, Türkiye’nin Ortadoğu barışı için oyuncu rolü alması çok doğru. Bunun Türkiye’ye büyük yararı var. Başarılı olunması durumunda oralarda harcanan her dakika, Türkiye’ye bin kere geri döner.
Türkiye merkezli Coca-Cola İçecek 5’inci sıraya çıktı
Coca-Cola Company çatısındaki ürünlerin tüketiminden bakınca, en iyi büyüyen pazarlar hangileri?
- Çin, Hindistan, Mısır, Nijerya ve Türkiye, çift haneli büyüdüğümüz pazarlar. Japonya’da küçülme olduğu halde bizim işlerimiz geriye gitmedi. Fransa’da, İngiltere’de büyüdük.
Türkiye en iyilerinden biri mi?
- Türkiye, her zaman kuvvetli olduğumuz, markalarımızın, ortaklarımızın güçlü olduğu bir ülke. Aslında bu tanıma Türkiye’nin civarındaki ülkeleri de eklemek gerek. Çünkü, Türkiye merkezli Coca-Cola İçecek, bugün tüm Coca-Cola dünyası içinde 5’inci sırada. Palazlandı yani.
İlk dört nasıl sıralanıyor?
- Birincisi Coca-Cola Enterprises. Amerika ve Batı Avrupa’yı kapsıyor. İkincisi Helenic Bottling, Yunanistan merkezli ama Rusya’yı da kapsıyor. Üçüncüsü Femsa, Latin Amerika’da. Dördüncüsü Çin’i merkez alan Swire...
Ortadoğu barışı sağlanırsa Türkiye’ye büyük fırsat doğarMUHTAR Kent, ABD Başkanı Barack Obama’nın Ortadoğu’da barışı sağlamaya dönük çabalarında başarılı olması halinde Türkiye’ye önemli fırsat doğacağını belirterek, şu yorumu yaptı: "Rusya örneğine bakalım. Rusya, Türkiye için önemli ekonomik kapı oldu. Aynı şey, Ortadoğu barışıyla gündeme gelir. Çok büyük talep doğacak. Irak’tan, Suriye’den çok umutluyum. Suriye ve Irak’ta Coca-Cola İçecek var. Kişi başı yıllık tüketim oralarda 10 şişeyse, 10 yıl sonra 100 şişeye çıkar."