200 liralık banknotlar yolda

Türkiye'nin 20 ay önce tanıştığı Yeni Türk Lirası, 2009'dan sonra değişecek. Merkez Bankası'nın yürüttüğü çalışmalara göre, YTL'den Y ibaresi kaldırılırken, mevcut kağıt ve madeni paralar farklı bir şekle bürünecek.

Sahteciliğin önüne geçmek için farklı güvenlik önlemlerinin yer alacağı yeni banknotların ebadı değiştiriliyor. Piyasaya 200 yeni liralık banknot gelirken paraların üzerinde görme özürlüler için kabartmalar ve yeni resimler yer alacak.

AB'nin Euro'ya benzediği için şikayet ettiği madeni para da değişime uğruyor. Kalpazanların gözdesi 1 YTL'lerin alaşımı ve ebatları yenileniyor. MB Başkanı Durmuş Yılmaz, banknotların yeni güvenlik önlemleri ile donatılacağını söylüyor. Bazı paraların bilgisayarla bile çoğaltılabildiğini kaydeden Yılmaz'a göre artık kimse fotokopi makinesinde para yapamayacak. Dünyanın birçok ülkesinde paranın sahtesinin yapıldığına dikkat çeken Yılmaz, yeni parayı şöyle tarif etti: -Daha güvenli, daha temiz.-

Türkiye, 1 Ocak 2005'ten itibaren paradan altı sıfır atarak YTL ile tanıştı. 1, 5, 10, 20, 50 ve 100 YTL'lik banknotlar, 1, 5, 10, 25 ve 50 yeni kuruş ile madeni 1 YTL dolaşıma çıktı. Eski TL banknot ve madeni paralar, bir yıllık ortak kullanımdan sonra tedavülden kaldırıldı. TL banknotlar 10 yıl, madeni paralar ise bir yıl boyunca Merkez Bankası ve Ziraat Bankası'nda değiştirilebilecek. Aradan geçen 20 ayı aşkın sürede yeni liranın çabuk yıpranması ve sahteciliğin artması Merkez Bankası'nı harekete geçirdi. YTL'nin devrim sayılabilecek önemli bir değişimi tam yansıtmadığı görüşünde birleşen tasarımcılar da özellikle 50 ve 100 YTL üzerindeki Atatürk portrelerini orijinalinden uzak, silik ve basit bulmuştu. Çareyi YTL'yi değiştirmekte bulan bankaya bağlı Emisyon Genel Müdürlüğü ve Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü çalışmalara başladı. Hem kâğıt hem de madeni para değişecek. Ebat, kabartma, Atatürk portresi ve paranın arkasında yer alacak resimlerle ilgili detaylar üzerinde çalışmalar sürdürülüyor. YTL'nin üzerindeki tarihî eser resimlerinin yanına yenileri eklenirken, 'yeni' ifadesi 2009'da olmayacak. 'Y'nin atılmasıyla birlikte parada sadece Türk Lirası (TL) ibaresi yer alacak. Görme özürlülerin işini kolaylaştıracak bir yenilik ise yeni paranın üzerinde kabartmalar olacak. Merkez Bankası'nın getireceği diğer bir yenilik ise piyasada bulunan 1, 5, 10, 20, 50 ve 100 YTL'nin yanına 200'lük banknotun eklenmesi olacak.

Paranın yeni yüzünde neler olacak?

- YTL'deki 'Y' ibaresi 2009'dan itibaren kaldırılacak.

- 200 YTL'lik yeni banknot ve 2 YTL'lik madeni para geliyor.

- Görme özürlüler için banknot ebadı farklılaşacak, kabartma olacak.

- Paranın arka yüzündeki resimler değiştiriliyor.

Teknolojiye dayalı güvenlik özellikleri eklenecek.

- Madeni paraların da ebat ve alaşımı farklılaşıyor.

SAHTECİLER EN ÇOK 50 YTL'Yİ TAKLİT EDİYOR

50 YTL'lik banknot ve madeni 1 YTL'ler, sahtecilerin gözbebeği haline geldi. Geçen yıl ele geçirilen sahte YTL'lerin yaklaşık yüzde 70'ini 50 YTL ve madeni 1 yeni lira oluşturdu. Kalpazanların, metal 1 YTL'yi; güvenlik unsurunun bulunmaması, maliyetinin çok ucuz olması ve yüksek kazanç elde edilmesinden dolayı tercih ettiği belirtiliyor. Emniyetin raporunda geçen yıl sahteciliğin en fazla yaşandığı iller arasında Aydın, Adana, Diyarbakır, İstanbul ve Ankara yer alıyor. Raporda kalpazanların hazırladıkları sahte paraları nasıl piyasaya sürdükleri bilgisine de yer veriliyor. Buna göre sahte paralar, döviz büfeleri, bankalardaki toplu ödemelerde deste arasına koyma şeklinde, sinema, tiyatro ya da otoyol gişelerinde kullanılarak, şans oyunları, fuhuş, kaçakçılık ve uyuşturucu sektöründe, taksiler, gazino ve eğlence yerlerinde, benzin istasyonları ve büfelerde dolaşıma sokuluyor.

1 Haziran 2005'te yürürlüğe giren yeni Türk Ceza Kanunu, sahte para ile ilgili her suça ağır cezalar getiriyor. Artık sadece sahte parayı üreten, piyasaya sokan, saklayan değil sahteliğini bilerek ya da daha sonra öğrenerek kullanana da hapis ve para cezası veriliyor. Sahte parayı üreten veya piyasaya sokan, 2 yıldan 10 yıla kadar hapis ve adli para cezasına mahkum ediliyor. Sahte parayı 'bilerek' kabul eden kişi de 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası alıyor. Kalpazan olmasa da eğer sade vatandaş sahteliğini 'bilmeden' aldığı paranın 'sahte olduğunu öğrenip kullanmaya kalkarsa' bu kez de 3 aydan 1 yıla kadar hapis ile cezalandırılıyor.

DARPHANE KOLLARI SIVADI, EURO BENZERLİĞİNE SON VERİLECEK

Paradan altı sıfırın atılmasından sonra metali de basılan 1 YTL, kalpazanların gözdesi haline geldi. Avrupa Birliği'nin "Euro'ya benzediği için eski makinelerde karışıyor" şikayeti de eklenince Darphane çareyi madeni paraları değiştirmekte buldu. Buna göre YTL'den 'Y' ibaresinin kalkacağı 2009 başından itibaren yeni madeni paralar dolaşıma girecek. AB'nin sıkça gündeme getirdiği benzerliğin önüne geçmek ve sahteciliği önlemek için ebat farklılaştırılarak metal alaşımlarda değişikliğe gidilecek. Madeni 1 YTL'nin yanı sıra madeni 2 yeni liranın da tedavüle girmesine yönelik çalışmalar da devam ediyor.