14 yılın zirvesi

ENFLASYON, haziranda aylık yüzde 2.61 arttı ve yüzde 1.5 civarındaki beklentilerin oldukça üstüne çıktı. Yıllık tüketici enflasyonu (TÜFE) da yüzde 15.39 ile Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2003 yılından bu yana hesaplamada kullanılan serisine göre rekor seviyeye çıktı. TÜİK’in dün açıkladığı verilere göre üretici enflasyonu (Yİ-ÜFE) aylık yüzde 3.03 artarken yıllık üretici enflasyonu yüzde 23.71 ile Temmuz 2003’ten bu yana gördüğü en yüksek seviyede. Beklentilerin üzerinde gelen enflasyon verisi, öncesinde 4.62 civarında olan dolar da sert yükselerek 4.68 liranın üzerini görmesine, yüzde 16.98 civarında olan 10 yıllık gösterge tahvil faizinin ise yüzde 17.17’ye yükselmesine neden oldu. Merkez Bankası’nın para politikası için takip ettiği çekirdek enflasyon seviyeleri de rekorlarda. Hem üretici enflasyonundan gelen maliyet hem de kur ile yapısal sorunlar nedeniyle artan enflasyon gelecek aylar için de umut vermiyor. Ayrıca temmuzda sigara başta olmak üzere kesinleşmiş zamlar da yapılacak. Analistler, yüzde 16’ların görülmesinin ardından yıl sonunda enflasyonun yüzde 13-14 seviyelerinde tamamlamasını bekliyor.

PATATES, SOĞAN
Enflasyondaki bu sert yükselişin en büyük nedeni gıda fiyatlarındaki artış. Özellikle haziran ayı boyunca 7 liraya ulaşan fiyatıyla gündemde olan soğan mayısa göre yüzde 82.5, 4 liraya yaklaşan patates de yüzde 63.3 zamlandı. Ama müjdeyi verelim, Türkiye’nin patates deposu Niğde’de hasat başladı, hükümetin de ithalat için planları olduğu belirtiliyor. Enflasyon sepetine sırasıyla yüzde 0.22 ile yüzde 0.47 etkileri olan bu iki üründeki fahiş artışın yanı sıra tavuk, koyun, tavuk eti ve yumurta ile biber, patlıcan, domates, yeşil biber gibi mevsimlik ürünlerin de zamlanması enflasyonu körükledi. Sırf işlenmemiş değil işlenmiş gıda ürünleri de sert yükseldi. Ayçiçek, mısır özü yağı, peynir yüzde 2.5-4 arasında zamlandı. Kuruyemişteki yükseliş sürüyor antep fıstığı fiyatı yüzde 7.7 arttı. Tüm bunlar gıda grubunda aylık enflasyonu yüzde 5.98’e ve genel enflasyona katkısını da 1.39’a çıkardı. Yani yüzde 2.61’lik aylık enflasyonun yüzde 53’ü gıdadan kaynaklandı. Yıllık yüzde 15.39 enflasyonda da gıda grubu etkili. Yıllık enflasyonun da üçte biri gıdadan geldi.

KURUN ETKİLERİ
GIDA elbette tek suçlu değil. Kurdaki artışı fiyatlarına yansıtan ulaştırma grubunda dizel otomotivdeki yüzde 4.5, benzinli otomotivde yüzde 2.58, motorsiklette yüzde 3.42’lik zamlar var. Dizel ve benzinli otomobillerin manşet enflasyon içindeki payı yüzde 7. Ayrıca tatil sezonu ve ramazan bayramı uçak ve otobüs biletlerine zam olarak yansıdı. Otobüsler yüzde 8.3, uçak bileti yüzde 6.5 zamlı. Bu grup genel enflasyona 0.47 puanlık katkı verdi.

Kurdaki değişimi yine direkt fiyatlarına yansıtan diğer grup da bilgisayar, tablette yüzde 9’a varan zamlar unutulmamalı. Yurtiçi turlarda ise yüzde 50 zam dikkat çekti.




ÇEKİRDEKTE ALARM
EV eşyası da her ürününde fiyat artışı yaşanan diğer bir grup. Aylık enflasyon yüzde 2.24, genel enflasyona etki 0.17 puan. Ve buzdolabından çamaşır makinesi, küçük ev aletlerine fiyatı artmayan ürün yok. kurlardaki değişim kadar düğün sezonu zamları da yapılmış gibi görünüyor.

İNTERNETE YÜKLÜ ZAM
Haberleşme grubu da döviz kurlarına duyarlı. Cep telefonlarına yüzde 3 yedek parçalarına yüzde 2.5 zam geldi. Ancak bu grupta internet ücretlerinin yüzde 32.2 zamlanması dikkat çekti. Telekom operatörleri her ne kadar paket ücretlerine zam yapmadıklarını söylese de interneti haziranda yüzde 32 daha pahalı kullandık. Haberleşmede yüzde 4.67 aylık enflasyon, genel enflasyona 0.17 puanlık artırıcı etki yaptı.