10 soruda doğal gaz keşfi

1) Türkiye sondaj faliyetlerine ne zaman başladı?

Uzun yıllar boyunca karada sondaj faaliyetleri yürütülürken bu kapsamda özellikle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde çok sayıda petrol kuyusu açıldı. Deniz sondajlarına 1970’de başlayan Türkiye, denizlerde TPAO maarifetiyle yaptığı çalışmalara Berat Albayrak’ın enerji bakanlığı döneminde hız verdi. Bugüne kadar Barbaros Hayrettin Paşa ve Oruç Reis gemileri ile bölgede araştırma yapan ve veri toplayan Türkiye, 20 Temmuz tarihinde ise
Tuna-1 lokasyonunda ilk sondajını gerçekleştirdi. Türkiye, şimdiye kadar Akdeniz ve Karadeniz’de  toplam 9 derin deniz sondajı yaptı.

2) Türkiye’nin arama-tarama filosu nasıl?

Özellikle son 5 yılda kendi topraklarında ve denizlerdeki hidrokarbon arama faaliyetlerini hızlandıran Türkiye, 2 sondaj ve 2 sismik araştırma gemisiyle Akdeniz ve Karadeniz’de arama tarama yapıyor. Fatih sondaj gemisi şu anda Karadeniz’de Sakarya Gaz Sahası olarak adlandırılan Tuna-1 lokasyonunda çalışırken, Yavuz sondaj gemisi Akdeniz’de faaliyetlerine devam ediyor. Sismik araştırma gemileri Barbaros Hayreddin Paşa ve Oruç Reis de Türkiye’nin güney kıyılarında yeni kaynakların yerini tespit etmek için araştırmalarını sürdürüyor. Filoya en son katılan Kanuni sondaj gemisinin ise yıl sonunda Akdeniz’de görev başına gelmesi bekleniyor.

3) Karadeniz’deki keşif ne anlama geliyor?

Türkiye’nin Sakarya Gaz Sahası’nda tespit ettiği 320 milyar metreküplük rezervin çok sayıda anlamı var. İlk olarak bu rezerv bölgedeki diğer doğal gaz kaynaklarının da habercisi. Bu daha önce uluslararası basında Türkiye’nin denizlerde göstermelik sondaj yaptığı iddialarına karşı net bir cevap olurken, Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin yeni adımlarının daha da sağlam olmasına neden olacak. Türkiye’nin enerji ihtiyacının bir kısmının bu sahadan elde edilecek gazla karşılanacak olması da enerjide arz güvenliği açısından büyük bir önem taşıyor.

4) Bulunan rezerv Türkiye’nin kaç yıllık ihtiyacını karşılayacak?

Türkiye’nin gaz ihtiyacı yıllık ortalama 45 milyar metreküp. Ancak Sakarya Gaz Sahası’nda 320 milyar metreküplük rezervden her yıl 45 milyar metreküp gaz çekmek imkânsız. Burada gerekli fizibilite çalışmaları yapıldıktan sonra, gazın taşıdığı özelliklere göre bir yol haritası ortaya çıkacak. Ancak bu gaz özellikle tüketimin yoğun olduğu zamanlarda Türkiye için kritik bir rol oynayacak. Uzmanlara göre bu gaz uzun süre boyunca yıllık olarak ihtiyacın yüzde 5’ini karşılacak. Bölgede çıkması tahmin edilen diğer rezervler de bunu destekleyecek.

5) 320 milyar metreküplük gaz nasıl çıkarılacak?

Bölgede doğal gaz kaynakları olduğu uzun süredir biliniyordu. Bulgaristan ve Romanya da bu konuda kendi bölgeleri içerisinde gerekli faaliyetleri yürütüyor. Türkiye’nin de kıyıdan yaklaşık 150 kilometre uzaklığında tespit ettiği rezerv için önümüzdeki dönemde ilk olarak tespit kuyuları açılacak. Tespit kuyularının faaliyetlerinden sonra nihai yatırım kararı verilecek ve bölgeye dev bir platform kurulacak. Açık denizde kurulacak bu platform vasıtası ile 3 bin 500 metre derinlikteki gaz yüzeye çıkartılacak. Platform fiyatları şu anda petrol piyasasının seyrinden dolayı düşük olduğu için Türkiye, bir platform ya da hizmet satın alabilir. Ayrıca diğer ülkeler gibi kiralama yolunu da tercih edebilir. Bu önümüzdeki dönemde yapılacak hesaplamalardan sonra ortaya çıkacaktır.

6) Ne zaman konutlara ulaşacak?

Keşif haberinden sonra ortaya atılan ilk yorumlarda bu gazın ekonomiye kazandırılması için 7-8 hatta 10 yılı bulan sürelerden bahsedildi. Ancak burada dikkatlerden kaçan bir çok nokta var. Uzmanlara göre Türkiye bu gazı 3 yıl içerisinde piyasaya verebilecek. Daha önce İsrail, Leviathan sahasında bulduğu gazı nihai yatırım kararının ardından 2 sene gibi bir sürede çıkarmaya başlamıştı. Yani yatırım kararı verilir de adımlar atılırsa önümüzde çok uzun bir süre yok. Ayrıca Türkiye’nin sahip olduğu gaz tesisleri ve boru hatları da bu sürenin 3 yıla inmesinde önemli. Ancak gazın bulunduğu derinlik ve konumun çalışmaları zorlayabileceği ve maliyeti de arttırabileceği ifade ediliyor.

7) Uluslararası enerji piyasasında ne değişecek?

Bu keşif dünya için büyük bir adım olmasa da bölge için gerçekten dikkatleri üzerine çeken bir gelişme. Zira büyük bir enerji ithalatçısı konumunda bulunan Türkiye’nin yakın komşularının hepsi dev bir enerji ihracatçısı ve Türkiye onlar için vazgeçilmez bir pazar. Türkiye’nin de yüksek fiyatlardan imzaladığı gaz kontratları var ve bunların bitiş süreleri gittikçe yaklaşıyor. İşte bu noktada Türkiye’nin bu keşfi, pazarlık masasında da büyük bir avantaj oluşturuyor. Ayrıca sahip olduğu enerji altyapısı ve LNG tesisleri ile Türkiye, gaz üretiminde belki akla gelen ilk ülke olamayacak ama gaz ticaretinde önemli bir konumda olacak.

8) Türkiye’nin yıllık doğal gaz tüketimi ne kadar?

2017’de yıllık 53 milyar metreküp doğal gaz tüketen Türkiye, 2018’de 49 milyar metreküp, 2019’da ise 45 milyar metreküplük bir tüketim gerçekleştirdi. Gaz ithalatına yılık 10 ila 15 milyar dolar arasında bir para ödeyen Türkiye, doğal gaz ihtiyacının yüzde 1’ini kendi üretiminden karşılıyor. Türkiye, kalan ihtiyacının yüzde 99’unu Rusya, Azerbaycan, İran’dan boru hatlarıyla, ABD, Norveç, Katar, Cezayir ve çeşitli ülkelerden de sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatıyla karşılıyor. Mevcut durumda 81 ilde ve 555 yerleşim yerinde (ilçe ve belde) doğal gaz kullanılıyor. Bu yaklaşık 60 milyonluk bir nüfusa denk geliyor.

9) Keşif doğal gaz fiyatlarına nasıl yansıyacak?

Keşifle beraber doğal gaz tedariğinde çeşitlilik artacağı için gazın ekonomiye kazandırılmasının ardından tüketiciye olumlu yansımalarının da hızlanması bekleniyor. Ancak burada ‘neredeyse bedava’ denecek kadar ciddi bir ucuzluktan bahsetmek biraz gerçeklikten uzak olur. Piyasada rekabetçi bir fiyatın oluşması ile kademeli olarak tüketicinin de faturasında bir düşüş söz konusu olacak. Zira Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez de “İthalat azalacak. Vatandaş gazı daha ucuza kullanacak” dedi.

10) Doğal gaz Türkiye’de nerelerde kullanılıyor?

Türkiye, tükettiği 45 milyar metreküplük gazın 14.4 milyar metreküplük kısmını konutlarda, 12.4 milyar metreküplük kısmını sanayide, 11.3 milyar metreküplük kısmını çevrim santrallarında, 4.6 milyar metreküplük kısmını hizmet alanında kullanırken 2.6 milyar metreküplük bölüm ise diğer faaliyet kollarında kullanılıyor.