10.4 milyar dolarla sevindik IMF’ye zor sözler verdik

Uluslararası Para Fonu (IMF) İcra Kurulu'nun Türkiye'ye toplam 10.4 milyar dolarlık ek destek kararını aldığı dün sabaha karşı, IMF'nin ve Hazine'nin internet sitesinde aynı anda açıklanan Üçüncü Ek Niyet Mektubu 2001 yılı için sert önlemler içeriyor.

IMF ile bir yıl önce stand-by anlaşması imzalanırken verilen temel Niyet Mektubu 64 maddeden oluşurken, dün kabul edilen Üçüncü Ek Niyet Mektubu, içerdiği 62 maddeyle, bugüne dek verilen ek niyet mektuplarının en kapsamlısı oldu.

IMF Başkanı Horst Köhler'e hitaben hazırlanan ve Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Recep Önal ile Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel'in imzasını taşıyan Ek Niyet Mektubu'nda ekonomide geleceğe yönelik yapılacak uygulamaların yanısıra bugüne kadar yapılanlara da geniş yer verildi.

Yeni yürürlüğe giren son vergilere ilişkin önlemler, Niyet Mektubu'nda stand-by kredisi ile Ek Rezerv Kolaylığı Kredisinin ön koşulu olarak yer aldı.

Mektupta, bugüne kadar alınan mali tedbirlerin yeterli görüldüğü belirtilerek, ‘‘Ancak başta enflasyon ve dışc cari hesaplar dahil olmak üzere, ana makroekonomik hedeflere ulaşılması için gerekirse ek mali tedbirler de yürürlüğe koyabiliriz’’ denildi.

Ek Niyet Mektubunda var, ama bunları yaptık

Peşin Kurumlar Vergisi oranları yüzde 20'den yüzde 25'e yükseltildi.

Gelir ve Kurumlar Vergisi'nin üçer aylık dönemlerde peşin ödenmesi sistemi 2001'e uzatıldı.

Mevduat, repo ve yatırım ödenekleri üzerindeki stopaj oranları artırıldı.

Hayat Standardı uygulamasına geçildi.

Özel İletişim ve Özel İşlem vergilerinin süreleri, Özel İşlem Vergisi'nin oranı iki katına çıkarıldı. Bu vergiler 2001 ve 2002 yıllarını da kapsayacak şekilde uzatıldı.

Telefon hizmetleri ve doğalgazdaki KDV oranları artırıldı.

Eğitime Katkı Payı, 2001 ve 2002'ye uzatıldı.

Yurtiçi ve ithalat kredileri üzerindeki harçlar artırıldı.

Kamu iç borçlanmasında ortalama vade korunurken, borçlanma maliyetleri indirildi.

Asgari ücret artışı, hedeflenen enflasyona uygun olarak yapıldı.

Türk Telekom ve THY özelleştirme süreçleri başlatıldı.

Elektrik Piyasası Kanunu, TBMM'ye sunuldu.

LPG kullanan araçlara yönelik vergiler 2001'e yönelik olarak artırıldı.

Makine ve Kimya Endüstrisi ile Eti Holding de özelleştirilecek kuruluşlar listesine alındı.

Tarım ürünü destekleme fiyatları beklenen enflasyona göre artırıldı.

Tarımda kredi sübvansiyonları tamamen kaldırıldı.

Bankacılık sektörünün takibi ve rehabilitasyonu için öngörülen Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu faaliyete geçti.

Hükümet, mevduat kabul eden yerel bankalardaki mevduat sahiplerini ve bu bankaların diğer kreditörlerini tamamen garanti altına aldığını açıkladı.

Fon bankalarının rehabilitasyonu ve satışı konusundaki süreç 16 Kasım tarihinde başlatıldı.

2000 yılında 3 bankaya el kondu, bir bankanın ise bankacılık lisansı iptal edildi.

Banka sahibi olmak için gerekli kriterler yeniden düzenlendi.

Ek Mektuba koyduk bunlar yapılacak

2001 yılında TÜFE enflasyonunun yüzde 10'u aşması halinde memur maaşlarında TÜFE enflasyon oranı ile yüzde 10 arasındaki farka eşit ilave bir artış yapılacak.

Ocak 2001'de Maliye Bakanlığı, tüm faiz dışı harcamaların bütçe ödeneklerini yüzde 2 oranında azaltan bir tebliğ yayınlayacak.

Cari harcamalar kısılacak.

Şeker Kanunu 15 Şubat 2001'e kadar Meclis'e sunulacak. 15 Mart 2001'e kadar onaylanacak.

Tekel'i yeniden yapılandıran kararname ile Tekel'i özelleştirma kapsamına alacak karar Ocak 2001 sonuna kadar çıkarılacak.

Alkollü İçkiler Kanunu, Ocak 2001 sonuna kadar çıkarılacak.

Tütün Kanunu Ocak 2001 sonuna kadar çıkarılacak.

Kamu Finansmanı ve Borç Yönetimi Kanunu 2001 Haziran sonuna kadar TBMM'ye sunulacak.

21 bütçe içi ve 4 bütçe dışı Fon'un kapatılması, TBMM'ye kanun olarak sunulacak. 2001 Şubat ortasına kadar yürürlüğe girecek.

Kalan 15 bütçe fonunun (DFİF hariç) ve bir bütçe dışı fonun kapatılması için gerekli yasa ise 2001 Haziran sonuna kadar yürürlüğe konulacak. DFİF dışındaki bütün bütçe fonları 2002 bütçesinde kaldırılacak ve büçte dışı fonların sayısı 6 ile sınırlandırılacak.

Elektrik Piyasası Kanun tasarısı Ocak 2001'e kadar kanunlaşacak

TEAŞ'ın üçe bölünmesine imkan veren yasa değişikliği Ocak 2001 sonuna kadar tamamlanacak.

KİT'lerden emekli olan personelin azami yüzde 15'ine kadar yeni personel alımı yapılacak.

Hükümet, özel sektörün fiyat ve ücret politikalarının enflasyona uygun olması için aktif rol oynayacak.

2001'in ilk yarısında, önceden ilan edilmiş bantsız döviz kuru yolu, para politikasının ana özelliği olmaya devam edecek.

Bankaların Mevduat Munzam karşılıkları 12 Ocak 2001'den itibaren TL mevduatta yüzde 6'den 4'e indirilecek.

2001'in toplam özelleştirme geliri 6-7 milyar dolar seviyesine çıkacak.

Kamu harcamalarının takibi için bilgisayarlı muhasebe sistemi uygulaması tamamlanacak.

ATV aylık artış oranı, en az hedeflenen TÜFE enflasyonun eşit olarak belirlenecek.

Buğdayda destekleme alım fiyatı hedeflenen enflasyon seviyesini aşmayacak.

Şeker Fabrikaları da özelleştirme portföyüne alınacak.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, ödeme kabiliyetini yitiren herhangi bir bankaya müdahale etmeye kararlı.

TMSF tarafından Ekim 2000'de devralınan iki bankanın (Etibank ile Bank Kapital) finansal yeniden yapılandırılması gerçekleştirilecek ve Ocak 2001 sonuna kadar çözümlerinie ilişkin detaylı planlar kamuya açıklanacak.

2000 Aralık ayında devralınan bankanın (Demirbank) çözümüne ilişkin zaman çizelgesi, 2001 gözden geçirmesi sırasında ele alınacak.

Kamu bankalarının görev zararları stoğu piyasa faizi taşıyan devlet kağıtlarına dönüştürülecek.

2001'in ekonomik hedefleri neler?

ENFLASYON

2001’in Aralık ayında yüzde 12’lik TÜFE enflasyonu hedefleniyor. Enflasyonun 2002 sonunda tek haneli rakamlara inmesi bekleniyor.

CARİ AÇIK

GSMH'nin yüzde 3.5'ini aşmayan bir düzey. Bu, 2001’de 5 katrilyon 370 trilyon liralık cari açık anlamına geliyor.

BÜYÜME

2001 yılında GSMH'nin yüzde 4-4.5 oranında reel büyüme oranı. Bu oran bu yıl için beklenen olası büyüme oranına göre bir yavaşlamayı gösteriyor. 2002 ve daha sonraki yıllarda uygulanacak yapısal reformlar sonucunda oluşacak arz artışı ve artan makroekonmik istikrar sonucunda, 5-6 oranına yükselmesi bekliyor.

FAİZ DIŞI FAZLA

GSMH'nin yüzde 2'si kadar artttırarak 2000 yılı için öngörülen GSMH'nin yüzde 3'den, 2001 yılında, 3.75'lik orjinal hedefe karşı GSMH'nin yüzde 5'ine çıkarılaması hedefleniyor. Kamu sektörü borçlanma gereği 2000 yılındaki yüzde 18.5'luk seviyesinden 2001 yılında yüzde 10'a düşmesi amaçlanıyor.

Çiftçi verilen bu sözlere çok kızacak

Şeker pancarı kotaları, 12.5 milyon tondan, 11.5 milyon tona düşürülecek.

Doğrudan gelir desteği ulusal düzeye yaygınlaştırılacak. Ödemeler yılda iki taksitle yapılacak. 20001 yılı Temmuza kadar çiftçi kayıtları büyük ölçed tamamlanacak. Kayıtlyı çiftçiler için ilk taksit ödemesi 2001'in ikinci yarısında yapılacak.

Şeker pancaraı destekleme fiyatı en çok yüzde 12 oranında arttırılacak (TÜFE hedefine paralel)

Hububat destekleme alımları miktarı zaltılacak. ve TMO tahıl stokları düşürülecek.

2001 yılında buğday destek alım fiyatları yüzde 12'den fazla artmayacak. Dünya fiyatlarıyla ardasındaksi fark en fazla yüzde 20 olacak.

Memura 2001’de refah payı yok

HÜKÜMET, Uluslararası Para Fonu'na (IMF) verdiği Üçüncü Ek Niyet Mektubu'nda, 2001 yılından itibaren memur maaşlarında enflasyon farkının yanısıra verdiği 2 puanlık refah payını uygulamayacağını açıkladı.

62 maddeden oluşan Üçüncü Ek Niyet Mektubu'nun memur maaş artışlarıyla ilgili maddesinde şöyle denildi:

‘‘Memur maaşları Aralık ayında 2000 yılında hedeflenen enflasyonun üzerine çıkan enflasyon farkını telafi etmek için artırılacaktır. 2001 yılının ilk yarısı için ise maaşlar Ocak ayında yüzde 10 artırılacaktır. Ancak, TÜFE enflasyonunun yüzde 10'u aşması halinde memur maaşlarında TÜFE enflasyon oranı ile yüzde 10 arasındaki farka eşit ilave bir artış yapılacaktır. Aynı politika (maaş artışlarının enflasyon hedefi ile uyumlu olması ve enflasyonun hedeflenen oranı aşması halinde bunun sonradan yapılacak ayarlama ile telafi edilmesi) 2001 yılının ikinci yarısında da uygulanacaktır.’’

Hükümet, 2000 yılı Bütçe Kanunu'na koyduğu bir madde ile memur maaş artışlarını 2000 yılı boyunca gerçekleşen enflasyon oranı ile memura enflasyon hedefi oranında yapılan zam arasındaki farka iki puanlık refah payı ekleyerek hesaplamıştı.

Harcanmayan asker ödeneği kesilecek

IMF'nin onayladığı Niyet Mektubu'nda, 2001 yılı bütçesinde Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) Stratejik Hedef Planı için gerekli ödeneklerden yaklaşık 460 trilyon lira kısılacağı taahhüt edildi. Niyet Mektubu'nun 15. paragrafında şöyle deniliyor: ‘‘GSMH'nin binde 3'ü oranındaki bir tasarruf, bütçe kanununun 53. maddesi kapsamındaki diğer cari harcamaların kısılması ile sağlanacaktır.’’ Kısılacağı belirtilen ‘diğer cari harcamalar' TSK‘nın' Stratejik Hedef Planı'nın ihtiyaç duyduğu ödeneğin içinde. Bütçe Kanunu'nun 53. maddesi, ‘‘Milli Savunma Bakanlığı ödeneklerinin devri’’ başlığını taşıyor. Madde, şöyle:

‘‘TSK Stratejik Hedef Planı'nın yıllık programların gerektirdiği ödeneklerden, yıl içinde harcanmayan ödenekleri, hizmetin devamlılılğını sağlamak maksadıyla, ödeneklerinin yüzde 30'unun aşmamak üzere, ertesi yılın bütçesine devren ödenek kaydetmeye Maliye yetkilidir.’’

Yetkililer, yıl içinde harcanmayan ödenekler ile ‘sefer durumu' nun kastedildiğini belirterek, ‘‘Bu tasarruf, olağan durumlarda harcanma ihtimali çok düşük olan ve yıl içinde harcanmayan ödenekleri kapsıyor’’ dediler. 2001’de 153 katrilyon 405 trilyon olarak hedeflenen GSMH'nin binde 3'ü 460 trilyon liraya karşılık geliyor.