1.6 trilyon dolarlık enerji

ULUSLARARASI Enerji Ajansı (IEA), bugün Londra’da “Dünya Enerji Yatırımları Görünümü” raporunu açıklayacak. Enerjinin geleceğini ve 2035 yılına kadar dünyanın enerji ihtiyacı için gereken yatırımları ele alan raporu Hürriyet’e özel değerlendiren Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Fatih Birol, “İlk defa dünyada enerji yatırımlarının toplam maliyetini hesapladık. Bugün, dünya enerji ihtiyacı için yapılan yatırımların toplamı 1.6 trilyon dolar. Son 10 yılda dünyadaki enerji yatırımlarına ödenen para ikiye katlandı. On yıl kadar önce 800 milyar dolardı, şimdi 1.6 trilyon dolar. Bunun sebebi ise daha fazla yatırım olması değil, enerji yatırım maliyetlerinin daha pahalı hale gelmesi” dedi.

PAHALI ENERJİ DEVRİ BAŞLIYOR
Elektrikten, petrole tüm kollarıyla, insanların günlük yaşamını en çok etkileyen sektörler arasında başı çeken enerjide yatırım trendleri nasıl seyredecek, IEA bunu inceledi ve sonuçları bir raporda topladı. Raporu bugün Londra’da açıklamadan önce önemli

bölümlerini bizimle paylaşan IEA’nın Baş Ekonomisti Birol, elektrik santrallerinin geçmişe göre daha pahalıya mal olduğunu, petrolde daha zor yerlere gidildiğini anlatarak, şöyle konuştu: “Bundan sonraki yatırımların finanse edilebilmesi için enerji fiyatlarının yüksek seyretmesi gerekiyor. Sadece petrol değil, elektrik ve doğalgaz da dâhil, enerji fiyatları daha da yükseğe gidecek. Pahalı enerji devri başlıyor. Bu konuda yapılacak şeyler son derece sınırlı, yerli kaynakları kullanmak önemli. Bundan en fazla enerjide dışa bağımlı ülkeler etkilenecek. Türkiye de bu ülkelerden biri. Bundan sonra ne petrol, ne doğalgaz fiyatlarının birden bire düşeceğini düşünmek tam bir hayalperestlik olur.”

AVRUPA KARANLIKTA KALABİLİR
Avrupa’da son on yılda yapılan enerji yatırımlarının yüzde 60’ının yenilenebilir enerji kaynaklı olduğuna işaret eden Birol, şöyle devam etti: “Yenilenebilir enerjiye yatırım yapılması çok güzel ancak önümüzdeki 10 yılda yenilenebilir enerjinin termik enerji ile bütünleşmesi lazım ki elektrik üretimi istikrarlı olsun. Bugün itibariyle Avrupa’daki elektrik piyasaları, kömür ve doğalgaz için yatırım yapılamaz durumda. Nedeni ise mevcut elektrik fiyatlarının bu yatırımları çekecek seviyede olmaması. Eğer bu fiyatlar artarsa, bu sefer de Avrupa’da sanayinin rekabet gücü önemli bir darbe yiyecek. Bugün Londra’da Avrupa için reform çağrısı yapacağız. Eğer 100 gigavatlık (GW) yeni termik kapasite eklenmezse, Avrupa’da ışıkların sönme riski var. Buradaki esas sorun mevcut termik santrallerin yaklaşık yüzde 70’inin 20 yıl içinde tamamen atıl duruma gelecek olması. Yenilerinin yapılması gerekiyor fakat bunun için hiçbir Avrupalı şirkette yatırım iştahı yok.”

Petrol fiyatı 15 dolar zıplayabilir
ORTADOĞU petrol sahalarındaki yatırımlarda önemli bir durağanlık olduğuna dikkat çeken Birol, “ABD ve Kanada’da kaya petrolünde yaşanan gelişmeler, Ortadoğu’daki yatırımları ciddi sekteye uğrattı. Ortadoğu ülkeleri ‘Acaba hala bizim petrolümüze ihtiyaç var mı’ diye düşünmeye başladı. Ülkeler, petrolden elde ettikleri gelirleri, petrol yatırımına yönlendirmekten ziyade, sübvansiyon, sosyal programlar ve diğer alanlara harcamaya başladı. Arap Baharı’ndan sonra bu harcamalar ciddi şekilde arttı. Bunun riski şu: Önümüzdeki yıllarda Ortadoğu’daki yatırımlarda durağanlık devam ederse, petrol fiyatlarında 15 dolara varabilecek ciddi zıplamalar görebilir” dedi.

Türkiye için sihirli çözüm yok
ARTAN enerji fiyatlarıyla Türkiye’nin nasıl baş edeceğini sorduğumuz Birol, “Türkiye için sihirli çözüm yok. En başta doğal kaynaklarımızı kullanmalıyız. İhtiyaç olan yakıtları kamunun daha çok teşvik etmesi, en başta yenilenebilir enerjinin desteklenmesi lazım. Rüzgâr, güneş, hidroelektrik, bunlar desteklenmeli. Kamu, enerji verimliliği konusundaki yatırımları da desteklemeli” yanıtını verdi.

Şaşırtan rakamlar
DÜNYADAKİ tüm enerji varlıklarına baktıklarını ve buldukları rakamlara şaşırdıklarını ifade eden Birol, “Şu anda dünyadaki elektrik santrallerinin yarısından fazlası devletlere ait, sadece yüzde 40’ı özel sektörde. Petrol ve gaz rezervlerinin ise yüzde 75’i devletlere, yüzde 25’i ise özel sektördeki büyük uluslararası şirketlere ait” dedi.

Yenilenebilir artış
SON 10 yılda yatırımı en fazla artış gösteren enerji türevlerinin yenilenebilir ve doğalgaz olduğunu söyleyen Birol, “Yenilenebilir enerjiye 2000 yılında 60 milyar dolar yatırım yapıldı, bu rakam 2011 yılında 300 milyar dolara çıkarken, geçtiğimiz yıl 250 milyar dolar seviyelerine indi” dedi. Buna karşın, enerjide halen en yüksek yatırım payı fosil yakıtların çıkarılması, nakli, rafinerisi ve fosil yakıtlı elektrik santrallerinin inşaatına ait. Fosil yakıtlara yılda 1.1 trilyon dolar harcanıyor.

merdil@hurriyet.com.tr