1.5 milyar dolar kazandıran sistem

İSTANBUL Anadolu yakasındaki Çavuşbaşı mahallesinde ormanın kenarında 13 villalık bir site temel bir kent hizmetinden, kanalizasyon siteminden mahrum ama sakinleri hallerinden memnun çevrede ne kötü koku var ne de sinek. Çünkü bu site atık suyunu kendisi arıtıyor. Bunun için dev bir arıtma tesis inşa etmiş değiller. Onun yerine villalarının bahçelerine BioPipe adında, bazalı tek kişilik yatak büyüklüğündeki arıtma sistemini yerleştirmişler. “BiyPipe devreye girdiğinden beri ne çevreyi kirletmekten ne de hastalıktan korkuyoruz” diyor site sakinlerinden Mehmet Özkan. Arıtılan suyu, bahçe ve araba yıkamada kullandıkları için su harcamaları da azalmış. Her ay foseptikleri boşaltmak için vidanjörlere para ödemekten de kurtulmuşlar. Özkan “Bence belediyeler bu sistemi kullanmalı ve kullanmaya teşvik etmelidir” diyor.

SIRRI BAKTERİDE

BioPipe, henüz 25 yaşındaki çevre mühendisi Ener Kutluca’nın patenti kendine ait dünyada benzeri olmayan bir atık su arıtma sistemi. Binaların ana atık borusuna bağlanan küçük bir depo ve bu depoya bağlı kalorifer petekleri gibi kıvrılmış plastik borulardan oluşan BioPipe, dışarıdan oldukça basit görünüme sahip. “Sistemin sırrı boruların iç haznesindeki özel bakterilerde” diyor Kutluca, “özel bir solüsyonun içinde yaşayan bakteriler atık suyu hiçbir kimyasal kullanmadan, organik olarak arıtıyor.” Arıtılan su, bahçe sulamasında, otomobillerin yıkanmasında veya klozetlerde kullanılmak üzere binaya yeniden kazandırılıyor.

GARAJ İŞİ İCAT

Kutluca’nın Bahçeşehir Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü’nde ikinci sınıfında, henüz 21 yaşındayken üzerinde çalışmaya başladığı BioPipe, “garaj işi” bir icat. Üniversite laboratuarları, yaşadığı apartman, hatta projede kendisini cesaretlendirenlerin başında gelen Yrd. Doç. Dr. Eser Ökten’in evi, gen mucidin deney alanı olmuş. Kutluca, “Öyle bir ürün ortaya koymalıydı ki hem dünyada bir ilk, hem sürdürülebilir hem de çok uygun maliyetli olmalıydı. Dünyamızda atık suyun arıtılmasının her geçen gün daha çok önem kazandığını görmek kolaydı ancak, mevcut literatürde bulunmayan bir şey icat etmek hiç kolay olmadı” diye anlatıyor yaşadığı süreci. Ama çabanın sonucu KOSGEB’den AB ve ABD Dışişleri Bakanlığı’na kadar pek çok kuruluşun dikkatini çeken Enes Kutluca, girişimciliği ve inovasyonu destekleyen yarışmalarda bir dizi ödülün sahibi oldu. GEP Türkiye yarışmasında, Amerikalı ve Türk yatarımcılar tarafından Türkiye’nin en iyi girişimcileri arasında birinci seçildi. Dünyanın en büyük genç işadamları organizasyonu JCI tarafından da “çevre alanında Türkiye’nin en başarılı genci” ilan edildi. Kutluca’nın “Bir fikrin mi var” isimli yarışmada da kategori birinciliği bulunuyor.

Yurtdışına açılma hedefi

KÜRESEL ısınma ile birlikte su kaynaklarının azalması yerel yönetimler kadar ulusal ve uluslararası yönetimleri atık su yönetiminde adaleti bir kenara itip daha radikal tutuma zorluyor. Örneğin Avrupa Birliği’nde yer altı suları kirlettiği gerekçesiyle foseptik kullanımında ciddi sınırlamalar bulunuyor. Büyük arıtım tesisleri de kullanılan kimyasal ve yüksek elektrik tüketimi nedeniyle çevrecilerin eleştirisini çekiyor. Kendisi de Suriyeli olan Enver Mısırlı, temiz su kaynakları son derece kısıtlı, değil atık su yönetimi doğru düzgün kanalizasyon sistemi bulunmayan Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin BioPipe gibi bir sisteme büyük ilgi göstereceğinden emin olduğunu söylüyor. Ama iki genç girişimcinin önceliği, her ne kadar su kıtlığı noktasına gelmese de temiz su kaynaklarının korunması konusunda hassal olması gereken Türkiye pazarında yerleşmek. Sonrasında ise uluslararası bir oyuncu olacaklarından eminler.

Tek rakibi foseptik çukuru

BIOPIPE, bazı yerleşimler için alternatifsiz gibi duruyor. Enes Kutluca’nın onu gibi henüz 25’indeki ortağı Enver Mısırlı, Türkiye’de yerleşim yerlerinin yüzde 40’ının kanalizasyonsuz, olanların yarısının da arıtma sisteminden yoksun olduğunu hatırlatıp “tek rakibimiz foseptik çukurları” diyor.

2 kişilik eve bile monte edilebiliyor

BIOPIPE, 2 kişinin yaşadığı bir eve bile monte edilebiliyor ve dünyadaki benzerlerinin dörtte birine mal oluyor. En temel BioPipe sistemi günde ortalama 1 ton su harcayan beş kişinin yaşadığı bir binanın arıtma ihtiyacına göre tasarladı ve fiyatı 2000 dolar civarında. Bina veya sitedeki konut ve kişi sayısı artıkça veya yeni boru petekleri Kutluca’nın deyişiyle “lego gibi eklenerek” sistem yeterli hale getiriliyor. Biopipe.co sitesinde bir maliyet hesaplama cetveli ile binanın yaşı, suyun nasıl temin edildiği ve benzeri kriterlere göre sistemin ne kadar sürede kendini amorti edeceğini kabaca gösteren bir formül bulunuyor.