Zorunlu ders saatleri azaltılıyor sınavlar yeniden yapılandırılıyor

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 2023 Eğitim Vizyonu'na göre, zorunlu ders saatleri ile çeşitleri, tüm kademelerde azaltılacak ve eğitim sistemindeki tüm sınavlar yeniden yapılandırılacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk tarafından Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi'nde tanıtımı yapılan MEB 2023 Eğitim Vizyonu'nda, bakanlığın eğitim felsefesi anlatıldı.

2023 Eğitim Vizyonu'nun 21'inci yüzyıla dair eğitim önerisi, 21'inci Yüzyıl Talim ve Terbiye Modeli şeklindeki çift kanatlı bir okuma olarak planlandı. Sadece beceri kazandırmanın hayatı göğüslemeye yetmediğine işaret edilen vizyon belgesinde, "Gerekli olan, insana ait evrensel, yerel, maddi, manevi, mesleki, ahlaki, milli tüm değerleri kapsayan ve kuşatan bir olgunlaşma, gelişme, ilerleme, değişim ve ahlak güzelliğidir" denildi.

2023 Eğitim Vizyonu'nun, insanı maddi-manevi tüm varlık unsurlarıyla bir bütün olarak gören bakışı temsil ettiği belirtildi. Vizyonda, bugünden başlayarak, 21'inci. Yüzyıl Talim ve Terbiye Modeli ile 2023 Eğitim Vizyonu'nun temel hedefinin, ahlak telakkisine dayalı ve insanı merkeze konumlandıran bir varlık ve bilgi anlayışını yeşertmek olduğu vurgulandı.

Vizyonda temel politika olarak, eğitim kurumunun temel çıkış noktasının, bireyin kendini bilmesini ve tanımasını sağlamak olduğuna işaret edilerek, çocuk, ebeveyn ve öğretmenin kendilerini ve çevrelerindekileri tanıdıklarında birlikte gelişme imkânı doğacağı belirtildi.

İÇERİK VE UYGULAMA
2023 Eğitim Vizyonu'na göre, ilkokuldan başlayarak tüm öğretim kademlerinde, okullara çocukların sahip oldukları yetenek kümeleriyle ilişkilendirilmiş becerilerin, uygulama düzeyinde kazandırılabilmesi için 'Tasarım-Beceri Atölyeleri' kurulacak. Bu atölyelerdeki etkinlikler bilim, sanat, spor ve kültür odaklı yapılandırılacak. 'Tasarım-Beceri Atölyeleri', ilkokul, ortaokul ve lise düzeyinde ortak bir amaç doğrultusunda tasarlanacak, çocuğun özellikle elini kullanmasını önemseyecek ve mesleklerle ilişkilendirilmiş olacak.

Çocuklar soru çözme, konu anlatımı gibi bir eğitim anlayışından üretimi, yapmayı, etkileşimi, derinleşmeyi öne çıkaran bir müfredat anlayışına yönelecek.

'Tasarım-Beceri Atölyeleri', böyle bir müfredat yaklaşımının aracı işlevini görecek. Pilot örnekleri, 2019-2020 yılında devreye girecek bu atölyeler, öğrencilerin düşünmeye, tasarlamaya ve üretmeye zaman ayırabileceği bir ortaya çıkarma sürecini yaşayacağı yerler olacak. Böylece öğrenilen, ölçülen ve pratik arasındaki uyum artacak. Bu atölyelerde ilgili branştan istekli öğretmenler, yan dal eğitimi veya sertifika eğitimi alarak ücreti karşılığı görev yapacak.

OKUL GELİŞİM MODELİ KURULUYOR
Çocukların öğrenmesiyle ilgili tüm aktörlerin, okulu iyileştirme çalışmalarında yer aldığı 'Okul Gelişim Modeli' kurulacak. Bu modele dayanarak her bir okulun kendi hazırlayacağı 'Okul Gelişim Planı', yıllık bazda merkez teşkilatla birlikte izlenecek bir yol haritası niteliğinde olacak. 'Okul Gelişim Planları'ndaki hedefler doğrultusunda çocukların bireysel, akademik ve sosyal gelişim amaçlarına yönelik etkinlikler izlenecek, değerlendirilecek ve desteklenerek iyileştirecek. Bu gelişim modeliyle, tüm kademelerde yarışma ve rekabet odaklı değil, paylaşım temelli bir anlayış benimsenecek.

Okul gelişiminin değerlendirilmesindeki temel ilke, okulun gelişmeye yönelik mutlak bir ölçüte ulaşarak başarılı olarak etiketlenmesi, sınıflanması ve diğer okullarla karşılaştırılması anlamına gelmeyecek. Okul gelişimindeki başarı, her bir okulun, var olan imkânlarını göz önüne alarak yapacağı planla kendi hedefleri doğrultusunda bulunduğu yerden katettiği mesafeyle değerlendirilecek. Bu çerçevede, tüm okulların gelişimleri, tüm kademelerde yapılandırılacak, Okul Profili Değerlendirme Modeli'yle izlenecek, değerlendirilecek ve desteklenecek. Okulların gelişiminin izlenmesi ve desteklenmesi sürecinde il ve ilçe teşkilatlarının yapısı, rol ve sorumlulukları yeniden yapılandırılacak. Özet olarak okulun geçirdiği bütün süreçler izlenecek, katettiği yol okulla birlikte değerlendirilecek.

DERS SAATLERİ AZALTILACAK
Temel becerilerle ilgili zorunlu derslerin korunması şartıyla, zorunlu ders saat ve çeşitleri azaltılarak, derinleşmeye, kişiselleştirmeye ve uygulamaya zaman ayrılacak. Böylece zorunlu ders saatleri ve çeşitleri tüm kademelerde azaltılarak, temel derslerde derinleşilebilmesi, kişiselleştirme yapılabilmesi ve uygulama etkinliklerinin yürütülebilmesi için gereken zaman sağlanacak.

Müfredatlar, tüm kademelerde çocukların ilgi, yetenek ve mizaçları doğrultusunda bütüncül, yetenek kümeleriyle ilişkilendirilmiş, esnek ve modüler yapılar olarak yapılandırılacak.

HEDEFLER
Vizyon belgesinde, hedeflere de yer verildi. Buna göre ilk hedef, bakanlığın tüm kararlarının veriye dayalı hale getirilmesi olarak belirlendi.

Bakanlığın 'MEBBİS', 'e-Okul', 'EBA', 'MEIS', 'DYS', 'e-Rehberlik', 'e-Yaygın', 'Açık Öğretim' sistemleri, 'e-Personel', 'e-Kayıt', 'Kitap Seçim', 'Norm İşlemleri', 'Bedensel Engelli Envanteri', 'e-Mezun', 'Merkezi Sınav Sonuçları' gibi mevcut sistemlerinden gelen veriler kolay erişilebilir bir 'Eğitsel Veri Ambarı'nda bütünleştirilecek.

'Eğitsel Veri Ambarı' üzerinde çalışacak, öğrencilerin akademik verileriyle birlikte ilgi, yetenek ve mizacına yönelik verilerinin de birlikte değerlendirildiği 'Öğrenme Analitiği Platformu' kurulacak. Güvenilir bir işleyişle bütüncül veriler üzerinde çalışılabilmesi için bakanlık bünyesinde yetkin bir Veri Denetimi Birimi kurulacak.

Veriye dayalı karar verme süreçlerinin aktif olarak yürütülebilmesi için gerekli mevzuat değişiklikleri ve eğitim etkinlikleri yapılacak. Veriye dayalı yönetim anlayışı çerçevesinde süreçler iyileştirilerek, başta okullar olmak üzere tüm yönetim kademelerinde bürokratik iş yükü azaltılacak.

Üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları tarafından yapılan bilimsel çalışmaları derlemek ve bunlardan sonuçlar-raporlar çıkarmak için bir birim oluşturulacak.

Bakanlığın ve okul yöneticilerinin ilçe, il, bölge ve ülke çapında okul gelişim planlarını izleyebileceği çevrim içi bir platform oluşturulacak.

Eğitim kaynaklarının planlanmasında okulların kapasitelerinin belirlenmesi amacıyla Coğrafi Bilgi Sistemi kurulacak.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME HEDEFLERİ
Erken çocukluktan lise mezuniyetine kadar çocukların izlenmesi, değerlendirilmesi, geliştirilmesi ve yönlendirilmesi amacıyla her çocuk için bir 'e-Portfolyo' oluşturulacak.

Çocukların her ders ve düzeyde yeterliliklerinin belirlenmesi, izlenmesi ve desteklenmesi için "Yeterlilik Temelli Değerlendirme Sistemi" kurulacak. Bu sistem, Bakanlığın önemli araçlarından biri olacak. Standart belirleme çalışmalarına da kılavuzluk edecek bu sistemde, yapılacak uygulamalar sonucunda yeterlilik seviyeleri dağılımlarının, eğitim sistemi, okul, sınıf ve öğrenci bağlamında belirlenmesi mümkün olacak. Bununla beraber, bu sistem dönemsel performans hedeflerinin ve okul gelişim planlarının tanımlanmasını ve takibini kolaylaştıracak.

MERKEZİ GEÇİŞ SINAVLARI
Vizyon belgesinde, kademeler arası merkezi geçiş sınavlarına da yer verildi. Ortaöğretime ve yükseköğretime geçişte orta vadeli hedef, yarışma ve elemeye yönelik sınava olan ihtiyacın azaltılması olarak belirlendi.

Bu hedefe yönelik iyileştirme süreci iki ana bileşen üzerine yapılandırılacak. Okullar ve bölgeler arası farkın azaltılması, tüm okullardaki çocukların öğrenmelerinin izlenmesi ve desteklenmesi için yapı ve süreçlerin oluşturulması, okul gelişiminin ana eksen olarak yapılandırılması, mesleki ve teknik eğitimin güçlendirilerek sınav talebinin dönüştürülmesi ve elverişsiz koşullardaki okulların desteklenmesi, ilk bileşenin iyileştirme süreçleri olacak. Sınavsız yerleştirme konusunda esnek modeller geliştirilmesi ve merkezi sınavların orta vadede sadece belli amaç ve yönelimlere sahip çocuklar ve okullar için yapılandırılması ise iyileştirme süreçlerinin ikinci bileşeni olarak planlandı. Kamuoyu iletişim çalışmaları konuyla ilgili farkındalığın artmasına yol açacak.

2023 Eğitim Vizyonu ve hedefler çerçevesinde, eğitim sistemindeki tüm sınavlar, amacı, içeriği, soru tiplerine bağlı yapısı ve sağlayacağı yarar bağlamında yeniden düzenlenecek. Akıl yürütme, eleştirel düşünme, yorumlama, tahmin etme ve benzeri zihinsel becerilerin sınanması öne çıkacak. Bilgi depolamak, formül ezberlemek gibi işlemlere ihtiyacın kalmadığı bir yaklaşım sergilenecek. Sınav öncesi her ay paylaşılacak örnek sorularla belirsizlik ortadan kaldırılacak ve öğrencilerin deneyimi artırılacak. Akademik başarının ölçülmesinde kullanılan ölçütler ve değerlendirme biçimleri çeşitlendirilecek.

Sınav sonrası yerleştirme puanının hesaplanmasında öğrencinin okul başarı puanı da dikkate alınacak.

Kapatılan dershaneler ve halen devam eden özel öğretim kurslarına olan ihtiyacın büyük ölçüde yarışma ve eleme odaklı çoktan seçmeli sınav sisteminin varlığından kaynaklandığı belirtilen vizyonda, konuyla ilgili şu değerlendirmelere yer verildi:
"Dershanelerin çok yaygın ve güçlü olduğu dönemlerde de merkezi sınavlarda ortaya çıkan tablolar tatmin edici değil. Diğer bir ifadeyle dershanelerin varlığıyla eğitim kalitesinin artması arasında doğrudan bir ilişki bulunmuyor. Orta vadede temel amacımız, başta merkezi sınavlara olan ihtiyacın azaltılması ve çocuklarımızın ihtiyaç duyduklarında, öğrenme amaçlı destek hizmetlerine erişimini kolaylaştırmak. Bu amaçla çocuğu merkeze alarak ev, okul, dijital ve sosyal medya gibi çocuğun bulunduğu ortamlarda çeşitlendirilmiş, birbiriyle ilişkili ve sunum biçimi farklı bütünleşik bir öğrenme destek ekosistemi oluşturulacak. Türkiye'nin yetkin akademisyenlerinden oluşturulacak olan akademik heyet, yapılacak çalışmaların kalitesi konusunda dış değerlendirme vazifesi görecek."

Okul ve öğrenme ekosistemindeki iyileşmeler doğrultusunda sınavla öğrenci alan okullar kademeli olarak azaltılacak.

İZLEME ARAŞTIRMASI YAPILACAK
Belirlenecek sınıf düzeylerinde sistemin ve alınan kararların işleyişini öğrencilerin akademik çıktıları üzerinden görmek amacıyla herhangi bir notlandırma olmaksızın 'Öğrenci Başarı İzleme Araştırması' yapılacak. Bu araştırmanın sonuçları, akademik dünya ile birlikte çalışılarak takip edilecek ve sistemde gerekli tedbirler alınacak.

Dijital ölçme değerlendirme uygulamaları konusunda veliler için özel eğitimler tasarlanacak.

ÖĞRENCİLERİN SOSYAL, KÜLTÜREL VE SPORTİF ETKİNLİKLERİ İZLENECEK
Çocukların sosyal ve eğitsel becerilerinin sınıf ve okul düzeyinden MEB merkez teşkilatına kadar izlenmesi, değerlendirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik olarak tüm illerde ölçme değerlendirme birimleri kurulacak. Tüm çocukların sosyal, sportif ve kültürel etkinlikleri e-Portfolyo içerisinde derlenecek.