Yükseköğretimde 2020 nasıl geçti

Saraç sözlerini şöyle sürdürdü:
“Yeni YÖK, yetki devri süreçlerini başlatarak teferruat ile uğraşmayı artık terk etti. Mevcut yasalardan şikâyet etme acziyetine düşme yerine mevzuatın imkânlarını akılcı bir tarzda kullanmaya başladı. Güçlü koordinasyon-esnek yönetim tarzını benimseyerek ‘yükseköğretim politikaları yapan ve uygulayan’ bir kurum halini aldı. Yükseköğretim Kalite Kurulunun kurulması, Yükseköğretimde Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşma Projesi, YÖK 100/2000 Doktora Projesi, Hedef Odaklı Uluslararasılaşma, Üniversite-Sanayi İş Birliği, Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm, Açık Bilim ve Açık Erişim Projesi, Ortadoğu’da Akademik Mirası Koruma Projesi, Geleceğin Meslekleri Projesi, YÖK-Akademi Projesi” gibi pek çok projeyi hayata geçirerek sonuçlarını kamuoyu ile paylaştık ve Yeni YÖK olarak 2020 yılında da bu çalışmalara yenilerini ekledik. Yeni YÖK olarak, yükseköğretimin toplumsal bir uzlaşı alanı olması gerektiğine inanıyor ve bunun için çalışıyoruz. Kamu kurumuyuz, kamuya hizmet ediyoruz, kamuya hizmet anlayışımız gereği şeffaflık içinde hesap verebilir olmaya önem veriyoruz. Onun için 2020 yılında görev tanımımız içindeki rutin işlerin dışında gerçekleştirdiğimiz sonuç üreten projelerimiz, yeni ve yenilikçi girişimlerimizin öne çıkanlarını kamuoyu ile paylaşıyoruz. YÖK değişti… Amaçları ile, takip ettiği yöntemleri ile, ortaya koyduğu yükseköğretim anlayışı ile, iş yapış şekli ile, öncelikleri ile her alanda değişti ve yenilendi… Şimdi “Yeni YÖK” de Türk yükseköğretim sistemini değiştiriyor. Sizlere 2020 yılında “Yeni YÖK” olarak gerçekleştirdiğimiz proje ve düzenlemelerin bir kısmını sunuyoruz. Türk yükseköğretimini planlamalarımıza uygun bir şekilde, tedrici bir surette yeniden yapılandırmaya 2021 yılında da devam edeceğiz.”

İşte YÖK tarafından 2020 yılında hayata geçirilen projeler ve yenilikler:

'YÖK-GELECEK PROJESİ'
'YÖK- Gelecek Projesi'; 'Öncelikli Alan Araştırma Görevlisi İstihdamı', 'Öncelikli Alanlarda Öğretim Üyesi İstihdamı', 'YÖK Akademik Kariyer-Liyakat Platformu' olmak üzere üç aşama olarak kurgulandı. Bu projeyle 'şeffaflık, liyakat ve fırsat eşitliği' gözetilerek akademik kadro istihdamında mevcut genel cari usule ek olarak bir yenilik getirildi. İlk iki aşamasının uygulamaları hayata geçirilen proje 2021 yılında daha da genişletilecek.

'YÖK SANAL LABORATUVAR PROJESİ'
Üniversitelerin başta fen ve mühendislik fakülteleri ile meslek yüksekokullarının çeşitli programlarında yer alan genel kimya ve fizik laboratuvarı dersleri ilk kez sanal ortamda verilmeye başlandı.

'YÖK DERSLERİ PLATFORMU'
'YÖK Dersleri Projesi' kapsamında, Anadolu, Atatürk, İstanbul ve Orta Doğu Teknik Üniversiteleri tarafından üretilen dijital ders içerikleri, 'YÖK Dersleri Platformu' adlı web ara yüzünde, ücretsiz 6 GB'lık 'Uzaktan Eğitime Destek' internet paketiyle birlikte üniversite öğrencilerinin erişimine sunuldu.

'BÖLGESEL KALKINMA ODAKLI ÜNİVERSİTE' SAYISI 15’E ÇIKARILDI
Artvin Çoruh, Bartın, Hitit, Kırklareli ve Yozgat Bozok üniversitelerinin 'Bölgesel Kalkınma Odaklı Üniversiteler' kapsamına dâhil edilmesiyle birlikte projedeki üniversite sayısı 15’e çıkarıldı.

ÜNİVERSİTELERLE İLGİLİ DEĞERLENDİRME RAPORLARI YAYIMLADI
Şeffaflığın rekabeti, rekabetin kaliteyi yükselteceği düşüncesi ile üniversitelerin bir önceki yıla ait verilerine ilişkin genel değerlendirme raporlarının yayımlanmasına devam edilerek; (a) 'Vakıf Yükseköğretim Kurumları',  (b) 'Üniversite İzleme ve Değerlendirme Raporu' ile (c) Araştırma Üniversiteleri performans karneleri açıklandı.

YÖK'ÜN KORONAVİRÜS ÖNLEMLERİYLE İLGİLİ ÇALIŞMALARI
Üniversitelerde “Koronavirüs Komisyonları (KOVKOM)” oluşturuldu. Salgın sürecinde üniversiteler için "Küresel Salgında Yeni Normalleşme Süreci Rehberi" hazırlandı. Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ile işbirliğiyle 'Küresel Salgın Bağlamında Yükseköğretim Kurumlarında Sağlıklı ve Temiz Ortamların Geliştirilmesi Kılavuzu' hazırlanarak üniversitelere iletildi. YÖK bünyesinde "Uzaktan Öğretim Politikaları Komisyonu" oluşturularak akademide salgına yönelik yapılan çalışmalarla ilgili 'COVID-19 Bilgilendirme' web sitesi hizmete açıldı.

TÜRK YÜKSEKÖĞRETİM SİSTEMİNDE 'KARMA (HİBRİT) ÖĞRETİME' GEÇİLDİ
'Yeni YÖK', Türk yükseköğretim sistemine dünyanın pek çok ülkesinde uygulanan 'karma (hibrit) öğretim' modelini kazandırdı ve yapısal değişim sürecine devam ettirdi. Üniversitelere bütün örgün programlarda uzaktan öğretim yoluyla verilebilecek ders oranını yüzde 30’dan yüzde 40’a kadar yükseltme yetkisi verildi.

YÖK RASYONEL KONTENJAN POLİTİKASI DOLULUK ORANLARINI ARTIRMAYA DEVAM ETTİ
Program kontenjanlarında yapılan rasyonel planlamalar sonucunda 2020-YKS yerleştirmeleri neticesinde üniversitelerdeki doluluk oranları bütün başlıklarda artarak yüzde 95 seviyesine yükseldi. Boş kontenjan sayısındaki azalma bu yıl da devam etti. Boş kontenjan sistem için sorun olmaktan çıktı.

ÖĞRENCİLERE YÖNELİK YENİ BURS İMKÂNLARI
'YÖK Destek Bursları' kapsamına bu yıl 'felsefe' bölümü de dâhil edildi. YÖK ile İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) arasında protokol imzalanarak başarılı öğrencilerin madencilik sektörüne çekilmesi için burs, staj ve istihdam imkânları sağlandı. Diğer sektörler ile aynı minvalde destekler için süreç başlatıldı.

ULUSLARARASI ÖĞRENCİ SAYISINDA REKOR ARTIŞ
Yeni YÖK’ün uluslararası başarısı UNESCO tarafından da tescillendi. UNESCO 2018 yılı verilerine göre Türkiye, dünyada en çok uluslararası öğrenci çeken ilk 10 ülke arasında 'ilk kez' yer aldı. Uluslararası öğrenci sayısı 2014 yılında 48 bin iken, Yeni YÖK’ün 'Hedef Odaklı Uluslararasılaşma' politikasıyla, Avrupa ülkelerinde son yıllarda görülmeyen rekor bir artış ile 200 bini aştı. 2021’de bu sayının 220 bini aşması hedefleniyor. Gelecek yılın UNESCO raporlarında bu oran son iki yılın verilerinin girilmesi ile daha da büyüyecek.

ÜLKEMİZE NİTELİKLİ ÖĞRENCİ ÇEKMEYE YÖNELİK DÜZENLEMELER
Yükseköğretime girişte başarı sıralaması şartı bulunan yükseköğretim programları haricinde yurt dışı yatay geçiş kontenjanlarındaki yüzde 50 kısıt kaldırılarak, yurtiçi yatay geçiş kontenjanı kadar kontenjan ayrılabilmesine imkân tanındı. Nitelikli öğrencilerimizin ülkemize dönmesi için dünya üniversite sıralamalarının herhangi birinde ilk 1000'de yer alan üniversitelerden yapılacak yatay geçişler için kolaylıklar sağlandı.

YURTİÇİ VE YURTDIŞINA YÖNELİK SANAL FUARLAR
Salgınının ülkemize uluslararası öğrenci akışını olumsuz yönde etkilememesi amacıyla. ilk kez yurtdışına yönelik 'Study in Turkey YÖK Virtual Fair 2020' sanal fuarı düzenlenirken, ülkemizdeki üniversite adayları için de 'Üniversiteni Keşfet YÖK Sanal Fuarı-2020' dijital ortamda YÖK tarafından ilk kez düzenlendi.

'YÖK 100/2000 DOKTORA PROJESİ' GELİŞEREK DEVAM EDİYOR
Öğrenci sayısının 5 bine ulaştığı bu Türkiye Projesi kapsamında 'salgın odaklı 22 alan' belirlenerek '100/2000 YÖK Doktora Bursu Pandemi Dönemi Özel Çağrısı'na çıkıldı. Ülkemizdeki 'aşı ve ilaç' çalışmalarına projedeki yaklaşık 800 doktora bursiyeri de büyük katkı sundu. Ülkemizin 'Türkiye'nin Otomobili' ve 'Yerli ve Milli Teknoloji Hamlesi' çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla projeye yeni ve güncel bilim alanları eklendi.

YÜKSEKÖĞRETİMDE DİJİTAL DÖNÜŞÜM
'Yükseköğretimde Dijitalleşme Projesi' kapsamında 16 olan üniversite sayısı 24’e çıkartılarak '60 binin üzerinde öğrenci ve 10 binin üzerinde öğretim elemanına' dijital eğitimler verildi. Ayrıca, YÖK ve CISCO arasında dijital eğitim alanındaki işbirliği kapsamında Anadolu üniversitelerinde belirlenen akademisyenlere dijital eğitim verildi. Projenin 3'üncü fazına Anadolu’dan 30 yeni üniversiteyle devam edilecek.

'AÇIK BİLİM VE AÇIK ERİŞİM' ÇALIŞMALARI
Yeni YÖK’ün başlattığı 'Açık Bilim ve Açık Erişim' çalışmaları devam ediyor. Ülkemizin görünürlüğüne ve üniversite sıralamalarına katkı sağlayacak bu projeyle bütün üniversitelerde uluslararası standartlarda 'Ulusal Akademik Açık Erişim Sistemi'nin kurulması hedefleniyor. Böylelikle bilimsel faaliyetler neticesinde yazılan lisansüstü tezler, makaleler, kitaplar, kongre bildirileri ve diğer yayınların bibliyografik denetimi sağlanarak açık erişimli olarak araştırmacıların hizmetine sunulacak.

YÜKSEKÖĞRETİM KANUNUNDA YASAL DÜZENLEMELER
YÖK’ün girişimleriyle TBMM Genel Kurulunda kabul edilen yasal düzenleme kapsamında; doçentlik başvuru ve sınavlarının yılda ikiden fazla yapılması, açıköğretim fakültelerinde artan gelirin doktoralı insan yetiştirilmesi için aktarılması, 50/d’li araştırma görevlilerinin mezuniyetleri sonrasında kadroları ile ilişkilerinin altı ay daha devam etmesi, disiplin suçlarının yeniden düzenlenerek bazı eylemlerin suç olmaktan çıkarılması, intihalin ise ağırlaştırılması gibi çok önemli yapısal değişiklikler hayata geçirildi. Vakıf üniversitelerinde çalışan öğretim elemanlarına ödenen ücretin devlet üniversitelerindeki emsallerinden düşük olmaması, bu üniversitelerdeki öğretim üyelerinin de belli bir yıl şartına bağlı olarak yeşil pasaport alabilmesi, teminat fonunun getirilmesi gibi toplumun ve bu üniversitelerde çalışan öğretim elemanlarının beklentisini karşılayan maddeler de yer aldı. Ayrıca 'öğrenci dostu YÖK' sayesinde vakıf üniversitelerinin öğrenci burslandırma oranı yüzde 10’dan 15'e çıkarılarak 12 bin öğrenci daha ücretsiz okuyabilme imkânına kavuştu.

TÜRK YÜKSEKÖĞRETİM SİSTEMİNE İLK DEFA 'BİRLİKTE İŞ YAPMA MODELİ' KAZANDIRILDI
'Yeni YÖK'ün girişimi ile Türk yükseköğretimi yeni bir model daha kazandı. Artık alanında öne çıkmış üniversiteler, stratejik konularda ortak Ar-Ge yapacak ve kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanımı sağlanacak. İlk olarak Gazi, Ankara ve Orta Doğu Teknik Üniversiteleri işbirliği için 'Nörobilim ve Nöroteknoloji Ortak Uygulama ve Araştırma Merkezi' (NÖROM) kuruldu.

ARAŞTIRMANIN ÖNÜNÜ AÇACAK YENİ DÜZENLEMELER
YÖK, uzun süredir üzerinde çalıştığı 'Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Yönetmeliği'nde, proje değerlendirmesi yapacak uzmanlara ücret ödenmesi, uluslararası projelere katkı payı ödenebilmesi, projelerin ve kaynak aktarımının etkin, ekonomik ve verimli kullanılabilmesi için köklü değişiklikler gerçekleştirdi.

YABANCI UYRUKLU AKADEMİSYEN İSTİHDAMINDA KALİTE EKSENLİ DÜZENLEMELER
Yabancı Uyruklu Öğretim Elemanı İstihdamında kalite eksenli değişikliklere gidildi. Üniversitelerin hazırlık sınıflarında görev yapacak yabancı uyruklu öğretim elemanlarının 'dil öğretimi tecrübesi'ne sahip olması şartı getirildi. Ayrıca hazırlık sınıfı dışındaki programlarda ders verecek olanlarda da akademik tecrübe ve başarı aranması kararı alındı.

EĞİTİM FAKÜLTELERİNİN MÜFREDATLARINA YÖNELİK TARİHİ KARAR
Yeni YÖK’ün yetki devri kapsamında, eğitim / eğitim bilimleri fakültelerindeki öğretmenlik lisans programlarındaki derslerin, müfredatların ve kredilerin belirlenmesiyle ilgili yetki  bütünüyle üniversitelere devredildi.

FEN VE MÜHENDİSLİK ÖĞRENCİLERİNİN SANAYİ EĞİTİMİ İÇİN TEŞVİK VE DESTEK
Hükümetin destek ve aktardığı kaynaklar ile, 2019-2020 eğitim ve öğretim yılının güz dönemi için 24 devlet üniversitesinde fen ve mühendislik lisans programlarında öğrenim gören 3 bin 679 öğrenciye sanayi eğitimi görmeleri için destek verildi.

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİNDE BULUNAN MYO’LARA BÜYÜK DESTEK
Hükümetin desteği ile, 2019-2020 yılında OSB içinde kurulan 11 MYO’nun imalat ve lojistik sektörüyle ilgili 16 farklı programında öğrenim gören toplam 2 bin 839 öğrenciye genel okul bütçesinin dışında öğrenci başına ortalama 5 bin TL tutarında eğitim desteği verildi.

KLİNİK BRANŞLARDA (TIP) UZMANLIK DIŞINDA İLK DEFA KLİNİK UYGULAMA AĞIRLIKLI LİSANSÜSTÜ PROGRAMLAR AÇILDI
Bu düzenleme ile yetkinlikleri artırılmış uzman hekimler klinik bilimlerde eğitim ve öğretim ile bilimsel faaliyetlerde kalite çıtasını yükselteceklerdir. Bu programlar bilimin ve teknolojinin gerekliliklerine uygun şekilde disiplinlerarası olma özelliği de taşıyor.