YÖK üniversitelere ‘karne’ verecek

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraç, bu yıldan başlayarak üniversitelerin başarı karnesini her yıl yayımlama kararı aldıklarını söyledi. Saraç, Türk yükseköğretim sisteminde öğrenci sayısının 8 milyona ulaştığını, üniversite sayısının da 206 olduğunu, artık yükseköğretim sisteminin nicel olarak belli bir düzeye geldiğini belirtti. Yükseköğretim sisteminde sayısal büyümenin tamamlandığını, artık kalite ve nitelik üzerinde odaklanılması gerektiğini anlatan Saraç, göreve geldiğinden beri kaliteyi öncelediklerini, yükseköğretim sistemini başarı temelinde seçkinci bir yaklaşımla yönetmeye, yeniden kurgulamaya çalıştıklarını, mevcut sistemden ve mevzuattan şikayet etme yerine mevcut imkanlarla tedrici bir şekilde adım adım sistemi yeniden yapılandırmaya başladıklarını söyledi.

Daha önce üniversitelerde başarı sıralaması şartı gibi çıktı odaklı birtakım düzenlemeler yapıldığını belirten Saraç, bu yıl özellikle sağlık gibi uygulamalı alanlarda da daha nitelikli bir eğitim için süreç odaklı denetlemelere başlayacaklarını söyledi. Kalite Kurulunu kurduklarını hatırlatan Saraç, çıktı odaklı değerlendirmeler için hukuk fakültesinden başlamak üzere meslek icra sınavlarının yapılması gibi birtakım çalışmaların yürütüldüğünü de anlattı.

‘YILLIK KARNELER ÖNEMLİ BİR AŞAMA’
Yekta Saraç, çıktı odaklı değerlendirmelerde üniversitelerin yıllık karnelerinin çıkarılmasının da önemli bir aşama olacağını belirtti. Üniversitelerin her yıl çeşitli açılardan değerlendirilerek sonuçlarının kamuoyuyla şeffaf bir şekilde paylaşılması gerektiğini söyleyen Saraç, şöyle devam etti:
"Bu yıldan başlayarak üniversitelerin başarı karnesini her yıl yayımlama kararı aldık. Üniversitelerimiz çeşitlendi, farklılaştı, sayıları arttı, rekabet gerekiyor. Rekabetin sonucunda başarının gözlemlenmesi, ölçülmesi ve bunun da topluma objektif ve nesnel bir şekilde açıklanması gerekiyor. Üniversitelerin değerlendirilmesi beş ana başlıkta 42 göstergede olacak. Bu göstergelere ait 2018 yılı verileri ile üniversitelerimiz ölçülecek ve değerlendirilecek. Her bir üniversitenin geçen bir yıl içindeki performansının değerlendirilmesi her yılın başında açıklanacak. Üniversite izleme ve değerlendirme ana kriterleri olarak eğitim ve öğretim; araştırma geliştirme, proje ve yayın; uluslararasılaşma; bütçe ve finansman; topluma hizmet ve sorumluluk ana başlıklar olarak belirlendi.

Ana kriterlerin altında yer alan 42 alt gösterge arasında ise mezunların KPSS ve ALES gibi merkezi sınavlardaki başarıları, mezun olan doktora öğrenci sayısı, teknokent projelerine katılan öğrenci sayısı, üniversitenin doluluk oranı, ulusal ve uluslararası hakemli dergilerde yayımlanmış makale sayısı, sonuçlanan patent sayısı, YÖK, TÜBA, TÜBİTAK Bilim, Teşvik ve Sanat Ödülleri sayısı, YÖK 100/2000 Projesi kapsamındaki öğrenci sayısı, üniversitenin dünya veya bölgesel akademik başarı sırası, yabancı uyruklu öğrenci sayısı, yabancı uyruklu doktoralı öğretim elemanı sayısı, üniversite öğretim elemanlarının aldığı uluslararası fonlara dayalı proje sayısı, Ar-Ge'ye harcanan bütçenin toplam bütçeye oranı, endüstri ile ortak yürütülen proje sayısı, genel bütçe dışında üniversiteye kazandırılan bağış ve fon miktarı, başta engelliler olmak üzere sosyal sorumluluk projeleri, sıfır atık, yeşil kampüs ve çevrecilik alanlarında varsa ödülleri gibi göstergeler bulunuyor.

Böylelikle üniversitelerin endüstriyle birlikte yürüttüğü projeler, öğrenci ve akademisyenlerin sosyal ve endüstriyel hayattaki sorunları çözmeyle ilgili geliştirdikleri projeler, yeni mali kaynaklar oluşturma, engellilerin hayatını kolaylaştırma, sosyal sorumluluk ve daha yeşil, sürdürülebilir bir çevreye yönelik yapılan projeler de artık üniversitelerimizin nitel gelişimlerinin bir göstergesi olacak.

Geçen sene doluluk oranlarında çok ciddi bir iyileşme oldu. Üniversitelerin karneleri arasındaki başlıklardan bir tanesi de üniversitelerimizdeki doluluk oranları olacak. Yani üniversitelerimizin, yetkili kurullarıyla birlikte ve o bölgenin ticaret odası, sanayi odası ve benzeri kuruluşların görüşlerini de alarak bizden talep edecekleri programları ve kontenjanları belirlemesi lazım. Boş kontenjan meselesi yükseköğretim sisteminde kötü bir algı oluşturuyor ve o üniversitenin de özelinde onun marka değerini düşürücü bir unsur olarak gözüküyor. Dolayısıyla bu kriter, üniversitelerin artık daha rasyonel bir planlama yapmalarına ve tekliflerde bulunmalarına yol açacak.

AMAÇ ÜNİVERSİTELER ARASINDA ADALET TEMELLİ REKABET
Başlangıçta bütün üniversitelerin belirlenen beş alanda da başarılı olması beklenmiyor. Ancak bir üniversitenin beş ana alanda da kayda değer başarı sergilemesi, ilgili üniversitemizin olgunlaşma ve gelişme düzeyini ortaya koymuş olacak. Bu göstergelerin ana amacı yükseköğretim kurumları arasında adalet temelli rekabet ortamı oluşturmak ve bu rekabetin nesnel ve ölçülebilir başarı kriterlerini ortaya koymak.

Bu izleme göstergeleriyle üniversitenin fonksiyonlarını hangi düzeyde yerine getirdiğine dair veriler oluşacak. Üniversiteye yönelik geliştirilecek politikalarda bu veriler dikkate alınacak. Amacımız her bir üniversiteyi kendi gelişim şartları içerisinde değerlendirmek. ilk aşamada üniversitenin kendi kendisiyle rekabet etmesini, daha sonra sistemdeki diğer üniversitelerle rekabete yöneltmeyi hedefliyoruz.

YOL HARİTASI OLUŞTURULACAK
Belirlenen göstergelerle üniversitelerin daha görünür, şeffaf ve üniversal fonksiyonlarını ne oranda yerine getirebildiklerine dair veri tabanı oluşturmuş olacağız. Üniversitelerimizden her birisiyle ilgili politikalar geliştirilirken bu veriler ve bunlara ait analizler dikkate alınacak. Hangi alanlarda güçlü ve fırsatlarının olduğuna, hangi alanlarda ise daha zayıf ve muhtemel tehditlerinin olduğuna dair üniversite yönetimlerine rehberlik yapacak yol haritası oluşturulacak.

Bu izleme sürecinin başarısı ‘şeffaflığa’ bağlı. Başarılı olanla başarısız olanın tefrik edilmesi, bütün sisteme aynı nazarla bakılmaması lazım. Başarılı aktörlerin belirlenmesi, onların öne çıkarılması lazım. Burada eşitlikçi bir rekabet ortamının da sağlanması lazım. Tek bir düzlemde, tek bir platformda ve tek bir alanda bu üniversitelerin yarıştırılmaması, farklı alanlarda ve üniversitelerin kümeleştiği yerlerde rekabet ortamlarının oluşturulması lazım. Buna çalışıyoruz."

VERİ GİRİŞLERİ İÇİN DİJİTAL SİSTEM KURULDU
Elektronik ortamda veri girişlerinin yapılacağı bir sistem kuruldu. Üniversitelerden belirlenmiş göstergelerle ilgili 2018 yılına ait verilerin girilmesi istenecek. Belirli dönemlerde veriler sistemden çekilerek, ‘Üniversite İzleme Raporları’ oluşturulacak. Bu sayede yükseköğretim sisteminin genel durumunu tahlil etme fırsatı elde edilecek. Belli dönemlerde de bu veriler, sistematik bir şekilde kamuoyuna açıklanacak.

SIRALAMAYI TOPLUM YAPACAK
Belirlenen ana başlıklar içerisinde sıralamalar söz konusu olabilir. Fakat biz her yıl karneyi açıklayacağız ama sıralamayı yapmayacağız. Sıralamayı, toplum devletin diğer ilgili kurumlarının ve tabii ki üniversitelere girmeye aday olan genç nüfusumuzun yapacağına inanıyoruz.”

ÜNİVERSİTELERE BAŞARI ODAKLI ÖDÜLLER VERİLECEK
YÖK olarak başarı odaklı seçkinci bir yaklaşımla konuya yaklaştıklarını belirten Saraç, başarının ödüllendirilmesinin bu üniversitelerin karnelerinin açıklanmasının ardından iki yolla olabileceğine dikkati çekti. Özellikle devlet üniversitelerinde yıllar içinde başarı çizgisi yükselen üniversitelerin kadro ve başarılı oldukları alanlarda fonlama ile ödüllendirilmesinin doğru olacağını anlatan Saraç, vakıf üniversiteleri için de kontenjan noktasında imkân sağlanabileceğini söyledi.