YÖK Başkanı Saraç: Amacımız, doktoralı insan kaynağı oranını artırmak

Yükseköğretim tarihinde ilk kez kurgulanan ‘YÖK 100/2000 Doktora Burs Projesi’ kapsamında, doktora yapan bursiyer öğrenciler, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Konferans Salonu'nda düzenlenen toplantıda bir araya geldi. YÖK Başkanı Saraç, toplantının açılışındaki konuşmasında, 2016'da YÖK tarafından başlatılan programdan yararlanan 400'e yakın öğrenciyle bir araya geldiklerini belirterek, "Öğrencilerimiz, YÖK'ün salonlarına enerji veriyor" dedi.

‘97 BİN DOKTORA ÖĞRENCİSİ VAR’
Türkiye'deki üniversitelerde, bugün itibarıyla 43 bin 265'i kız öğrenci olmak üzere toplam 97 bin öğrencinin doktora yaptığını söyleyen Saraç, bir kısmı araştırma görevlisi statüsünde olan bir kısmı ise başka bir işte çalışan bu öğrencilerin ayrıca bir üniversitede dışarıdan takip ederek ders ve tezlerini yürüttüklerini anlattı. Saraç, dünyanın ilk 10 büyük ekonomisinden birisi olma hedefini önüne koyan Türkiye'de yetişmiş doktoralı eleman sayısında çok büyük mesafe kaydetmek gerektiğini belirtti. Saraç, yükseköğretim kurulu sayısının 206, öğrenci sayısının 7 milyon 848 bine ulaştığını, bu rakamların da sayısal büyümeyi gösterdiğini söyledi.

Göreve geldiğinde "Bu sayısal büyümeye nitelik, keyfiyet ve kalitenin de eşlik etmesi gerektiğini, önceliğin ise kalite olduğunu" belirttiklerini hatırlatan Saraç, bu çerçevede yürüttükleri kalite kurulu, misyon farklılaşması ve ihtisaslaşması, bölgesel kalkınma odaklı üniversiteler ve araştırma üniversiteleri, hedef odaklı uluslararasılaşma gibi çalışmaları özetledi.

Yekta Saraç, doktoralı insan kaynağının nitelik ve nicelik olarak artırılmasına yönelik başlatılan ‘YÖK 100/2000 Projesi’yle ilgili detayları da paylaştı. Saraç, "Çin'de 1000 kişiye 2.2; Amerika'da 1000 kişiye 1.7; Avrupa Birliği ülkelerinde 1000 kişiye 1.5 doktoralı kişi düşerken, Türkiye'de bu oran 1000 kişiye 0.4. Bütün amacımız, doktoralı insan kaynağı oranını artırmak. Bu istikamette ciddi mesafe kaydettiğimizi bir yıl zarfını aşmayacak kamuoyuyla paylaşacağız" dedi.

‘SIRADAN BİR BURS PROGRAMI OLARAK GÖRMÜYORUZ’
Kalkınmış ülkeler arasındaki sıralamada yükselmek için doktoralı insan kaynağının da artırılması gerektiğini anlatan Saraç, şunları söyledi:
"100/2000 Projesi de bu fikirle ortaya çıktı. YÖK olarak çoğu kurgusu itibarıyla bir ilk olan başkaca burs programlarımız da var. Fakat biz YÖK 100/2000'i sıradan bir burs programı olarak görmüyoruz. YÖK 100/2000 Projesi'ni bir Türkiye projesi, bir prestij projesi olarak görüyoruz.

Devletimizin 2023 için çizdiği vizyonda net kalkınma değerini kendi beyin gücüne dayanarak artırabilen bir Türkiye hedefleniyor. Bizim 100/2000 dediğimiz gibi, Almanya, Çin, Kore, Japonya, Tayvan, Rusya da çeşitli isimler altında 100/2000 benzeri mükemmeliyeti hedefleyen doktora programları başlattı.

İşte tam da bu bağlamdan olmak üzere, 2016'da planlamayı yaparken bu burs programındaki doktora alanlarının ülkenin aciliyetle ihtiyacı olan öncelikli alanlardan olmasına büyük önem atfettik. Bunların hepsi tematik alanlar ve bu programlarda kümülatif bir kitle oluşmasını sağladık. En az üç doktora öğrencisinin aynı anda programa dahil olmasına özen gösterdik. Ancak bu alanlarda yetkinliğini ortaya koymuş üniversitelerin programı açmasına izin verdik.

TAM ZAMANLI ARAŞTIRMA YAPIYORLAR
YÖK 100/2000 Projesi kapsamında doktora yapan öğrenciler tam zamanlı üniversitede bulunarak araştırmalarını yürütüyor. Böylece bu kişiler; kurumu, akademiyi ve gerektiğinde sanayiyi öğrenerek tezlerini hazırlıyor. Doktora programı boyunca her bir öğrencinin etki değeri yüksek dergilerde birkaç araştırmalarının yayımlanmasının teşvik edilmesini üniversitelerimizden talep ediyoruz.

Bu proje kurgusu, amacı ve süreçleri itibarıyla ülkemiz için bir ilk. 2000'li yıllardan sonra özellikle gelişmiş üniversitelerde doktora programlarının amaçları farklılık gösteriyor. Bunlar inovatif, endüstriyel ve geleceğin akademiye hedeflenen doktora programları gibi sınıflanabilecek.

Türkiye'de endüstriyel doktora programlarında ‘SAN-TEZ Projesi’ ile kısmen de olsa başarı elde edildi. Ancak inovatif doktora programları için kapsamlı araştırma laboratuvarlarında farklı araştırma ekiplerinin geniş araştırma projelerini üretmesini bekliyoruz. Sizlerden ayrıca uluslararası iletişimler kurmanızı da bekliyoruz. Önünüze koyduğunuz tematik alanın, sektörün ve ülkenin ihtiyaçlarının, yapacağınız özgün araştırmalarınızla karşılanacağına inanıyoruz. Üniversitelerimize de yeni dünya düzeninde önemli bir literatür olan akıllı uzmanlaşma konusunda kapsayıcı çalışmalar yapmalarını öneriyoruz. İşte tam da bu noktada YÖK'ün doktora konusuna verdiği önem ve akademide ve endüstride ülkemizin geleceğinin değeri noktasında sizlere ciddi ümitler bağlamış durumdayız."

4 ALANDA 100 ÖNCELİKLİ ALAN
Yekta Saraç, 100/2000 YÖK Doktora Burs Programı ile burs verilen alt alanların ‘temel bilimler ve mühendislik’, ‘sağlık’, ‘sosyal bilimler’ ile ‘mimarlık ve tasarım’dan oluşan dört ana başlık altında kurgulandığını, bu üst alanlar altında 100 alt alan oluşturulduğunu anlattı. Saraç, bu burs programında 2018-2019 eğitim öğretim yılı bahar dönemi itibarıyla 5’inci kez çağrıya çıkıldığını ve hali hazırda yaklaşık 3 bin 700 öğrencinin burslandırıldığını söyledi.

Saraç, "Üniversitelerimiz kendi özgün kimliklerinin niteliğe yaptığı vurgularını ve kalite yönündeki çıktılarının yüksek oluşlarına dair delilleri arasına da YÖK 100/2000 doktora öğrencisi sayısını gösteriyor. Üniversiteler için bu sayı artık gurur vesilesi olmaya başladı. YÖK 100/2000 Projesi, geleceğin bilim hayatını şekillendirecek, üniversitelerimize bir sıçrama yaptıracak bir proje” dedi.

Çeşitli üniversitelerde YÖK 100/2000 bursu kapsamında doktora yapan öğrenciler de bilimsel çalışmaları hakkında sunumlar gerçekleştirdi. Öğrenciler, burs programı sayesinde tam zamanlı olarak doktora araştırmalarını sürdürdüklerini belirtti.

Öte yandan, YÖK'teki toplantının formatı değiştirilerek YÖK Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraç'ın konuşması doktora öğrencilerinin konuşmasının öncesine konuldu. Konuşmasının ardından öğrencilerin sunumlarını dinleyen Saraç, öğrencilere "Bizim varlığımız, bu kurulun varlığı, devlet kurumlarının varlığı sizlersiniz. Sizlerden gerçekten büyük umutlar besliyoruz" diye konuştu.