YÖK Başkanı Çetinsaya: Üniversitelerden kütüphanelerini geliştirmelerini bekliyoruz

Çetinsaya, "Üniversite Kütüphanelerini Yeniden Düşünmek" konferansının açılışındaki konuşmasında, bilgiye erişmek ve bilgiyi kullanıma sunmada kütüphanelerin büyük önem kazandığına değindi.

Üniversitelerin etkili bir bilgi alt yapısına sahip olmalarını ve bu alt yapıyı günün gereklerine göre sürekli güncellemelerini zorunlu gördüklerini belirten Çetinsaya, üniversite kütüphanelerinin de basılı ve elektronik formattaki bilgiyi sağlamaları, organize etmeleri ve mekandan bağımsız olarak 7 gün 24 saat hizmete sunmalarının, olağan hizmetler haline geldiğini söyledi.

"Türkiye'nin dünyada geldiği yerle üniversitelerin elektronik yayınlara erişiminde Türkiye yükseköğretim sisteminin bulunduğu yerin karşılaştırılması halinde rakamların mütevazı" olduğunu belirten Çetinsaya, "Bunları Türkiye üniversiteleri ve kütüphaneleri hak etmiyor" dedi.

Çetinsaya, üniversite kütüphanelerinin, üzerinde herkesin kabul ettiği standartlar doğrultusunda organize edilmesi gerektiğini belirterek, bunun için kütüphanelere yeterli mali kaynağın, nitelikli insan gücünün ve bilgi toplumunun gereklerine uygun mekanların sağlanması gerektiğini dile getirdi.

YÖK'te üniversite kütüphaneleri masada

Prof. Dr. Çetinsaya, üniversite kütüphaneleri üzerine YÖK bünyesinde "üniversite kütüphaneleri standartları" ile "akademik arşiv projesi-açık erişim projesi" üzerine çalışmalar yürüttüklerini bildirdi.

YÖK'te oluşturulan çalışma grubu tarafından hazırlanan "2023'e Doğru Türkiye'de Üniversite Kütüphaneleri Mevcut Durum, Sorunlar, Standartlar ve Çözüm Önerileri" başlıklı taslak raporda, yükseköğretim kurumlarının görüş ve önerileri doğrultusunda mükemmel hale getirilerek üniversite kütüphaneleri için bir standart geliştirmeyi amaçladıklarını belirten Çetinsaya, "Üniversite yöneticilerimizden bu standartlar doğrultusunda kütüphanelerini geliştirmelerini bekliyoruz. Bizler de mali ve mevzuat boyutlarında üzerimize düşeni yapacağız" dedi.

Denetleme Kurulu üyelerinden de yıllık rutin denetimlerde üniversite kütüphanelerinin bu standartlara uygun olup olmadığını denetlemelerini ve raporlamalarını istediklerini dile getiren Çetinsaya, çalışmaları yıllık raporlar halinde kamuoyuyla paylaşmayı hedeflediklerini söyledi. Çetinsaya, "Yıllık raporlamalar ve sıralamaların, üniversite kütüphaneleri için teşvik edici olacağını ve üniversiteleri tatlı bir rekabete sokacağını düşünüyoruz" diye konuştu.

1987 öncesi tezler de sisteme alınacak

Çetinsaya, ikinci çalışmaları olan "akademik arşiv projesi"yle Türkiye'de oluşturulan bilimsel çalışmaların her üniversitenin kurumsal arşivlerinde toplanması, uluslararası standartlara göre organize edilmesi ve araştırmacıların kullanımına açılmasının planlandığını bildirdi. Projeyle kurulan sistemlerin uluslararası sistemlere entegre edileceğini, böylece üniversitelerin araştırma ve yayım performanslarının izlenebileceğini aktardı.

Sistemin daha sonra YÖK'ün ortak veri tabanı YÖKSİS ile entegre edileceğini anlatan Çetinsaya, şöyle konuştu:

"Böylece uluslararası standartlara uygun olarak üniversiteler tarafından bütün bilimsel çıktılarımız toplanacak. Öncelikle her üniversite kendi açık arşivini oluşturacak. YÖK bünyesinde kurulacak bir harmanlama veya genel bir arama motoru üzerinden bütün bu çıktıların toplu taraması yapılabilecek ve dünyayla paylaşılabilecek.

Tezlerin toplanmaya başladığı 1987'den sonra yazılan 350 binden fazla tez, bu sistem içerisinde yayınlanacak. Tezlerin yanı sıra Türkiye yükseköğretim tarihi boyunca yapılmış tüm çalışmalar ve makaleler ile yurt dışındaki Türk akademisyenler tarafından yazılan tezler de sisteme dahil edilecek. 1987 öncesi yapılmış 50 bin tezi de Tez Bankamıza katacağız. Şu ana kadar Türkiye üniversite tarihi boyunca yapılmış 400 bin dolayında tez olacak.

Araştırmacılarımızın birbirinden haberdar olması için devam eden tezleri de sisteme dahil edeceğiz. Bunun da ötesine geçiyoruz ve Türkiye üniversitelerinin tarihi boyunca yayınladıkları bütün kitaplar, yayınladıkları bütün dergiler ve bu dergilerdeki makaleler, tezler de dahil açık arşiv sistemine dahil edilecek. Üniversitelerdeki nadir eserler koleksiyonlarını da ulusal açık arşiv motoruna dahil edilerek, bütün dünyanın istifadesine açmak istiyoruz."

Rektörlerden ve kütüphane yöneticilerinden projeye sahip çıkmalarını istedi. Teknik ve alt yapı olarak her şeyin hazır olduğunu bildiren Çetinsaya, bundan sonra projenin eylülün sonuna kadar tamamlanmasını beklediklerini, ekimde projeyi Türkiye'ye ve dünyaya ilan edeceklerini belirtti.

Çetinsaya, "Artık görevin üniversitelerde olduğunu ilan ediyorum. Bu yaz kütüphaneciler için hem zor bir yaz olacak ama aynı zamanda Türkiye'nin ve kütüphaneciliğin yarınları için çok güzel bir yaz olacak" diye konuştu.

Harvard Üniversitesi Kütüphaneleri Başkan Yardımcısı Sarah. E. Thomas da Harvard Üniversitesindeki kütüphane sistemini anlattı. Harvard Üniversitesi'nde 50 milyon yayın bulunduğunu ve ödünç alma sisteminin bulunduğunu aktaran Thomas, üniversite bünyesinde oluşturulan fon sayesinde yazarların desteklendiğini söyledi.