YKS’ye günler kala uzmanlardan öneriler

SINAV KAYGISIYLA BAŞA ÇIKMA YOLLARI
Sınavların öncesinde, anında, sonrasında ortaya çıkan aşırı stres ve kaygı olumsuz sonuçları da beraberinde getiriyor. Sınav öncesi, sınav anı ve sınav sonrasındaki dönemde en çok karşılaşılan sorunlardan birinin sınav kaygısı olduğunu vurgulayan Işık Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık Merkezi’nden Klinik Psikolog Gözde Ceylan, sınav kaygısının olumsuz düşünceler nedeniyle sınava ya da sınav sonrasında elde edilecek sonuca karşı kaygı duyma durumu olduğunu söyleyerek YKS öncesi sınav kaygısıyla baş edebilme yolları üzerine adaylara önerilerde bulundu. Kaygı seviyesini düşürmek ve kontrol altına almak için sınav kaygısıyla etkin baş edebilme yollarının önemli olduğunu söyleyen Klinik Psikolog Ceylan, olumsuz düşüncelerin kişinin yansıtabileceği performansın altında bir sonuca sebebiyet verebileceğinin altını çizerek şunları söyledi:

OLUMLU DÜŞÜNCELERE YÖNELMEK ÖNEMLİ
“‘Yapamayacağım, bu sınavı kazanamayacağım, tek bir soruda bu kadar zaman kaybettiysem diğer sorularda da zorlanacağım, X üniversitesini kazanamazsam kimse beni sevmeyecek’ gibi düşüncelerin yerine ‘Gereken emeği gösterdiğimde, yapabileceğim sorulara odaklanırsam bu sınavı kazanabilirim. Bir soruyu yapamamak tüm soruları yanıtlamayacağım anlamına gelmez!’ gibi olumlu düşüncelere yönelmek önemli. Sınavda beklediğiniz, istediğiniz sonuca ulaşamamak sizin kişiliğinizin tamamına değil, ilgili sınavdaki performansınız ile ilgili olduğu anlamına gelir. İlgili sınav sonucunda aldığınız sonuç ile bir sonraki sınav sürecinde yapabileceğiniz, yapmamanız gereken ipuçlarını da barındırır.

SORULARI SIRAYLA BİRER BİRER ÇÖZÜN
Sınav anında adayların zihni sıklıkla ya daha önce yapamadığı ya da yaparken zorladığı bir soruda takılıyor. Kimi zaman da tüm soruları hızlıca gözden geçirerek kendisi için güçlük yaratabileceğini varsaydığı sorularla motivasyonu düşüyor. Bu da kaygının daha çok artmasına yol açıyor. Ancak sorular bir merdiveni basamak basamak çıkar gibi sırayla birer birer çözüldüğünde ya da zorlandığı soruları daha sonra bakabilirim diye kendisine izin vererek devam ettiğinde kaygı düzeyi azalır.

NEFES EGZERSİZLERİYLE KAYGI SEVİYENİZİ DÜŞÜRÜN
Kaygı duyduğunuz anda ya da konsantre olmakta güçlük çektiğinizde sınava bir süre ara verin. Zihninizde bir dikdörtgen hayal edin. Burundan nefes alırken dikdörtgenin kısa kenarını çizin. Nefesi ağızdan verirken bu defa dikdörtgenin uzun kenarını çizin. Tekrar burundan nefes alırken dikdörtgenin diğer kısa kenarını çizip ardından ağızdan nefes verirken yine dikdörtgenin diğer uzun kenarını çizin. Burada amaç nefes aldığımız süreden daha fazla bir sürede nefesi vererek kaygı sebebi ile hızlanan kalp atım hızınızı düşürülebilirsiniz. Kalp atım hızı arttığında kişinin kalbi daha hızlı kan pompaladığından nabzı yükseleceği için zihni tehlike algılayabilir tam da bu noktada konsantre olmak güç olabilir. O anlarda dikdörtgen hayal ederek nefes alışverişini organize etmek kaygı düzeyinizi azaltabilir.”

TYT-AYT ÖNCESİ SON ÖNERİLER
2022 YKS için geri sayım başladı. Sınava yaklaştığımız son haftada neler yapmalıyız? Bu yıl TYT sınav süresi uzatıldı. TYT süresinin arttırılmış olması adaylardaki sınavı yetiştirebilme kaygısını azaltacaktır. Adayların sınavda göremedikleri soru sayısı azalacaktır. Doğa Koleji Lise Rehberlik Bölüm Başkanı Işıl Can, motivasyonu yüksek tutmanın ve son günlerde stratejik davranmanın başarı üzerinde etkili olduğunu belirtti. 
Adayların sınavın kritik bir önemi olduğunun yanı sıra hayatta başka birçok önemli aşamalar olduğunu unutmadan sınavın tek başına her şeyin önünde olamayacağını da bilmelerinin motivasyonlarını olumlu yönde etkileyeceğini kaydeden Can, tüm yıl boyunca sınava hazırlık süreçlerinde gösterilen çabanın, sınav sonucundan önemli olduğunu dile getirdi. Can, YKS için ailelere ve öğrencilere önemli tavsiyelerde bulunarak önerilerini şöyle sıraladı: 

SINAVA GİDERKEN YANINIZDA BULUNDURMANIZ GEREKENLER
TYT ve AYT’lerde fotoğraflı sınav giriş belgesi ve Nüfus cüzdanı/Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı bulunması gereklidir. Sınava Giriş Belgesi’ni (fotoğraf görünür bir şekilde) yanında bulundurmayan adaylar sınava alınmayacaktır. Adaylar sadece pet şişe içinde su getirebilirler. Sınavda üzerinde metal aksesuar bulunmayan sade ve rahat kıyafet tercih edilmelidir. Çanta, cüzdan, cep telefonu, saat, kolye, küpe, yüzük, anahtar vb. hiçbir şey adayın üzerinde bulunmamalıdır. Detaylı bilgi için ÖSYM başvuru kılavuzu incelenmelidir. 

SINAVA GİRECEĞİNİZ OKULLARI MUTLAKA GÖRÜN
TYT ve AYT’lerden önce sınav sabahı okulu bulmada ve okula ulaşmada sıkıntı yaşamamak için sınava girilecek okulların mutlaka öncesinde gidip görülmesi önemlidir. 2022-YKS 1. Oturum Temel Yeterlilik Testi (TYT) ve 2. Oturum Alan Yeterlilik Testleri (AYT) için adaylar saat 10.00’dan sonra sınav binalarına alınmayacaklardır. 2022-YKS 3. Oturum Yabancı Dil Testi (YDT) için adaylar saat 15.30’dan sonra sınav binalarına alınmayacaklardır. Adayların sınavdan en az 1 saat önce sınavın yapılacağı bina önünde hazır bulunmaları, sınav salonlarına zamanında alınabilmeleri açısından son derece önemlidir.

ÇALIŞMANIZA DEVAM EDİN
Son haftada da ders çalışmaya devam edilmeli. Deneme sınavı çözmek, deneme sonrasında yanlış ve boş sorulara dönmek, eksikliklere bakıp konu tekrarı yapmak son haftalar için en iyi çalışma stratejisidir. Son haftada da deneme sınavı çözmek sınavı daha iyi yönetmenize ve başarınızı artırmanıza yardımcı olacaktır.

AİLELERİN TUTUMU ÖNEMLİ
Ailelerin sınav hakkındaki tutumları ile öğrencilerin sınava yaklaşımları doğrudan ilişkilidir. Aileler sınav hakkındaki duygu ve düşüncelerini ifade ederken iletişimlerine özen göstermeli, öğrencilerin sınava dair kaygılarını azaltacak en önemli etkenin ailelerinden alacakları güven duygusu olduğunu bilmelidirler. Sınav sonucuna odaklanmak yerine sınava hazırlık sürecinde göstermiş oldukları çaba ve emeğe vurgu yapılmalıdır.

OLUMLU DÜŞÜNME VE GAYRET BAŞARIYI GETİRİR
Sınav yaklaştıkça stresiniz artabilir. Doğal bir kaygı yaşandığı unutulmamalıdır. Bu nedenle özellikle son haftada öğrencilerin kendilerini olumsuz düşüncelerden ve kaygılı kişilerden uzak tutması önemlidir. Olumlu düşünme ve gayretiniz başarıyı getirecektir. Öğrenciler sınavın nasıl geçeceğini düşünmek yerine “yapabilirim, başaracağım” şeklinde düşünerek sınava zihinsel olarak kendilerini hazırlamalıdırlar.

BESLENME VE UYKU DÜZENİNE DİKKAT EDİLMELİ
Sınavdan önce yemek alışkanlığınızı mümkün olduğunca değiştirmeyin. Düzenli ve dengeli beslenmeye çalışın. YKS öncesi ve sınav sabahı her zamanki gibi beslenin. Sınavdan bir gün önce dışarıda yemek yenmemesine, fazla ağır ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmasına, sınav sabahı her zamanki gibi kahvaltı edilmesine dikkat edilmelidir. Sınav sabahı rahat kıyafetler giymeye özen gösterilmelidir. Uyku düzeninizi son bir hafta sınav günü kalkacağınız saate göre ayarlamanızda fayda vardır. Sınav gecesi uykuya geçişte güçlük çekmemek için sınava yaklaşılan günlerde uyku düzenine dikkat edilmesi tavsiye edilir. 

SINAVDAN BİR GÜN ÖNCE DİNLENİN
Sınavdan bir gün önce gününüzü sizi rahatlatan aktivitelere ayırabilirsiniz. Mümkünse dinlenmeye özen gösteriniz. O gün, öğrenciler kendilerini nasıl iyi hissediyorlarsa öyle vakit geçirmeliler. Psikolojik gerginlik yaşanmasına neden olacak ortamlardan/kişilerden uzak durmaya özen gösterilmelidir. Sınav öncesinde sınav ile ilgili iletişimi durdurun. Başarılar mesajı, aile ve akrabalarla telefon konuşmaları, arkadaşlarınızla sınav hakkında yapılacak konuşmalar sınava son 48 saat kala bitmelidir.

TYT SONRASINDA NE YAPMALI?
Sınav sonrasında sınavla ilgili olumsuz değerlendirme yapılmamasına ve moral bozmamaya dikkat edilmelidir. Sınav bitmiştir, zihinde de bitirilmelidir. TYT’nin hemen ertesi günü uygulanacak AYT için öğrencilerin dinlenmeleri, keyifli bir şeyler yapmaları değerlidir. Zihin dinlendirilmelidir. Pazar günü sonucu yüzde 60 etkileyecek AYT ve Dil sınavı vardır. Odak alanı Pazar günü yapılacak olan sınava çevrilmelidir.

YKS ÖNCESİNDE AİLELERE ÖNERİLER
Sınav döneminin aynı zamanda öğrencilerin içinde bulunduğu bir gelişim dönemi olduğu unutulmamalıdır. Özellikle bu dönemde otoriter, katı ve baskıcı ebeveyn tutumları öğrencilerin öğrenme sürecinde engelleyici rol oynamaktadır. İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Klinik Psikoloji Uzmanı Psk. Müge Leblebicioğlu Arslan, sınav süreci hakkında bilgiler verdi.

NOTLARI KONUŞMAYINE
ebeveynler bu dönemde çocukları ile kurdukları iletişimde çoğunlukla derslerine çalışıp çalışmadıkları, sınavlardan kaç puan aldıkları, dışarı çıkmak yerine ders çalışmaları ya da telefonuyla oynamamaları gibi neyi yapmaları ya da yapmamaları gerektiğine odaklanabiliyorlar. Bu durum çocuklarının davranış kısmını iletişimde ön planda tutarken; ne hissettiği, geleceğe yönelik düşünceleri, kaygıları ve korkuları ya da bunalmışlığına dair duygu ifadesini kapsayan iletişimleri ise geri planda tutabiliyor. 

Bu dönemde öğrencilerin fark edilmek, desteklenmek, kabul görmek, değerli hissetmek, güvende hissetmek, saygı görmek keyif alanlarına yer açmak gibi duygusal ihtiyaçlarının fark edilmesi hem sınav sürecine hazır oluşluğu hem de gencin psiko-sosyal gelişimi açısından oldukça önemli.

Ailenin ergenlik dönemi ile ilgili olarak doğru ve yeterli bilgilere sahip olması ergeni anlaşılır ve güvende hissettirir. Bu dönemde pek çok konuda aile ile çatışmalar başlar. Bu çatışmalar olumsuz olarak yorumlansa da bireyin bağımsızlığını kazanmasına katkıda bulunur. Ancak ailenin bu çatışmaları nasıl yönettiği ergenlik sürecinde önemli bir rol oynuyor. 

YÖNLENDİRİCİ DEĞİL DESTEKLEYİCİ EBEVEYN ROLÜNÜ ÜSTLENMEK OLDUKÇA ÖNEMLİDİR
Sınava hazırlık, özellikle ilgilerinin arttığı hızlı bir büyüme ve gelişmenin gerçekleştiği gençlik döneminde birey için önemli bir sorun haline gelebilmektedir. Dolayısıyla öğrenciler ders dışı farklı ilgilere yönelebilir ya da derslere dikkatini yoğunlaştırmada güçlük yaşayabilir. 

Sınav dönemine hazırlanan öğrencilerin bu gelişimsel döneminde öz saygı düzeylerinde de değişimler meydana gelebilir. Kendilerine duydukları saygı gerçeği yansıtmayacak şekilde düşük veya yüksek olabilir. Bu durum genci sınav sürecine dair gerçekçi olmayan düşüncelere itebilir. Bununla birlikte gencin bir yandan özerlik çabası artar ve kendi hayatıyla ilgili bağımsız kararlar vermeye çalışır.

Özellikle sınav sürecinin yaklaşmasıyla ebeveynlerin dikkat etmesi gereken 10 önemli nokta:
• Öğrencilerin sınava yeterince hazırlanabilmesi için gerekli koşulları oluşturması açısından destekleyin. Örneğin, dengeli beslenme ve uyku, sessiz bir çalışma ortamı, yeterli kitap ve özel öğretmen gibi rahat bir şekilde çalışabileceği ortamı hazırlamasına olanak sağlayın.
• Meslek seçiminde yönlendirici ve tercih eden ebeveyn rolü yerine, bilgilendirici ve destekleyen ebeveyn rolünde olun. Seçimlerde ölçü ebeveyn değil gencin kendisi olmalıdır. 
• Mükemmeliyetçi beklentilerden uzak, başarı ve başarısızlıktan ziyade gencin çabasına vurgu yapın.
• Mevcut hedefe ek olarak birlikte esnek ve alternatif hedefler belirleyin.
• "Kazanırsan alırım", "Sınavı geçersen gidebilirsin" gibi başarı endeksli dilden uzak durun! 
• Çocuğunuz sınavdan çıktığında ona "Sınavın nasıldı?" yerine "Nasılsın?" şeklinde sorular sorarak onun duygularına odaklanın.
• Ergenlik dönemi özellikleri her ne kadar benzer özellikler gösterse de her ergenin öyküsü biriciktir. Dolayısıyla ötekiler ile kıyaslamak yerine ergeni biriciklik üzerinden yani kendi mevcut potansiyeli üzerinden değerlendirin.
• Stres ve kaygı gibi olumsuz duyular bu süreçte gence eşlik etmesi normaldir. Önemli olan stresi ortadan tamamen kaldırmak değil, işlevselliğini bozmayacak yoğunlukta yaşamasıdır. Tüm bu tutum ve davranışlar gencin hem gelişimsel sürecin oluşturduğu stresi hem de sınav döneminin oluşturduğu stresi azaltmasına yardımcı olur. 
• Bireyin duygu, düşünce ve davranışlarını gözlemleyin. 
• Çocuğunuzun baş etmekte zorlandığı yoğun bir duygu durum içerisinde olduğunu fark ediyorsanız ya da kendisi dile getiriyorsa, duygunun yoğunluğu giderek artıyorsa ve bu durum gencin işlevselliğini olumsuz yönde etkilemeye başladıysa, uzman bir psikoterapiste baş vurarak destek alın.

BESLENMENİZE DİKKKAT EDİN
Sınav kaygısı güden öğrenciler için İstanbul Rumeli Üniversitesi Rektör Yardımcısı Koruyucu Sağlık Uzmanı Prof. Dr. Oğuz Özyaral sınava son bir hafta kala nasıl beslenmeleri gerektiği konusunda ipuçları verdi. 
Sınava son 1 hafta kala:
• Öğünlerinize mutlaka bir kâse yoğurt ilave edin. Yoğurt, yüksek kaliteli bir protein kaynağıdır. 
• Meyvelerin gerek doğrudan kendileri yiyin ya da mümkün olduğunca posalı sularını tüketin. Günde en az bir Elma tüketilmelidir, verdiği enerji seviyesi çok güçlü ve uzundur.
• Fındık, badem, ceviz, fıstık ezmesi, fıstık ezmesi ve kaju: Hızlı enerji ve uzun süreli enerji depolaması sağlar.
Son 3 gün kala;
• Yapraklı Yeşiller: Ispanak, lahana, roka, labada, içtir, tere ve pazı, vitaminler ve mineraller ile dolu ve yemeklerinize düşük kalorili bir ek olarak lezzetlidir.
• Vücudun en büyük enerji kaynağı sudur. Hafifçe, limon, meyve dilimleri ve tarçınla aromalandırılmış sularda destekleyicidir. Erkekler günde 10 bardak, kadınların ise en az 8 bardak su / sıvı tüketmeleri önerilir.
• Çay ve Kahve ayrıca yeşil çay ve diğer bitki çayları: zindelik veriri, zihin açıklığı verir, yorgunluk alır. Ancak günlük tüketim 3 fincanı aşmamalıdır.
• Karpuz: iyi bir su kaynağı ve enerji artırıcı olan B-vitaminleri, potasyum ve fruktoz kaynağıdır. 
• Humus, nohut, tahin, limon, kırmızıbiber protein, zeytinyağı tam bir vitamin-C, esansiyel yağ asit içerikleri ile tam bir enerji deposudur. Zindelik ve zihin açıklığı yaratır. 
• Enerji artışı için ev yapımı meyveli ayran, muzlu süt, elma, portakal, havuç, nar suları ya da meyve suyu karışımları tüketin. Özellikle bu meyve suları ortalama 45 dakika ile 1 saatlik bir süre odaklanmada artış sağlar.

'BARAJIN KALKMASI SINAVIN NİTELİĞİNİ DEĞİŞTİRDİ'
Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ali Argun Karacabey, bu yılki sınavı geçmiş yıllardan ayıran çok önemli değişiklikler olduğunu dile getirerek,  “Geçen yıllardan farklı olarak ön lisans ve lisans programlarını tercih edecek olan adaylar için tercih baraj puanı olmaması ve TYT sınavının süresinin 135 dakikadan 165 dakikaya çıkartılması. Bu iki değişikliğin sınav sonuçları ve yerleştirme sonuçlarına kuşkusuz etkileri olacaktır” dedi.

Prof. Dr. Ali Argun Karacabey, son 5 yıldaki verilere bakıldığında en yüksek başvurunun 3 milyon 243 bin 425 aday ile 2022 YKS sınavına olduğuna dikkat çekerek şöyle konuştu:

“2022 YKS’ye başvuran adayların yüzde 49’u ilk kez, yüzde 29’u ikinci kez, yüzde 13’ü üçüncü kez, yüzde 6’sı dördüncü kez, yüzde 4’ü de beşinci kez başvuranlardan oluştu. Sınava başvuran adayların lise dağılımlarına baktığımızda da Açık Lise mezunlarının yüzde 22 olması ise dikkate değer bir oran olarak gözüküyor.” Sonuç olarak 816 bin 871 daha fazla adayın bu sene başvurduğunu belirten Prof. Dr. Ali Argun Karacabey, bunun en önemli nedeninin üniversite sınavı barajının kaldırılması olduğunu vurguladı.

SIRALAMA SAVAŞINA DÖNDÜ
“Barajın kaldırılmasının her şeyden önce sınavın niteliğini değiştirdiğine değinen Prof. Dr. Ali Argun Karacabey, “Bugüne kadar baraj, nitelik belirleme ve yerleştirme görevi taşıyan sınav artık aslında sıralama sınavı oldu. Bu değişim zımnen de olsa lise mezunu her öğrencinin üniversitede okuma niteliğine sahip olduğunu kabul etmektedir. Bu değişimin devamının gelip gelmeyeceği, en az barajın kaldırılması kadar önem taşıyor” değerlendirmesini yaptı. Karacabey, bu değişimin devam etmesi halinde, üniversite adayları üzerindeki kısıtlamaların, barajların kaldırılması, kontrol ve denetimin üniversite mezunları üzerine konulması gerekeceğini ifade etti. Hatta bu değişim ile merkezi yerleştirmenin de sonlandırılabileceği öngörüsünde bulunarak, “Bu değişimlerin zaman içinde gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini hep birlikte izleyeceğiz” dedi.

KONTENJANLAR ARTABİLİR
Sınav başvurularındaki artışın, tercih ve yerleştirme sonuçlarına da ciddi oranda yansıyacağını ifade eden Prof. Dr. Karacabey, “2021 ÖSYM verilerine göre Türkiye’de lisans ve ön lisans programlarında devlet, vakıf, KKTC ve diğer ülkelerdeki üniversitelerin toplam kontenjanı 858 bin 116 olarak belirtilmiştir. Kontenjan sayısına bakıldığında, 2022 YKS için başvuru yapan yeni aday sayısına neredeyse denktir. Bütün bu verilerin ışığında; 2022’de ön lisans programlarında önceki yıllara oranla doluluk oranlarındaki artış da kaçınılmaz olacaktır. Özellikle vakıf üniversitelerinin yerleştirmede sıralama barajı olmayan lisans programlarında önemli sayıda kontenjan artışları olacağı öngörülebilir” açıklamalarını yaptı.

BULUNDUKLARI ŞEHRİ TERCİH EDECEKLER
YÖK’ün bu yıl ilk kez yayınladığı 2021-Yüksek Öğretime Geçişte Öğrenci Hareketliliği raporuna da değinen Prof. Dr. Karacabey, 2022 YKS yerleştirme sonuçları açıklandığında öğrenci hareketliliğinin 2021’den farklı olacağını dile getirdi. “Ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik veriler (kur, enflasyon sarmalı, işsizlik, istihdam sorunları, ev kiralarındaki ciddi artışlar) göz önüne alındığında, adayların mümkün olduğunca ikamet ettikleri şehirlerin dışına çıkmama eğiliminde olacakları tahmin edebiliriz” dedi.

SINAV ÖNCESİ DÜZENLİ BESLENME SINAV BAŞARISINI ETKİLİYOR�
Doğru beslenme sınavlarda daha iyi olmanıza yardımcı olurken, sağlıksız beslenme şekli ise sınav performansınızı olumsuz yönde etkileyebiliyor. “Sınav döneminde adayların hem fiziksel hem de zihinsel olarak kendilerini yetkin ve etkili hissedebilmeleri için sağlıklı ve dengeli bir beslenme programı önemli” diyen Beykoz Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Selin Uysal, 10 adımda sınav döneminde dikkat edilmesi gerekenleri sıraladı:

1. Susuz kalmayın: Su, vücudumuzdaki kimyasal reaksiyonlarda rol alır ve beynimizin bilgiyi işleme hızını hızlandırır. Yeterli su alınmadığında ise dehidrasyona bağlı olarak oluşan yorgunluk, unutkanlık ve uyuşukluk gibi enerji düşüklüğüne yol açacak durumlar yaşanabilir. İyi bir zihinsel sağlık ve genel refah için günde yaklaşık 2 litre su içilmesi hedeflenmeli. Yani, bugün okuma masanızın yanına kullanışlı ve büyük hacimli bir su şişesi alın.

2. Yüksek kalorili içeceklerden uzak durun: Kalorili ve enerji veren içeceklerden ise bu süreçte uzak durmak gerekir. Soda ve spor içecekleri gibi kalorili içecekleri içmeyi erteleyin. Kaliteli besin içermeyen ekstra kalorilerin gece geç saatlerde ders çalışırken vücudumuz için hiçbir kazancı ve değeri olmadığı gibi aksine kan şekeri dengesini hızlı bir şekilde etkileyerek konsantrasyon bozukluğuna yol açacaktır.

3. Fazla şeker tüketiminden kaçının: Beyin, karbonhidrat bakımından zengin gıdalardan elde edilen glikoz ile çalışır. Gün boyunca az miktarlarda yemek yemeniz, kan şekerinizi eşit seviyede tutacak ve beyne ders çalışmak için gerekli yakıtı sağlayacaktır. Ancak aşırı şeker tüketimi dikkat dağınıklığına, konsantrasyon bozukluğuna ve uyku haline de neden olur. Sağlıklı karbonhidrat seçimleri arasında tam tahıllı ekmekler veya humuslu sebze çubukları, az yağlı peynirli veya peynirli çubuklu tam tahıllı krakerler, taze meyve, biraz ceviz ve kuru meyveler eklenmiş az yağlı yoğurt veya kefir var.

4. Sağlıklı atıştırmalıklar tüketin: Tam tahıl içeren atıştırmalıklar, şekerli yiyecekler yerine glisemik indeksi düşük kuruyemiş özellikle çiğ fındık, badem, ceviz, süzme peynir, incir, kuru meyvelerden kara erik kurusu, yulaf ezmesi, yumurta ve yoğurt yemeye çalışın. Bu protein açısından zengin gıdalar ile bir taraftan hafızanızı korurken, zihinsel uyanıklığınız iyileşecek ve enerjinizde artış sağlayacaktır. Yine glisemik indeksi düşük yaban mersini de şeker yerine tüketilebilecek alternatif gıdalar arasında. 

5. Kafein yerine yeşil çay deneyin: Sınav dönemlerinde uyanık ve tetikte kalmak istenen bir özellik. Bu nedenle öğrenciler genellikle kafeine başvururlar. Ancak kafeinin yalnızca kısa süreli destek sağladığı ve genellikle uzun vadede migren ve yorgunluk gibi yan etkileri de birlikte getirdiği gözleniyor. Yeşil çay ise konsantrasyonunuzu artırmanın yanı sıra antioksidanlar sağladığı için yüksek kafeinli seçeneklere iyi bir alternatif oluşturuyor.

6. Bol bol yeşil yapraklı sebzeler tüketin: Brokoli, ıspanak ve lahana gibi sebzeler, doğal olarak oluşan nitratlar ve antioksidanların yanı sıra beyinde bağlantılar oluşturmaya yardımcı olan K vitamini ile dolu. Ayrıca sinir sistemimizin çalışmasını düzenleyen B grubu vitaminleri için de çok iyi bir kaynak. Özellikle uyanıklık ve hafızadaki gelişmelerle ilişkilendirilen B6 ve B12’yi de içermelerinden dolayı diyetinize eklemeniz gereken ilk besinler arasında.

7. Öğrenmeyi ve konsantrasyonu artıran gıdalar tüketin: Sınava yaklaşılan son haftalarda haftada 3-4 kere balık tüketilmesi hafızayı güçlendirmek ve konsantrasyonu artırmak için oldukça önemli. Her sabah bir tam ceviz tüketmeyi de unutmayın. B grubu vitaminlerinin yeterli miktarda alımı için tam tahıllı ekmeklerin tüketilmesi vücudumuz için vazgeçilmez. Zihinsel performansı artırmak için gerekli minerallerden demir ve folat, E ve B grubu vitaminleri alımı için et, kuru baklagiller, yumurta, süt ve türevlerini, keten tohumu gibi yağlı tohumları, sebze ve meyvelerle tahıl tüketmeye özen gösterin. Ekinezya çayı içerek de enfeksiyonlara karşı korunmuş olup aynı zamanda performansınızı artırabilirsiniz.

8. Kahvaltıyı asla es geçmeyin: Kahvaltı yapmanın güne başlamada en önemli kural olduğunu unutmayın. Kahvaltı yapılmadan girilen sınavlarda ilerleyen zamanlarda dikkatsizlik, konsantrasyon eksikliği, baş ağrısı, yorgunluk ve kan şekeri düşüklüğü ile karşılaşabilirsiniz.

9. Ara öğünleri iyi değerlendirin: Çilek, portakal, kivi gibi bağışıklığı güçlendirici C vitamini içeren meyveler; ceviz, fındık/badem gibi E vitamini ve çinko içeren ve böylece zihinsel performansı artırmaya yardımcı yiyecekler hem enerji verir hem de uzun süre tok kalmanıza yardımcı olur.

10. Dinlenmenize ve uykunuza dikkat edin: Uykusuzluk öğrenmeyi zorlaştıracağı gibi dikkat eksikliğine de yol açar. Günde 7-8 saat düzenli uyku uyumayı ihmal etmeyin, beden ve zihin performansınızı zinde tutacak şekilde aşırı yorgunluktan kaçının.