‘Yaşama yeni başlangıç yeri’: Okul öncesi

Eğitim doğumla başlayıp hayat boyu devam eden bir süreç. Hayat boyu sürecek öğrenmenin temelleri ise ilk altı yılda, yani erken çocukluk döneminde atılıyor. Bu dönemde çocuklara iyi eğitim verilmesi ve olumlu çevre şartları sunulması çocuğun fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal gelişimini desteklemede çok önemli rol oynuyor.

Erken çocukluk eğitimi ilk olarak ailede başlıyor. Okul öncesi eğitim kurumları, çocuğu toplumsal yaşama hazırlamada aileyi destekliyor. Okul öncesi eğitim kurumları, çalışan anne-babaya destek olup çocuk bakıcılığı görevinin üstlendiği bir yer değil. Çocukların fiziksel, sosyal, duygusal ve bilimsel gelişimlerini en sağlıklı şekilde geçirmesini, onları gelecek eğitim basamaklarına hazırlamayı, kendini ifade eden, yaratıcı yönlerini ve becerilerini ortaya koyan sosyal bir birey olarak yetişmesini ve aileyi okul öncesi eğitimi konusunda bilgilendirmeyi amaçlayan kurumlar. UNICEF, okul öncesi eğitim kurumlarını “yaşama en iyi başlangıç” yeri olarak görüyor ve çocuklar için yaşamsal önemde olan bu dönemeçte, onlara eşit haklar verilmesi gerektiğini savunuyor.

Fas’tan bile gerideyiz

Türkiye’de okul öncesi eğitime baktığımızda eğitim düzeyinin, az gelişmiş ülkeler seviyesinde olduğu görülüyor. Dünyada 3-5 yaşlarında erken çocukluk eğitimi alanların oranlarına bakıldığında, ekonomik açıdan çok benzetildiğimiz Meksika’da yüzde 70,  Fas’ta yüzde 34, Ürdün’ de yüzde 27; Doğu Avrupa ülkelerinde en az 50, üye olmak istediğimiz Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin her birinde bu oran yüzde  100’e yakın . Turkiye’de 100 çocuktan 85’i okul öncesi eğitim almıyor ve bu eğitimi alan yüzde 15’lik oranın çoğu ise eğitimli ailelerin çocuklarından oluşuyor.       

Erken çocukluk eğitimi beynin gelişimi için de çok kritik öneme sahip. Araştırmalar beyin gelişiminin en önemli kısımının ilk altı yıl içinde gerçekleştiğini gösteriyor 3-6 yaş nöronlar arasındaki bağlantıların en üst seviyede gerçekleştiği dönem. Bir bebek 3 yaşına geldiğinde, beyninin fiziksel büyümesinin yüzde 90’ı tamamlanmış oluyor. Çocukluk tecrübeleri beynin çalışan devrelerinde hangi hücrelerin kullanılacağında belirgin.

Çocukluk döneminin geçtiği yaşam ve çevre koşulları beyin işlevselliğini olumlu veya olumsuz etkilediği, oyun oynamayan ve çok az dokunulan çocuklarda beyin gelişiminin akranlarından yüzde 20-30 daha az olduğu kanıtlanmış. Bu yüzden çocuklara erken yaşlarda karmaşık algılama ve fiziksel deneyimler için fırsatlar sunmak, ileriki yaşlardaki değişik öğrenme becerilerinin gelişimine olumlu yönde etki ediyor. Hatta böyle olanakların sağlanması, erken beslenme bozukluklarına bağlı eksiklikleri telafi edebilir ya da en azından bir kısmını giderebilir .

Bu yaştaki ihmaller sonraki hayatı da etkiliyor

Bu örneklerden de anaşılacağı gibi Türkiye’de okul öncesi eğitim yetersiz. Bunun nedeni erken çocukluk eğitimi bilincinin, çocuğun gelişiminde ne kadar önemli rol oynadığının yeterince anlaşılamamış olması. Oysa yurtiçi ve yurtdışında yapılan araştırmalar erken yaşların çocuğun zekâ, kişilik ve sosyal gelişiminde kritik bir dönem olduğunu ve bu yaşlardaki ihmalin sonraki dönemleri de etkilediğini vurguluyor.

Çocuğun ihtiyaçlarının bu dönemde gerektiği gibi karşılanmaması durumunda onun gelecekteki hayatında davranış problemlerine, zihinsel ve fiziksel geriliğe neden olabilir. Dilin edinimi ve gelişimi konusunda çalışan dil bilimciler de özellikle okul öncesi yılların dilin kazanılması bakımından çok önemli olduğunu vurguluyor. Ülkemizde gençler üzerinde yapılan takip ve araştırmalara göre, okul öncesi eğitimden yararlanan çocuklar böyle bir eğitim almayanlara kıyasla daha uzun süreli okuyor, üniversiteye gidiyorlar, daha yüksek statülü işlerle çalışıyorlar; çağdaş, sosyal ve ekonomik yaşama katılımları daha yüksek düzeyde.

Okul öncesi eğitimin çocuğun gelişimindeki etkisi üzerine yapılan araştırmalar erken çocukluk eğitiminin olumlu etkisini kanıtlıyor. Bu eğitim sadece çocuğa değil aileye, topluma ve ekonomiye yüksek gelir sağlayan, fakat maliyeti küçük yatırımlardır. Çocukların uzun vadede daha üretken, daha yaratıcı, sorun çözmede daha yetkin olmalarını sağlıyor.

Temel yapı taşlarının atıldığı kritik bir dönem

Dilsel, zihinsel, fiziksel, sosyal ve duygusal açıdan gelişmiş çocuklar okula hazır oluyorlar ve daha rahat uyum sağlıyorlar. Böylelikle ilköğretim kalitesi yükselir. Okula hazır çocukların sınıfta kalma ve okulu terk etme oranları düşer, bu da maliyetleri azaltır. Toplumdaki vasıflı çalışan sayısı artar, yükselen üretim ekonomik yarar getirir. Toplumda suç oranları düşer. Sosyo-ekonomik ve cinsiyete dayalı eşitsizliklerin etkisi hafifler. Kadınların iş gücüne katılımlarını, ayrıca çalışma verimliliklerini artırır. Sağlıklı ve iyi beslenen çocukların ölüm oranları düşer. Köyden kente göçün getirdiği sorunların çözümüne katkıda bulunur.

Özetle erken çocukluk dönemi çocuğun gelişiminde, kişiliğinin oturmasında, sağlıklı bir birey olarak yetişmesinde temel yapı taşlarının atıldığı kritik bir dönem. Bu nedenle okul öncesi eğitime gereken önem verilmeli ve her çocuğun bu hizmetten faydalanması için herkes üzerine düşen görevi yapmalı.

OKEVED olarak amacımız okul öncesi eğitim kurumlarının ve eğitimcilerinin dünya standartlarına uygun hale gelebilmesi için ilgili konu ve alanlarda bilimsel araştırmalar ve incelemeler yapmak, görüş oluşturmak, mesleki ve ahlaki etik kuralları oluşturmak, kurumlar arası birlik ve beraberliği sağlamak. Böylece devletin okul öncesi eğitiminde ki yükünü hafifleterek, özel sektörün sahip olduğu imkânlar ile eğitim kalitesini yükseltip daha gelişmiş ve mutlu bir topluma ulaşabilir. Her çocuğun okul öncesi eğitim alması dileğiyle...