Yapay zekadan ‘emek hırsızlığı’... Makaleleri ‘ben yazdım’ diyor
Güncelleme Tarihi:
Yapay zekaya yaptırılan ödev, tez, makale ve projeler son yıllarda akademik camianın sıklıkla tartıştığı konular arasında yer alıyor. Bu nedenle öğrenci ve akademisyenlerin çalışmalarını yapay zekaya yaptırmasının önüne geçmek ve bunu belirlemek için ‘yapay zeka dedektörleri’ kullanılmaya başlandı. Ancak ABD Georgia Southern Üniversitesi’nden Doç. Dr. Selçuk Doğan’a göre, bu dedektörler kimi zaman yanıltıcı olabiliyor. Öyle ki tamamen insan elinden çıkmış bir makalenin yapay zeka tarafından yazıldığını raporlayabiliyor.
Yapay zeka teknolojisi özellikle akademide yaygın olarak kullanılıyor. Ancak bazen hayatı kolaylaştırmak yerine zorlaştırabiliyor. Mesela kendisinden herhangi bir yardım alınmamış olsa dahi öğrenci ya da akademisyenlerin verdiği emeğin üstüne konabiliyor. Georgia Southern Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Selçuk Doğan, öğrencilerden bu konuyla ilgili sık sık mesaj aldığını dile getirdi. Öğrenciler, bazı yapay zeka dedektörlerinin tez taraması yaptıktan sonra sonuç olarak ilgili çalışmayı bir yapay zekanın yazdığını söylediğini iddia ederek Doç. Dr. Doğan’dan yardım istedi. Konuyu detaylı olarak inceleyen Doç. Dr. Doğan, yapay zekanın insan elinden çıkma bazı işleri üstlenmesinin nedenini şöyle anlattı:
DEDEKTÖRLER HER ZAMAN DOĞRUYU SAPTAYAMIYOR
“Yapay zeka kullanımı önce merakla başladı. Popüler yapay zeka aracı olan ChatGPT’nin çok iyi işler yaptığı fark edilince, ‘o zaman benim yerime yazı da yazabilir mi’ denilmeye başlandı. Hatta bu işin en başında tamamını ChatGPT’nin yazdığı makalelerin akademik dergilerden kabul aldığını bile tanık olduk. Bu durum fark edildikten sonra yapay zeka dedektörleri hayatımıza girdi. Bu dedektörler, metnin yapay zeka mı yoksa insan tarafından mı yazıldığını kontrol ediyor. Ancak son zamanlarda fark ediyoruz ki bu dedektörler de her zaman doğru saptamalar yapamayabiliyor.
Geçtiğimiz aylarda birlikte çalıştığım bir akademisyen, bu konuda yapay zekayı denemek istedi. Akademisyen, öğrencisinin yazdığına çok emin olduğu bir metni yapay zeka dedektörü aracılığıyla test etmek istedi. Ancak dedektör, “bu metnin yüzde 70’i yapay zeka, yüzde 30’u insan tarafından yazıldı’ gibi bir sonuç verdi. Durum böyle olunca ‘bu dedektörler gerçekten doğru sonucu veriyor mu’ sorusu üzerine odaklanmaya başladım.
Dedektörlerin alt yapısı ChatGPT gibi araçlarla benzerlik gösteriyor. Eğer metinde kullanılan dil yapısı ileri düzeyde iyiyse ve yapay zekanın sürümü de güncelse ‘bunu yapay zeka yazdı’ sonucunu çıkarabiliyor. Yani bu, dilin teknik olarak nasıl kullanıldığıyla da ilgili bir durum. Hatta bunun üstüne okuduğum bir araştırmada, otizmli öğrencilerin yapay zeka modellerine benzer bir dilde metin yazdığı belirtiliyordu. Yani otizmli bir öğrencinin kendi emeğiyle yazdığı metin için yapay zeka kolaylıkla ‘ben yazdım’ diyebilir. Diğer yandan yapay zekalar, internetteki verilerden besleniyor. Yani onların bir veri havuzu var. Haliyle dedektörlerin kontrol ettiği bir metin, veritabanındaki başka bir yazı ile benzerlik gösteriyorsa o zaman da yapay zeka ‘bunu ben yazdım’ diyebiliyor.
EMEKLER ÇÖPE GİDEBİLİYOR
Dünyanın her yerinden bu konuyla ilgili çok fazla mesaj almaya başladım. Diyorlar ki, ‘Tezimi yazdım ve hocama gönderdim. Hocam da hemen bir yapay zeka dedektörüne bu metni gönderdi. Ancak dedektörden çıkan oran çok yüksek olduğu için hocam makalemi okumadan bana geri gönderdi.’ Bu sorunu bu yıl en az 30 kere duymuşumdur. Bazen de örneğin 200 sayfa olan ve tamamlanan bir tezi, hoca kabul etse de üniversitedeki enstitü yapay zeka dedektörüne gönderiyor ve tez yine kabul edilmiyor. Haliyle ciddi bir emek çöpe gidebiliyor.
YAPAY ZEKA YÜZDE 30’UN ÜZERİNDE OLMAMALI
Bazı akademik dergiler artık makale kabul etmeden önce bir yapay zeka raporu istiyor. Diyorlar ki, ‘ya sen makaleni benim belirlediğim bir yapay zeka dedektörüyle kontrol edersin ya da ben kendi sistemimde bunu kontrol edeceğim’. Burada ölçü, dedektörün ilgili metni yüzde 30’un üstünde yapay zeka yazdı dememesi oluyor. Yani raporda istenilen sonuç ‘yüzde 30 yapay zeka, yüzde 70 insan yazdı’ şeklinde olmalı. Yapay zekaya ait oran yüzde 30’un üstüne çıkarsa ilgili makale kabul edilmeyebiliyor.
‘DEDEKTÖRLERİ KULLANMAYIN’ ÖNERİSİ
Ancak ben dahi makalemi yazdıktan sonra yapay zekanın dil bilgisi hatasını kontrol etmesini ve bir editör gibi uygun bir şekilde düzenlemesini istiyorum. Böyle olunca da dedektör kendi fikrim ve emeğimle yazdığım makalenin yüzde 80’inini kendisinin yazdığını söyleyebiliyor. Çünkü benim yazdığım metne bir şekilde hakim olmuş oluyor. Bu nedenle özellikle Amerika’daki üniversiteler yapay zeka dedektörlerinin kullanılmamasını önermeye başladı.
YAPAY ZEKA VE İNSAN ORTAK ÇALIŞABİLMELİ
Önemli olan yapay zekanın hiç kullanılmaması değil. Günümüz koşullarında artık insan ve yapay zeka ortak çalışmalı. Yani ‘hibrit’ bir sistem kurulmalı. Ancak tabi ki burada etik sınırlar korunmalı. Yani öğrenci ya da bir akademisyen hazırladığı metni dil bilgisi kurallarına uygun hale getirmek için yapay zekadan yardım alabilir. Ama bu durum tezin ‘bilgilendirme’ kısmında beyan edilmeli. Yani, ‘bu tezi hazırlarken tamamını yapay zekanın ürettiği bir metni kullanmadım. Ancak ondan sadece metnin düzenlenme aşamasında fikir istedim’ gibi bir cümleye yer vermeleri lazım.”
HABERİMİ YAPAY ZEKA DEDEKTÖRÜNDE DENEDİM
Geçtiğimiz ay Hürriyet Gazetesi’nde yer alan ‘Yapay zekaya ‘piskevit’ ayarı’ başlıklı haberimi yapay zeka dedektöründe denedim. Haberin hiçbir aşamasında yapay zeka kullanmadım ve ondan yardım almadım. Ancak, dedektörün sonuç raporu oldukça ilgi çekiciydi. Öğrencilerin yaşadığına benzer bir durumu ben de yaşadım. Yapay zeka, haberi yüzde 31,84 oranında kendisinin yazdığını söyledi. Bu durumda eğer haber metnim akademik dergiye gönderilecek bir makale olsaydı büyük ihtimalle kabul almayacak ve emeğim çöpe gidecekti.