Yan Cümle Nedir Ve Nasıl Bulunur? Yan Cümle Görevleri Ve Örnekleri Konu Anlatımı

Yan cümlecikler, cümlede bir konunun açıklanması amacı ile sıklıkla kullanılmaktadır. Bu cümleler temel cümlenin yanında ve açıklama amacı ile kullanılır. Yan cümlecik konusu sınavlarda da sıklıkla çıkar. Bu nedenle öğrencilerin iyi bir şekilde öğrenmesi oldukça önemlidir.

Yan Cümle Nedir ve Nasıl Bulunur?

Temel cümlenin ögesi konumunda olan ve bir yargı bildiren cümleler yan cümlecik olarak isimlendirilirler. Yan cümlecikler çoğunlukla temel cümlenin açıklaması olarak kullanılmaktadır. Bunun yanında yalnızca açıklama değil, cümlenin güçlenmesini de sağlamaktadır. Bu nedenle de temel cümle ile yan cümle beraber ele alınabilir.

Yan cümlecik çoğunlukla bileşik cümlelerde kullanılan cümlelerdir. Tamamlayıcı ve yardımcı özelliği taşımaktadır. Bazı zamanlarda da tümceler yan cümle olarak kullanılabilmektedir. Yan cümlecikler tek başlarına kullanıldıkları zaman da anlamlı bir cümle olabilmektedir. Bunun dışında bu cümleler fiilimsiler ile meydana gelebilir.

Türkçede 4 farklı yan cümlecik vardır;

Fiilimsiler ile meydana gelen

Dilek şart kipi ya da ek fiil şartı ile oluşturulan

İç içe cümleler

ki bağlacı ile oluşturulmuş olan cümleler

Yan cümlecikler genellikle cümle başında bulunmaktadır. Cümlenin içerisinde farklı görevlerde kullanılabilmektedir. Bununla birlikte temel cümlenin de etkin olmasını sağlamaktadır. Bu sebeple cümlede yan cümlecik arıyorsak ilk önce cümle başına bakmamız gerekmektedir. Bu şekilde cümledeki yargının yani temel cümlenin açıklandığını görebiliriz.

Yan cümleler, farklı görevler ile de cümle içinde kullanılabilmektedir. Yan cümlecik, cümlenin daha anlaşılır olmasına neden olur. Bunun yanında cümle yan cümlecik sayesinde daha açıklayıcı olmaktadır.

Temel cümle ile yan cümlecik birleşik cümle olarak isimlendirilmektedir. Bu sebeple girişik birleşik, ki'li birleşik, koşullu birleşik, edatlı birleşik cümle gibi çeşitleri bulunmaktadır. Fakat genelde cümle başında açıklayıcı görevi ile yan cümlecik görmek mümkündür.

Yan Cümle Görevleri ve Örnekleri Nelerdir?

Örnekler;

Erken gelirsen, parka gideriz. Burada "erken gelirsen" şartlı yan cümleciktir.

Görüyorum ki hepiniz bu sınava hazırsınız. ki'li yan cümle

Beni burada unuttuğunuzu düşündüm. iç içe yan cümle

Annem ödevini yapan kız kardeşime şeker verdi. sıfat-fiil yan cümle

Babam "yarın sinemaya gidiyoruz" dedi. iç içe yan cümle

Hava güneşli olduğunda işlerimiz açılıyor.

Çok çalışırsan sınavı kazanırsın

Bu filmi izlerken heyecanlanıyorum

Evcil hayvanına iyi bakarsan senelerce senin en yakın arkadaşın olur.

Ki bağlacı ile yapılan yan cümleciklerin tespiti bazen zor olmaktadır. Bu sebeple cümlede ki bağlacı kaldırılıp yeniden düzenlenmesi halinde ana cümledeki yüklemi tespit etmek çok daha kolay olur. Böylece yan cümlecikleri bulmak da kolay olur.

Duydum ki beni unutmuşsun

Bu cümle beni unuttuğunu duydum. Şeklinde düzenlenirse duydum kelimesinin yüklem olduğu bulunur. Buradan beni unutmuşsun kısmının yan cümlecik olduğu bulunabilir.

Temel cümle, birleşik cümledeki asıl yargıyı bildiren ve yüklemin bulunduğu kısımdır. Yan cümle, yüklemin anlamını tamamlar. Fiilimsi ya da çekimli fiil ile oluşturulan kelime grubuna denir. Temel cümledeki yüklemi kaldırdığımız vakit cümle anlamsız olur. Ancak yan cümlenin cümleden çıkarılması halinde, cümle yine de anlamlı olacaktır.

Yan cümlelerde genellikle fiilimsi ya da şart kipi kullanılmaktadır. Yan cümleler genellikle tek başlarına bir anlam oluşturmaz. Bununla birlikte kesin bir yargı da anlatmazlar. Yan cümleler, temel cümlenin anlamının desteklenmesi amacı ile kullanılan cümlelerdir.