Varsağı nedir? Hangi edebiyata aittir? Varsağı genel özellikleri, hece ölçüsü ve kafiye düzeni

 Varsağı dışında halk edebiyatında yer alan diğer nazım biçimleri şu şekilde sıralanabilir: 

 1- Mani

 2- Semai

 3- Ağıt

 4- Koçaklama

 5- Güzelleme 

 Varsağı Nedir? 

 Varsağı, diğer nazım biçimlerinden farklı olarak adını Anadolu'da yaşayan bir boydan alır. Varsak boyuna özgü olan bu şiir türü Semai ile benzer özellikler taşır. Varsağı türündeki şiirlerin semaiden en önemli farklı, bu şiirlerin ''Hey'', ''Bre'' gibi ünlemlerle başlamasıdır. 

 Örneğin: 

 ''Yürü bre yalan dünya'' 

 Varsağı Hangi Edebiyata Aittir? 

 Varsağı halk edebiyatına ait bir nazım biçimidir. Halk edebiyatının en önemli temsilcileri Mirza Alekber Sabir, Kaygusuz Abdal, Kul Nesimi, Karacaoğlan, Dertli, Kilisli Zihni, Ayntablı Mahremi'dir. 

 Halk edebiyatında birçok nazım biçimi sazla birlikte özel bir ezgiye söylenir. Tekke ve Divan edebiyatına göre dil oldukça sadedir. Atasözlerine ve halk arasında yaygın olarak kullanılan deyişlere sık sık yer verilen halk edebiyatında hem beşeri hem de ilahi aşk anlatılır. 

 Halk edebiyatının bazım birimi dörtlüktür. Diğer adı ''aşık edebiyatı'' olan bu yazın türünde şairler, aşk, ayrılık, ahiret, yiğitlik gibi hem bireysel hem de toplumsal konuları işlemişlerdir. Şairlerden birçoğu eserlerini dörtlükle ve hece ölçüsüyle yazmıştır. Ancak bazı şairlerin, divan edebiyatının etkisiyle vezinle ve beyitle yazdığı şiirler de mevcuttur. 

 Birçok edebiyat tarihçesine göre halk edebiyatı, divan edebiyatının öncülü sayılmalıdır. İnsan-ı Kamil, bezm-i alem, galu-bela, fenafillah, bekabillah gibi tasavvufi konular, önce halk sonra tekke edebiyatının temsilcileri tarafından işlenmiştir. Halk edebiyatında en çok kullanılan kelimeler şunlardır: 

 1- Uçmak - Cennet

 2- Libas - Elbise

 3- Canan - Sevgili

 4- Nigar - Bir resim ya da tasvir kadar güzel olan kadın

 5- Gussa - Gam, keder, üzüntü 

 Varsağı Genel Özellikleri 

 1- Halk edebiyatı nazım biçimlerinden biri olan varsağı ile semai, benzer özellikler taşır. Semaiden farklı bir ezgiyle söylenen varsağı, diğer halk edebiyatı türleri gibi Anadolu'da ortaya çıkmıştır. 

 2- Varsağı da konu sınırlaması yoktur. Ölüm, aşk, ayrılık, doğa güzellemesi, en çok işlenen temalar arasında yer alıyor. 

 3- Varsağı türündeki şiirler bir seslenişle başlar: ''Hey, bre, Yürü''

  4- Bu türün en güzel örneklerini Kaygusuz Abdal, Hacı Bayram Veli, Karacaoğlan, Erzurumlu Emrah ve Dertli vermiştir.

  5- Varsağı kelimesinin sözlük anlamı, Varsaklara özgüdür. Bu şiir türü Varsak boyundan çıktığı için bu şekilde adlandırılmıştır.

  Varsağı Hece Ölçüsü ve Kafiye Düzeni 

 Genellikle sekizli ya da on ikili hece ölçüsüyle yazılan varsağı türündeki şiirlerin tam ortasında durak yer alır. Örneğin on ikili hece ölçüsü, 6 + 6, sekizli hece ölçüsü ise 4 + 4 şeklinde yazılır. 

 Varsağılar genellikle 3 ya da 4 kıtadan oluşur. Kıtalar ve dizeler arasında anlam bütünlüğü vardır. Bazı şairle 6 ya da 7 kıtadan oluşan varsağılar da yazmıştır. 

 Varsağı türündeki şiirlerin kafiye düzeni ise şu şekildedir: 

 İlk kıta: a b a b

 Diğer kıtalar: a a a b 

 Örnek Şiir: 

 Yürü bre Bulgar Dağı

 Hemen dağlar sende mi olur

 Yaylalı sümbüllü yurtlar

 Büyük evler sende mi olur 

 Karacaoğlan