Varistör nedir, ne işe yarar ve nasıl çalışır? Varistör sembolü, çalışma prensibi ve kullanım alanları

Varistör gerilim kontrolü yapan bir sistemdir. Direnç özelliği vardır ve yüksek gerilimi kontrol eden bir çalışma prensibine sahiptir.

 Varistör Nedir?

 Varistörler, voltaj arttıkça direnci düşen doğrusal olmayan iki elementli yarı iletkenlerdir. Gerilime bağlı dirençler çoğunlukla hassas devreler için yüksek gerilim bastırıcı olarak kullanılır. Böylece voltaj dalgalanması sırasında devreler de korunmuş olur. Bir varistörün direnci değişkendir ve uygulanan gerilime bağlıdır. Normalde gerçek iletkenler olarak kabul edilmemelerine rağmen, tipik olarak elektriği belirli seviyelerde emmek ve iletmek için özel olarak formüle edilmiş metal kompozitlerden yapılırlar.

 Varistör Ne İşe Yarar ve Nasıl Çalışır?

 Varistör, gerilime bağlı bir sistem değildir. Sistem, nominal yük koşullarında fazla olmakla birlikte voltaj aralığı, kırılma noktası ihlal edildiği zaman dikkat çekecek düzeyde değeri düşecektir. Genellikle devrelerin geçici olarak ortaya çıkmakta olan gerilim karşısında koruması amacıyla kullanılırlar. Yüksek voltaj esnasında varistör geçici voltajı iletir ve voltaji daha güvenli bir düzeye sıkıştırır. Gelen dalgalanmanın enerjisi, devreyi koruyarak kısmen iletilir ayrıca kısmen emilim sağlar.

 Hemen hemen tüm modern elektrikli cihazlar varistör içerir ve bunlar yüksek voltaj akımlarının düzenli dalgalanmalarını alır. Özellikle jeneratörler ve transformatörler gibi akım üreten cihazlar yardımı ile kullanılır. Bunlar olmadan, elektrik akımları bir sistemden yüksek seviyelerde serbestçe geçebilir. Bu hem insanlar için tehlikeli olabilir hem de devre kartının “kızartma” veya kendisine zarar verme riskini taşır.

 Varistör, geçmişte ne kadar enerji aktığına ve o enerjinin yoğunluğuna bağlı olarak elektriğe direnir. Sistemin başlıca rolü, devre kartlarını kontrolsüz voltajdan korumaktır. Peki, nasıl çalışırlar?

 Bir varistör, gerilime bağlı bir dirençtir olarak ifade edilir. Varistörün direnci değişkendir ve uygulanan gerilime bağlıdır. Ayrıca gerilim arttığında direnci azalır. Dolayısıyla, voltaj yükselmeleri durumunda dirençleri düşer ve bu döngü ise voltaj dalgalanmaları sırasında devreleri korumak için gereklidir. Yıldırım çarpmaları ve elektrostatik deşarj voltaj dalgalanmalarına neden olabilir. Akım, düşük iletken direncine doğru hızlı bir biçimde geçer ve böylece sistem yüksek enerji voltajı sırasında oluşan bu geçişlerde zarar görmekten varistör yardımı ile korunur.

 Varistör Sembolü

 Voltaj direnç kontrolü olan varistör VDR olarak da yazılabilir. IEC, International Electrotechnical Commission olarak bilinen varistör, U sembolüyle temsil edilir. Bunlar trafo gibi hassas ve kritik alanların zarar görmesini engeller.

 Varistör Çalışma Prensibi ve Kullanım Alanları

 Varistör, seramik malzemeye preslenen silisyum karbür ya da metal oksit kristalleri kullanılarak oluşturulur. Cihazın elektriksel yapısı, ortaya çıkan sıcaklık ve diğer koşullara bağlılıkdır. Çok daha iyi elektrik teması için da kontaklar gümüş ve bakır kullanılır. Voltaja bağlı bir direnç sistemi vardır.

 Hayati bir önem taşıyan varistörün geniş bir kullanım alanı bulunuyor. Bunları şu şekilde sıralamak mümkün:

Telefon ve diğer iletişim hattı koruması,

Aşırı gerilim koruyucu güç şeritleri,

Mikroişlemci ve güç kaynağı koruması,

Endüstriyel yüksek enerji alternatif akım koruması,

Araç elektroniklerinin koruması,

Düşük voltajlı panolar,

Elektronik ekipmanların korunması.

Varistör bileşenleri, genellikle çok küçüktür. Fakat boyutları genellikle kullanılan cihaz türüne bağlıdır. Kişisel bilgisayarlar veya ev elektroniği gibi daha küçük cihazlarda ortalama 0,4 inçten daha geniş değildirler. Jeneratörlerde ve transformatörlerde çok daha büyük olabilirler. Çoğu daireseldir ve genellikle korumaya yardımcı olmak için çalıştıkları her şeyin devre kartının içine bulunur. Ayrıca dışarı uzanan iki pimi veya prodları vardır. Geniş kullanım alanına sahip bu sistem koruyucu özellik taşır.