Vadi Nedir Ve Çeşitleri Nelerdir? Vadiler Nasıl Oluşur?

Vadiler​​​​​​, oluşum bakımdan birçok farklı özelliklere sahiptirler. Yeryüzünde görülen çeşitli vadiler olduğu için, her bir vadi türünün birbirinden farklı özellikleri olmuştur. Bu yüzden vadilere farklı isimler verilmiştir.

Vadi Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?

Vadi, nehirler ve hareket eden buzullar nedeniyle oluşmuş olan coğrafi bir alandır. Daha basit ifadeyle iki dağ arasında görülen bir çöküntü olduğu söylenebilir. Vadilerin şekli ise genellikle 'U' ve 'V' şeklinde olmaktadır. Vadiler, nehirlerin hareketleri ve zeminin yapısı başta olmak üzere pek çok unsurdan etkilenebilir.

Vadi olarak adlandırılan yerler doğal bir şekilde oluşmuştur. Yani insan eliyle yapılan yerleri vadi olarak kabul etmemek gerekir. Bir yerin vadi olabilmesi için çeşitli özelliklere sahip olması lazımdır. Bu özelikler ise vadi çeşitleri içerisinde detaylı bir şekilde ayırt edilebilir.

Vadi Çeşitleri

1-Buzul Vadiler

Buzul vadi olarak adlandırılan vadiler iki kısma ayrılmıştır. Tekne vadi ve asılı vadi olarak ayrılan buzul vadilerin kendine has özellikleri vardır.

- Tekne Vadi: Buzulların aşağıya doğru hareketleri sonucunda yaşanan aşınmalar neticesinde tekne vadiler oluşur. Donan su parçaları vadinin tamamını doldurmaktadır. Yapısı genellikle tekneyi andırır.

- Asılı Vadi: Dağdan inen buzul parçaları her zaman aynı kuvvetle hareket etmez. Bu gibi durumlarda asılı vadi oluştuğu görülür. Bunun sonucunda ise şelale oluşma ihtimali yüksektir.

2- Akarsu Vadileri

Yeryüzünde en çok görülen vadi türü olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

6 farklı akarsu vadisi vardır.

- Kör Vadi: Çıkmaz sokaklara benzeyen bu vadiyi kayalıklara denk gelen akarsular oluşturur. Harekete başlayan akarsu bir noktadan sonra hareket edemez ve bu şekilde kör vadi oluşur.

- Çentik Vadi: Dağlık olan coğrafi bölgelerde sıkça görülür. Şekli ise V olarak dikkat çekmektedir. Akarsuların, zemine doğru yıpratma yapması sonucu ortaya çıkar.

- Boğaz Vadi: Akarsular geçtiği alanlarda zaman zaman sıra dağları yararak yoluna devam eder. Bu gibi durumlarda U şeklinde olan boğaz vadiler oluşmaktadır. Boğaz vadiler, bulunduğu konumdan dolayı bir yol güzergahı olarak kullanılabilir.

- Kanyon Vadi: Hızlı bir şekilde yıpranan zeminde çok sayıda katı birikinti ortaya çıkmaktadır. Bu arazilere kanyon vadi adı verilmiştir.

- Geniş Tabanlı Vadi: Zemini geniş olan bu vadi türü aynı zamanda bereketli bir alan olarak ortaya çıkmaktadır. Suyun her yana baskı yapması ile meydana gelen vadiye geniş tabanlı vadi denilmektedir.

- Asimetrik Vadi: Vadi kenarlarında bulunan kayaçlar dirence göre farklı şekilde aşınmaktadır. Görüntü olarak asimetrik bir yapı ortaya çıktığı için isim olarak asimetrik vadi denilmiştir.

3- Fay Vadileri

İsminden de anlaşılacağı gibi fay hattı bulunan arazilerde oluştuğu görülür. Fay hattında meydana gelen boşluklarda bulunan akarsuların, bu bölgede yaptığı aşınma sonrasında fay vadileri ortaya çıkar.

4- Rift Vadiler

Bu vadiler, göl ve deniz oluşturma potansiyeli yüksek olan vadilerdir. Jeolojik bir etki sonrasında ortaya çıkan vadilere verilen isimdir.

Vadiler Nasıl Oluşur?

Vadiler, birçok nedene bağlı olarak oluşabilir. Oluşum durumları ve yapıları göz önüne alınarak vadilere çeşitli isimler verilmiştir. Vadi çeşitlerinin birçoğunda oluşma biçimi benzer özeliklere sahiptir. Görünüş ve yapı ise farklı şekillerde olabilir.

Vadiler, akarsuların yarattığı etkilere göre oluşur. Bu etkiler arasında; akarsuyun hızı, akarsuyun kuvveti, zeminin yapısı ve aşınım süresi bulunmaktadır. Bu şartlar sağlandığı zaman vadiler meydana gelebilir.