Uzmanlardan ‘soru sormayan çocuk’ uyarısı
Güncelleme Tarihi:
Uzmanlar, çocukların gelişimsel özelliklerinden birinin meraklı olmak olduğunu söylüyor. Eğer çocuğunuz soru sorup öğrenmek istemiyorsa, bunun hiç de normal bir durum olmadığını ve anne babaların önce kendilerini sorgulaması gerektiğini belirterek aileleri uyarıyorlar: Otoriter, kısıtlayıcı ve ilgisiz anne baba tutumlarına maruz kalan çocukların da merak duyguları zedeleniyor.
Çocukların, özellikle de gelişme dönemlerinde akla gelmeyecek sorular sorması son derece doğal ve gerekli bir davranış. İstanbul Aydın Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Erhan Alabay, “Merak etmeyen, sorular sormayan ve çevresini araştırıp keşfetmek istemeyen bir çocuğun durumundan şüphe edin. Öncelikle şüphe duyulacak kişilerin başında çocuğun ebeveynleri ve öğretmenleri geliyor. Örneğin otoriter, kısıtlayıcı ve ilgisiz anne baba tutumlarına maruz kalan çocukların da merak duyguları zedeleniyor” diyor.
“‘BİLMİYORUM’ DEMEKTEN ÇEKİNMEYİN”
Sorunun cevabının bilinmemesi durumunda “bilmiyorum” demekten çekinmemek gerektiğini de belirten Yrd. Doç. Dr. Alabay, “Bilmiyorum’ cevabından sonra, bilmediğiniz soruların cevaplarını çocuğunuzla birlikte araştırma yaparak öğrenmeyi de teklif edin. Kitapları araştırın, o alanın uzmanlarına danışın veya internetten doğru bilgilere ulaşın. Derlenen bilimsel gerçekliği olan yanıtları da çocuklarınızla paylaşın. Eğer imkân varsa çocuğunuzun gelişim seviyesine uygun videolar izleyin. Bu durum, onların merakını tazeler ve daha üst düzey konuları merak etmeye başlamalarını sağlar.
HANGİ DAVRANIŞLAR ÇOCUĞUN MERAKINI ÖLDÜRÜR?
Merak etmeyen, sorular sormayan ve çevresini araştırıp keşfetmek istemeyen bir çocuğun durumundan şüphe edin. Öncelikle şüphe duyulacak kişilerin başında çocuğun ebeveynleri ve öğretmenleri geliyor. Çünkü birçok ebeveyn ve öğretmen çocuğa karşı sergilemiş olduğu yanlış davranışlardan dolayı çocukların merak duygularını zedeleyebiliyor. Çocuğun sorularına ‘Bu nasıl bir soru?’, ‘Büyüyünce öğrenirsin’, ‘Sen de ne kadar çok soru sordun’ şeklinde cevaplar vererek, onun merakını görmezden gelen ebeveyn ve öğretmen sayısı oldukça fazla. Aynı zamanda ebeveyn tutumları da çocukların merak duygularını etkiliyor. Örneğin otoriter, kısıtlayıcı ve ilgisiz anne baba tutumlarına maruz kalan çocukların da merak duyguları zedeleniyor” dedi.
“BİLİMSEL YANIT VEREN ÖĞRETMEN SAYISI ÇOK AZ”
Konuyla ilgili bir araştırma sonucunu da paylaşan Alabay, şöyle devam etti:
Çocukların merak ettiği bilim sorularına, okul öncesi öğretmenlerinin verdiği cevapların incelenmesi amacıyla, 122 okul öncesi öğretmenine çocukların merak ettiği soruları yönelttik ve öğretmenlerin yanıtlarını inceledik. Araştırma sonucunda, okul öncesi öğretmenlerinin yalnızca yüzde 20-30’unun bilimsel gerçeklikte yanıtlar verdiği, geri kalanların ise bilimsel gerçekliğe dayalı olmayacak şekilde yanıtladığını tespit ettik. Bu araştırmada bir diğer çarpıcı sonuç olarak, çocukların sorduğu sorulara ‘Bilmiyorum, araştıracağım’ şeklinde cevap veren öğretmenlerin oranının oldukça düşük olduğu gerçeği karşımıza çıktı. Öğretmenlerin her şeyi bilmesi elbette mümkün değil. Özellikle çocukların merak ettikleri evren hakkında tüm soruların cevapları bilim insanları tarafından bile hala çözülebilmiş değil. Fakat eğitimciler olarak çocukların sorgulama, araştırma yapmaları ve merak ettikleri soruların üzerine gidebilmeleri için, bilmiyorsak bilmiyorum demekten kaçmamalıyız. Bu, çocukların karşısında küçük düşmek değil, aksine araştırarak çocukların sorularına cevap bulmaya çalışan araştırmacı bir öğretmen davranışı. Önemli olan sadece bilmiyorum demek değil tabii ki... Bilmiyorum dedikten sonra çocukla birlikte konu hakkında araştırmalar yapıp, onun gelişimine uygun olarak eğitim sürecinde etkinliklerle çocuğun merak ettiği bilim sorularına yanıtlar vermektir.”