Üstün yeteneklilerin eğitimi ülkenin istikbalini aydınlatır

Üstün yetenekli çocukların eğitimi bakımından ülkemiz dünyanın en orijinal ve kökeni çok eskilere dayanan uygulamalarına sahiptir. Enderun Mektepleri, Osmanlı İmparatorluğu döneminde özellikle devlet yönetiminde görev alacak kişilerin seçimi ve eğitimi konusunda uluslararası tanınırlığa sahipti. Daha sonra üstün yeteneklilerin eğitimi konusunda 1960’larda başlayan küçük çabalar, 1990’larda tekrar canlanmış; ancak dünyadaki gelişmelerin tersine velilerin gayretleri, bazı kişi ve vakıfların girişimleri pek etkin olamamıştır. Üstün yetenekli öğrenciler, yaşıtlarına göre ileri bilişsel kapasiteye sahip olup normal programlar yoluyla sağlanamayan geniş kapsamlı öğretim fırsatlarına ihtiyaç duyarlar. Bu öğrencilerin eğitsel ihtiyaçlarının karşılanamaması, onların mevcut yetenek ve potansiyellerini kullanabilmelerine engel teşkil edebilir. Milli eğitim politikalarımız içinde, üstün yeteneklilerin eğitimi ve istihdam sürecini de içeren bir hedef ve uygulama bulunmalı, bu bireyler eğitimleri boyunca kendi kaderlerine terk edilmemeli ve bu durum gelişmiş ülkelere doğru beyin göçüne zemin hazırlamamalıdır.

NELER YAPILABİLİR?
Alınabilecek en önemli tedbir, üstün yeteneklilerin küçük yaşlardan itibaren tanılanması, üstün yeteneklilik konusunda eğitilmiş öğretmenlerle eğitilmesi ve eğitimlerinin uygulamayla ilişkilendirilmesi olarak görünmektedir. Bu konudaki mevcut problemleri eksikleri sayıp dökmektense çözüme odaklanıp öneriler sıralamak yararlı olacaktır.

Normal okullarda eğitim gören üstün yetenekli öğrencilere farklı eğitim yöntemleri sunmak için öğretmen ve okul yöneticilerine üstün yeteneklilerin eğitim faaliyetlerini desteklemek için eğitim ve esneklik verilmesi faydalı bir uygulama olabilir. Öğrencinin belirli bir derste mevcut seviyesi sınıftaki diğer öğrencilerden üstün bulunduğunda, öğretmenler üstün yetenekli öğrencilere sınıf atlatma kararı alabilmeli ve okul yönetimi okul dışında düzenlenmiş açık üniversite veya diğer organizasyonlara katılmaları için üstün yeteneklilere kolaylık sağlayabilmeli, gerektiğinde ulaşım sorunlarını çözmeli ve okul-dışı faaliyetlerde kazandıkları başarıları ödüllendirebilmelidir.

- Bilişsel, fiziksel ve sosyal becerileri gelişmiş çocukları erken okula başlatmak, sınıf atlatmak (en fazla 3 sınıf), öğrencileri daha yüksek kademelerden ders almaları için teşvik etmek ve okul içinde öğrencileri akademik olarak geliştirmek için zenginleştirilmiş ve müfredat ötesi programlar, hızlandırılmış eğitim ve birkaç dilde eğitim sunmak gibi farklı destek çalışmaları yapılabilir.
- Üstün yetenekli öğrenciler yetenek gruplarına ayrılarak örneğin müzik alanında yeteneği üst düzeyde olanlarla birlikte üretmeye-tasarlamaya dönük faydalı bir eğitim ortamı sağlanabilir.
- Öğretmenler heterojen yetenek gruplarında eğitim verirken, aynı konu için çeşitli zorluk seviyelerinde materyal geliştirebilmelidir. Ders materyali üretebilmeleri için öğretmenlere destek olan bazı eğitim kurumları oluşturulabilir, eğitim fakültelerinin ilgili bölümleriyle işbirliği geliştirilebilir.
- Üstün yetenekli öğrencilerin eğitim süreçleri ayrıca yaz kampları, yarışmalar ve burslar yoluyla desteklenebilir, akademik ihtiyaçlarının yanı sıra, öğrencilerin psikolojik gelişimlerini destekleyen danışma merkezleri yapılanabilir.
- Bilim Sanat Merkezleri’nin (BİLSEM) yanı sıra, farklı kurumların varlığı, üstün yeteneklilerin eğitiminin zenginleştirilmesi adına faydalı olabilir. Topluma yarar ilkesi güden, kar amacı olmayan merkezler kurularak (emekli deneyimli uzman öğretmenler, sendikalar, eğitimci toplulukları) ‘Üstün Yetenekli Eğitiminde Uzmanlaşma’ ve ‘Üstün Yetenekli Okul Öncesi Eğitiminde Uzmanlaşma’ gibi programlarla öğretmenlere eğitim verilebilir bu programların çıktıları takip edilerek Üstün yeteneklilerin eğitim planlamaları bu bilgilere göre şekillendirilebilir. Üstün yetenekli çocukların eğitimi ile ilgili üniversitelerde ileri düzeyde birçok program açılıp tezlerle detay problemlere çözümler üretilebilir.

- Üstün yetenekli öğrencilerin ebeveynlerine danışmanlık veren birçok kurum ve merkez kurulabilir; bu kurumlar ailelere üstün yetenekli çocuklarının gelişimiyle ilgili öneriler verirken aynı zamanda birçok etkinlik düzenleyebilir. Bu tür merkezler, danışmanlık hizmetlerinin yanı sıra, üstün yeteneklilerin eğitimiyle ilgili geliştirilecek projelerde ebeveynlerin inisiyatif almalarını destekleyebilir.
- Üstün yetenekli çocukların eğitimlerinde en başta sorumlu olan ebeveynlerin, aynı durumu yaşayan diğer ailelerle organize olarak dernek çatısı altında birlikte hareket etmesi, bilgi ve güçlerini birleştirerek çocuklarının özel durumlarına uygun eğitim almalarını sağlamak bakımından önemlidir. Üstün yetenekli çocuklarının durumlarına yönelik eğitici, güven arttırıcı, psikolojik ve sosyolojik bakımdan destek olabilecek dernekler oluşturmak ve bu derneklerde uzmanlarla fikir alışverişleri yapmak, örnek olaylar ortaya koyup üzerinde tüm tarafların (uzman ebeveyn ve çocuk) birlikte tartışmalar yürütmesi yarar sağlayabilecektir.
- Üstün yeteneklilerin eğitimine yönelik bu türden dernekler ailelere şu konularda destek verebilir:
- Çocuklarının bilişsel psikolojik sosyal sorunları hakkında çözüm önerileri sunmak, bilinç düzeylerini arttırmak,
- Üstün yeteneklilerin yaşıtları olan üstün ve normal çocuklarla kaynaşmalarını sosyalleşmelerini sağlamak
- Üstün yetenekli çocuğu olan ebeveynlere iletişim platformu sunmak,
- Üstün yetenekli çocuklarıyla iletişim halinde olan kişi ve gruplara, onların özellik ihtiyaç beklentileri konusunda bilgi vermek.
Kendi üstün yetenekli çocuğumuzun eğitimi için yine kendimiz; ebeveyn, öğretmen, yönetici, üniversite mensubu, siyasetçi olarak sivil toplum örgütleri kurmak, yeni yüksek lisans ve sertifika programları açmak araştırmalar yapmak ve eğitim politikalarına öneri sunmak, uygulamada rol almak, bilinçli toplumun ana özelliği olsa gerek. Milli Eğitim Bakanlığının bu uygulamadan geçmiş, üzerinde araştırma yapılmış, düşünülmüş, faydası tespit edilmiş önerileri uygulamaya koyması ve takibini yapması ülke geleceğini aydınlatan çok kazançlı bir yatırım olacaktır.

AYŞEN BAKİOĞLU KİMDİR?
Lisans öğrenimini Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Eğitim Yönetimi ve Denetimi bölümünde, 1982 yılında tamamladı. Aynı bölümde yüksek lisansını 1985 yılında bitirerek, sınavla Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması Ekonomisi Anabilim dalına araştırma görevlisi olarak atandı. 1986 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Personel Yönetimi ve Endüstri İlişkileri Bölümünde doktora öğrenimine başladı, 1988’de Nottingham Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Eğitim Liderliği Bölümünde doktora yapmak üzere görevlendirildi. İstanbul Üniversitesindeki doktorasını 1991 ve Nottingham Üniversitesindeki doktorasını 1993 yılında tamamladı. 1994 yılında yardımcı doçentlik kadrosuna atandı. 1997 yılında doçent, 2003 yılında profesör unvanını aldı. Yöneticilerin profesyonel gelişmeleri konusunda dünyadaki bilgi üretimine katkıda bulundu. Eğitimcilerin profesyonel gelişimi konusuna ülke ve uluslar arası düzeyde, ampirik araştırmalarla katkıda bulunmaya çalışmaktadır. Çağdaş Sınıf Yönetimi, Akreditasyon Eğitimde Kalite, Araştırmada Kalite, Yükseköğretimde Karakter Eğitimi, Eğitimde Mentorluk, Yükseköğretimin Yönetimi, Eğitim Politikaları ve diğer başlıklarda 30 adet basılmış kitabı bulunuyor. . Fakülte Yönetim Kurulu üyeliği, Üniversite Senato Üyeliği, Dekan Yardımcılığı, Farabi Koordinatörlüğü, Anabilim Dalı Başkanlığı, Bölüm Başkanlığı, Enstitü Müdürlüğü gibi görevlerle 25 yıldan fazla yöneticilik hizmetinde bulundu . Pek çok kamu kurumuna, konferans, seminer verdi. Bilimsel ödüllere aday gösterildi, teşvik desteği ve atıf ödülü aldı. Ülkemizin yanı sıra ABD, Kanada, İngiltere, Avustralya, İsveç, Çin, Japonya vb. ülkelerde yayınlanmış ve/veya sunulmuş 250'ye yakın bildiri, makale ve kitap bölümü bulunuyor.