Unutmamak için etkinlik yapın, keşfedin

“Eğitim, öğrenilen her şey unutulduktan sonra geriye kalandır.”
Bu söz, başta Burrhus Frederic Skinner olmak üzere pek çok ünlü isme atfedilen bir cümle. Okulda öğrenilenlerin ne kadarının hatırlandığı, eğitimin kalitesiyle ilgili önemli bir gösterge. Okulda kalite konusunda çok önemli çalışmaları bulunan William Glasser, eğitimi, “Öğrendiklerimizin yaşamımıza kalite kattığını keşfettiğimiz bir süreç” olarak tanımlıyor. Skinner ve Glasser’in yaklaşımlarını bir araya getirip “Öğrenilen her şey unutulduktan sonra geriye kalanlar, hayatımıza kalite kattıklarına inandıklarımızdır” şeklinde bir yargıya ulaşabiliriz.

OKULDA ÖĞRENDİĞİMİZ NELERİ HATIRLARIZ?
Öğrenciler, farklı deneyimlerle öğrendiklerini unuttukları gibi okulda öğrendiklerini de unutabilir. Bununla birlikte, okulda öğrenilenlerin bir kısmının oldukça kalıcı olduğunu da rahatlıkla fark edebiliriz. Öğrenciler okulda öğretilmek istenenin gerçek hayattaki yeri ve yaşamlarına katacağı kalite konusunda öğretmenleri tarafından ikna edilmeleri durumunda, öğrenme sürecine etkili bir şekilde katılır ve öğrendikleri nispeten daha kalıcı olur. Etkili öğretmenlerin sınıf yönetimi becerileri, kullandıkları öğrenme-öğretme yöntemleri; geliştirdikleri eğitim araç, gereç ve materyalleri; uygun ölçme ve değerlendirme yaklaşımları, öğrenilenlerin kalıcı olmasında önemli bir etkiye sahip. Okul ve sınıf ortamı, öğrencilere her zaman, öğrenilenleri gözden geçirme ve bunları yeni öğrenmelerle ilişkilendirme fırsatı verir.

OKULDA ÖĞRENİLENLER KOLAYCA UNUTULUR MU?
Sınıf ve okul ortamından uzun süreli uzaklaşan öğrenciler, öğrendiklerini daha fazla unutma eğiliminde. Araştırmalara göre, özellikle uzun yaz tatilleri öğrenme kaybının en yoğun yaşandığı dönem. Örneğin, ortalama bir öğrencinin yaz tatili süresindeki öğrenme kaybı, bir akademik yılın yaklaşık bir ayına karşılık gelir. Bu öğrenme kaybı, matematik dersi için yaklaşık 2.6 ay. Anaokulu, birinci ve ikinci sınıflar arasındaki geçişlerde yaz tatillerinde öğrenme kaybı çok düşük iken, üçüncü sınıftan sonra sınıf düzeyi arttıkça öğrenme kaybının daha fazla gerçekleştiği, öğrenilenlerin yüzde 25-30’luk kısmının unutulduğu görülüyor. Araştırmaların ortaya koyduğu bir diğer önemli bulgu da öğrenme kaybının ailelerin ekonomik durumlarına göre anlamlı düzeyde farklılık göstermesi. Düşük ekonomik gelire sahip ailelerin çocuklarındaki öğrenme kaybı, orta ve yüksek ekonomik gelire sahip olanlara göre daha fazla. Orta ve yüksek gelire sahip ailelerin çocukları için yaz tatillerinde sağladıkları öğrenme fırsatı, aradaki bu farkın temel nedeni olarak ileri sürülüyor.

HER ŞEYİ UNUTMADAN KEYİFLİ BİR YAZ TATİLİ MÜMKÜN MÜ?
Yaz tatiliyle birlikte sadece okula ara veririz, öğrenmeye değil. Öğrenciler yaz tatili boyunca günlük öğrenme etkinliklerinden kopmadıkları sürece hem keyifli bir yaz tatili geçirebilir hem de öğrenme kaybı yaşamaz. Aşağıdaki öneriler yaz tatili süresince öğrencilerin hem öğrendiklerini hatırlamalarına hem de yeni öğrenmelerle gelişimlerini sürdürmelerine destek olabilir:
- Öğrendiklerinizi öğretin. Bildiklerimizi başkalarına öğretmek, öğrendiklerimizin kalıcılığını sağlamanın en etkili yolu. Annemize, babamıza, kardeşimize, sınıf arkadaşımıza, komşumuzun çocuğuna ve daha pek çok insana sınıf düzeyimiz ne olursa olsun öğrendiklerimizi öğretme fırsatlarını değerlendirelim.
- Yaz tatilinde bir işte çalışın veya da gönüllü hizmet sunun. Sınıfta başarılı olabilmek için ihtiyaç duyulan sosyal becerilere, yeni kuşaklar ne yazık ki eski kuşaklar kadar sahip değil. Yaz tatilinde bir işte çalışmak veya gönüllü faaliyetlerde bulunmak, öğrencilerin sosyal farkındalıklarının ve sosyal sorumluluklarının artmasına yardımcı olabilir. Öğrenilen bilgilerin iş yaşamında ve gönüllü faaliyetlerde kullanılması kalıcılığını etkiler.
- Meslek sahiplerini gözlemleyin. Yazın bir işte çalışmak istemiyorsanız bir meslek sahibini (avukat, doktor, aşçı, mühendis, kuaför, mimar, çiftçi…) yakından gözlemleyin. Âdeta onların gölgesi gibi yaptıkları tüm faaliyetleri gözlemeye çalışın. Okulda öğrendiklerinizin onların yaptıkları işlerde nasıl kullanıldığını değerlendirin.

'MUTLAKA OKUYACAĞIM' DEDİĞİNİZ KİTAPLAR EDİNİN
- Keyifle okuyun. ‘Zamanım olduğunda mutlaka okuyacağım’ dediğiniz kitapları edinin. Sınıf ve okul kitaplıklarından, belediye ve halk kütüphanelerinden yararlanın. Okumak beynimizi aktifleştirir. Okuduklarınızla öğrendikleriniz arasında mümkün olduğunca bağ kurmaya özen gösterin. Mümkünse ailece, birlikte aynı kitabı okuyun ve okuduklarınızı birlikte değerlendirin.
- Ders notlarınızı gözden geçirin. Okul dönemi biter bitmez tüm ders notlarımızı, materyallerimizi yok etme eğilimine gireriz. Oysaki bu notlar öğrendiklerimizi hatırlamamızı sağlayacak değerli bir kaynak. Yaz tatili süresince bu notlara her gün kısaca göz atmak öğrendiklerimizi hatırlamamızı sağlar.
- Yaratıcı çalışmalar yapın. Motor becerilerinizi çizerek, resim yaparak, bir müzik aleti çalmayı öğrenerek, dans ederek, fotoğraf çekerek geliştirebilirsiniz. Okuma yanında yaratıcı yazma çalışmalarına ağırlık verebilirsiniz. Böylece zihniniz aktif ve zinde kalacak, öğrenme kaybı riski azalır.
- Okulunuz ve sınıfınız hakkında konuşun, tartışın. Okulda veya sınıfta en fazla haz duyduğunuz anları, ailenizle ve arkadaşlarınızla paylaşın. Öğretim yılı boyunca en fazla ilgi duyduğunuz konular hakkında konuşun, bu konular hakkında daha derin bilgi edinme fırsatları yaratın.

YERE NE KADAR YAKLAŞIRSANIZ O KADAR ÇOK ÖĞRENİRSİNİZ
- Keşfedin. Dışarıda keşfedebileceğiniz çok şey var. Sınıfta hep sırada oturdunuz. Unutmayın, yere ne kadar yaklaşırsanız o kadar çok öğrenirsiniz. Bir büyüteçle toprakta olup biteni, bitkileri, böcekleri inceleyin. Yere sırt üstü yatıp gündüz açık gökyüzünü ve bulutları, gece ayı ve yıldızları gözleyin. İlginç keşiflerinizi not etmeyi unutmayın.
- İkinci bir dil öğrenin. Bunu öğrenmenizi destekleyecek her türlü fırsatı değerlendirmeye çalışın. Yabancı televizyon kanallarını, dinleme becerinizi geliştirmek için kullanabilirsiniz. Yine okuma tercihlerinizi düzeyinize uygun olarak ikinci dilde kitaplar için kullanabilirsiniz. Bulunduğunuz yöreye gelen turistlerle veya tatil için gittiğiniz yabancı ülkelerdeki insanlarla etkileşiminiz, konuşma becerilerinizin gelişmesini destekleyebilir.
- Eğlenmeyi unutmayın. Yukarıda sıralanan maddelerden sizin için ilginç ve eğlenceli olanları yapmaya çalışın. Yaz tatilinde olduğunuzu unutmayın.

Araştırmalar, yukarıda sıralanan ev temelli uygulamalarla çok daha pahalı sınıf temelli yaz okulu programlarının öğrenme kaybı üzerindeki etkisinin anlamlı bir farklılık göstermediğini ortaya koyuyor. Sıralanan önerilerin en azından bir kısmının öğrenciler tarafından dikkate alınması, öğrencilerin öğrendiklerini daha çok hatırlamalarına ve yeni bir öğretim yılına daha güçlü bir şekilde başlamalarına destek olacaktır.