Ünsüz Türemesi Nedir? Ünsüz Türemesi Örnek Cümleler, Sorular Ve Konu Anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Sınavlarda yer alan Türkçe ve Dil Bilgisi dersleri kapsamında, ünlü türemesi pek çok kez karşımıza çıkan konulardan biridir. Gün içerisinde genel olarak kullandığımız çoğu kelime ünsüz türemesi görülmektedir. Hem eğitim hem de günlük sohbetler içerisinde yer alan bu kelimeler hakkında bilgileri derledik.
Ünsüz türemesi, dil bilgisi bakımından büyük bir öneme sahiptir. Türkçede bazı kelimelerde iki adet sesli harf yan yana gelir. Böylece cümle daha etkili bir şekilde ifade edilir. Bunun belli bir kuralı ve nedeni vardır.
Ünsüz Türemesi Nedir?
Türkçenin kökenine indiğimizde, iki adet ünsüz harf yan yana gelemez. Fakat Türkçeye pek çok farklı dilden ve özellikle Arapçadan kelimeler dahil edilmiştir. Bu kelimelerin çoğu ünsüz türemesi olarak adlandırılmaktadır. Ünlü bir harf ile başlayan kelimelere, yardımcı fiil getirilmek suretiyle ikinci bir sessiz harf ortaya çıkmaktadır.
Tek heceli kelimelere ve ünlü ile biten kelimelere, ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde yine ünsüz türemesi görülmektedir. Ünsüz türemesi konusu, çeşitleri ve örnekleri ile daha net anlaşılır bir biçimde incelenmelidir.
Ünsüz Türemesi Konu Anlatımı
1) Türkçede kullanılan pek çok kelimenin kökeni Arapçadan gelmektedir. Dilimize gelen Arapça kelimeler ise ünsüz türemesinin en sık görüldüğü kelimelerdir. Genellikle ünsüz türemeleri bir kelimenin ortasında bulunmaktadır. His, zan, af, ret, hal ve şık gibi kelimeler gün içerisinde çoğu kez kullandığımız kelimelerdir.
Ünsüz türemesi, cümle içerisinde fiil biçiminde de kullanılmaktadır Bu tek heceli kelimeler ünlü ile başlayan kelimeler "etmek, olmak, eylemek" gibi yardımcı fiiller ile birleştiğinde de ünsüz türemesi görülmektedir. Ünsüz türemesi söz konusu olduğunda;
l His – etmek = Hissetmek
l Af – etmek = Affetmek
l Zan – etmek = Zannetmek
l Ret – etmek = Reddetmek
l Hal - etmek = Halletmek
2) Diğer yandan yine Arapçadan dilimize gelen pek çok kelime, farklı ekler aldığında da ünsüz türemesi durumu görülmektedir. Dilimizde tek ünsüzle kullanılan kelimelere, ünlü ile başlayan bir yardımcı fiil ya da ek geldiğinde ikinci sessiz harf ortaya çıkar. Örneğin;
l Hak – ı = Hakkı
l His – i = Hissi
l Tıp - ı = Tıbbı
l Şer - i = Şerri
l Zan - ı = Zannı
3) Ünsüz türemesi çeşitlerinden biri de ünlü harf ile biten bir kelimeye, , yine ünlü ile başlayan bir ek getirildiği zaman; ikisi arasına sessiz yani ünsüz harf girer. Bunlar genelde y ve n harfleridir. Örneğin;
l Bilgi - e = Bilgiye
l Soru - u = Soruyu
l Konu - a = Konuya
l Sema – a =Semaya
l Yaya – ı = Yayayı
Aynı durum bazı kelimeleri ve harfleri de kapsamaktadır. Örneğin;
l Kare – i = Karesi
l Fare – i = Fareli
l Soru – u = Sorusu
l Koli – i = Kolisi
l Masa – ı = Masası
4) Her yörenin kullandığı bir ağız vardır. Ünlü türemelerinden biri de yöre ağızlarında görülmektedir. Ünlü harf ile başlayan kelimelerin başına daha h ve y harfleri getirilmektedir.
l Avlu - Havlu
l Ildız - Yıldız
l Elbet - Helbet
l İnmek - Yinmek
5) Türkçe dil bilgisi kurallarına baktığımızda, iki ünlü yani sessiz harf de yan yana gelemez. Arapçadan dilimize gelen bazı kelimelerde yine ünsüz türemesine rastlanmaktadır. Örneğin,
l Fiat = Fiyat
l Faide = Fayda
l Tual = Tuval
l Zaif - Zayıf
l Tualet – Tuvalet
Ünsüz Türemesi Örnek Cümleleri
l Bugün kendimi iyi hissetmiyorum.
l Kendisini bir şey zannediyor ama yanılıyor.
l Bu konudan dolayı seni hiç affetmiyorum.
Ünsüz Türemesi Örnek Sorular
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz türemesine rastlanmaktadır?
- a) Bugün evden çıkıp parka gittim.
- b) Dün akşam yoğun bir sis vardı.
- c) Seni gerçekten affetmek istiyorum ama yapamıyorum.
- d) Yarın benim doğum günüm.