Ünsüz İkizleşmesi Nedir? Ünsüz İkizleşmesi Örnek Cümleler, Sorular Ve Konu Anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Bir kelimeye gelen ekle birlikte o kelimenin sonundaki harfin tekrarlamasına ünsüz ikizleşmesi adı verilir. Birçok kelimede ortaya çıkan bu ses olayı, kelimelerin çok daha vurgulu bir şekilde söylenmesini sağlar. Ünsüz ikizleşmesi nedir? Örnek cümle ve sorularla ayrıntılı olarak derledik.
Bir sözcükte ünsüz ikizleşmesi iki şekilde olur. İlki kelimenin yapısı gereği kendiliğinden ortaya çıkan ikizleşmedir. Baskın bir tonda, vurgulu bir şekilde söylenmek istenen kelimelerin sonundaki harf de iki kez tekrarlanıp yazılabilir. Türkçede en çok ünsüz ikizleşmesi olan harfler ''m'' ve ''ş'' harfleridir.
Ünsüz İkizleşmesi Nedir?
Ünsüz ikizleşmesi dilimizde en nadir görülen ses olaylarından biridir. Buna karşın Arapça ve Farsçadan dilimize geçmiş olan sözcüklerde çok daha fazla görülür. Daha vurgulu söylenmek isteyen sözcüklerin köküne ya da gövdesine sondaki harfin eklenmesiyle oluşturulur.
Ünsüz İkizleşmesi Konu Anlatımı
Ünsüz ikizleşmesi belli başlı kelimelerin sonlarındaki harflerin tekrarlanmasıdır. Bu ses olayı, diğerlerinden farklı olarak sadece günlük konuşma diline uygundur. Örneğin:
Günlük konuşmalarda ''Aşşağı'' şeklinde telaffuz edilen kelimenin yazı dilinde bu şekilde kullanılması yanlıştır. Kelimenin ''aşağı'' şeklinde yazılması gerekir.
Not: Ünsüz türemesi ile ünsüz ikizleşmesi aynı ses olaylarıdır. Her ikisinde de sözcüğün son harfi tekrarlanarak yazılır.
Ünsüz İkizleşmesi Örnekler
1- His:
Kelimenin kökü: His
Aldığı ek: Etmek
Ünsüz ikizleşmesi ''S''
Hissetmek
2- Zan:
Kelimenin Kökü: Zan
Aldığı ek: Etmek
Ünsüz ikizleşmesi: ''N''
Zannetmek
3- Sır:
Kelimenin Kökü: Sır
Aldığı ekler: İyelik Eki (-ım)
Ünsüz ikizleşmesi: ''R''
Sırrım
Not: Halletmek kelimesinde ünsüz ikizleşmesi yoktur. Çünkü Arapçadan dilimize girmiş olan bu kelimenin orijinal hali ''hall'' şeklinde yazılır ve telaffız edilir.
Hall - Etmek
Yazılışı: Halletmek
Ünsüz İkizleşmesi Örnek Cümleler
1- Mahkemeye yaptıkları ikinci itiraz da reddedildi.
Ret - Edilmek
T harfi yumuşayarak d şeklini alır.
D harfinin iki kez yazılması, ünsüz ikizleşmesine örnek olarak gösterilebilir.
2- Bir an öfkeyle ''ona hakkımı helal etmiyorum'' diye bağırdı.
Hak kelimesi iyelik eki aldığında ''hakkım'' şeklinde yazılır. Sondaki k harfi iki kez yazılır ve kelime bu şekilde okunur.
Hak - Hakkım
3- Yaptığı tüm kötülüklere rağmen onu affetti.
Af - Affetmek
4- Ne yani insan hissettiklerini özgürce söyleyecek mi?
His kelimesi etmek yardımcı fiili ile birlikte kullanıldığında sözcüğün sonundaki ''s'' harfi iki tane yazılır.
His (s) - etmek
Not: Ünsüz ikizleşmesi ve türemesi konusunda sıklıkla karıştırılan kelimelerden biri ''etmek'' fiilidir.
Etmek - Ettim - Ettin - Etti gibi kelimelerde ''t'' harfinin iki kez yazılmış olması, ünsüz ikizleşmesi olduğu anlamına gelmez. Geçmiş zaman eklerinden biri olan - dı - di sertleşerek ''t'' şeklinde yazılır.
Yardım Etmek
Aldığı ek: -Dı
Yardım Et-eti
Yani kelimedeki ilk ''t'' harfi kelimenin köküne, diğeri ise geçmiş zaman ekine aittir. Bu nedenle kelimede ünsüz ikizleşmesi yoktur.
Ünsüz İkizleşmesi Örnek Sorular ve Cevapları
1- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla kelimede ünsüz ikizleşmesi vardır?
- a) Yaşadıklarını bilmeden ona laf söylemek kimsenin haddine değil.
- b) Ben o işi hallettiniz zannediyordum.
- c) Bazen hem düşüncelerimiz hem de hissettiklerimiz yanıltabilir bizi.
- d) Sana ve arkadaşına rahatsızlık verdim. Affedersiniz.
A şıkkında - Had - Haddine
C şıkkında - His - Hissettiklerimiz
D şıkkında - Af - Affedersiniz
B şıkkında ise hem Halletmek hem de zannetmek kelimesinde ünsüz ikizleşmesi vardır.
Doğru Cevap: B şıkkı
2- Aşağıdaki kelimelerden hangisi ünsüz ikizleşmesine örnek gösterilebilir?
- a) Yanılgıya düşmek
- b) Tahmin etmek
- c) Sanmak
- d) Reddetmek
Reddetmek iki ''d harfiyle yazıldığı için:
Doğru cevap: D şıkkı