Güncelleme Tarihi:
Ünlem kullanımı heyecan, acı, haykırış, korku gibi durumları net ifade etmek için yazım alanında çok kullanılan imla işaretleri içerisinde yer almaktadır. İmla işaretleri Türk Dil Kurumu tarafından oldukça önemli yere sahip olduğunu belirtmiştir. İmla işaretleri özellikle yazı dilinde sözcük ve cümleleri doğru ifade edilmesi ve karşı tarafa duyguların net olarak aktarılması konusunda çok önemli bir yere sahip olmaktadır.
Ünlemin Kullanıldığı Yerler Nelerdir?
Türkçe dili içerisinde korku, kinaye, acı, sevinç, haykırış, yalvarış gibi durumları daha net olarak karşı tarafa hissettirmek amacıyla kullanılan imla işaretleri arasında yer almaktadır. Ünlem işareti ile anlatılmak istenen duygu tam anlamıyla verilmektedir. Yazım dilinde çok önemli bir yere sahip olan ünlem işareti yazım dilinde sıklıkla kullanılmaktadır.
Sesli hitap olmayan tüm durumlarda ünlem işareti en büyük yardımcı işaret olarak kullanılmaktadır. Bu bağlamda eğer yazıyı okurken bir ünlem ile karşılaşılırsa okuma sistemi ve tekniği beyinde değişecek okunulan kısım daha net şekilde hafızada canlanacaktır.
Ünlem işareti cümlenin sonuna konması o konunun veya duygunun ifade sonunu anlatır. Dolayısıyla okuyan kişi ünlem işaretini görmesi halinde daha coşkulu ve vurgu şekilde bir daha fazla heyecan ve tonlama ile okuyacaktır. İmla işaretleri özellikle yazı dilinde sözcük ve cümleleri doğru ifade edilmesi ve karşı tarafa duyguların net olarak aktarılması konusunda çok önemli bir yere sahip olmaktadır. Ünlem işareti ise insani duyguları karşı tarafa aktarma görevi görmektedir.
Ünlemin Kullanıldığı Yerler Örnekleri İle Konu Anlatımı
Ünlem işareti duyguların coşkusunu daha yüksek tonda vermeyi sağlayan bir imla işareti olarak tanımlanmaktadır. Tüm insani duygu anlatımlarında kullanılan Ünlem işareti, diyalog ve iletişimlerin güçlendirilmesinde önemli rol oynamaktadır. Heyecan, acı, mutluluk, korku, sevinç, tepkisiz kalma, kızgınlıkla tepki gösterme, bağırma, çığlık, gibi insani duyguları ifadesini güçlendirmektedir.
Seslenme, hitap etme, dikkat çekmek, uyarı vermek gibi durum bildirimlerinde ünlem işareti mutlaka kullanılmalıdır. Ünlem işaretini örnekler ile açıklanacak olursa;
-İmdaaaat ! - yardım isteme, Sana inanamıyorum ! Nasıl yaparsın bunu!, Ey Türk Gençliği!, Eyvahlar olsun!, Bittim ben!, Ah!, Gözlerime inanamıyorum!,
Ünlem işareti kullandıktan sonra virgül imla işareti kullanılırsa cümle sonu doğru ve bir önceki cümle ile bağlantılı şekilde bitirilmelidir. Ayrıca ünlem işareti ilk sözcük kullanımından hemen sonra yapılabildiği gibi cümle sonunda da ünlem işareti kullanılmaktadır.
Örnekler ile açıklanacak olursa; Ah! kalbim, Bak! diyorum. gibi örneklendirmeler çeşitlenebilmektedir.
Ayrıca Parantez içerisinde kullanılan ünlem daha çok küçümseyici tavır sergilemek için ifade olarak kullanılmaktadır. Örneklendirmek gerekirse; Almanya da aslan kovalarmış(!) inanmama ve küçümseyici bir tavır bu örnekte gösterilmiştir.
Seslenmek, yüksek sesle çağırmak, bağırmak ve kızmak gibi eylemleri belirtmek için ünlem işareti kullanılmalıdır. Ahmet buraya gel diyorum! hadi oradan!, bak! sana diyorum, gibi örnekler çoğaltılabilmektedir.
Emir kipleri ile konuşma seslenme gibi durumlarda ifade edilmesi ünlem işareti ile kuvvetle vurgu yapmayı sağlayacaktır. Örnekle anlatılacak olursa; Dur! Bastığın yerleri toprak diye geçme! Tanı! Düşün altında binlerce kefensiz yatanı, Sen şehir oğlusun! İncitme yazıktır Atanı!
Türkçe dilbilgisi kuralları arasında en çok heyecan, öfke, üzüntü gibi durumlarda en çok kullanılan ve kullanılması gereken ünlem imla işaretlerinin başında yer almaktadır.