Üniversitelilere ‘YÖK Sanal Laboratuvarı’nda deney imkânı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından, 2020-2021 Yükseköğretim Akademik Yılı Açılış Töreni'nde ilk kez kamuoyu ile paylaşılan Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Sanal Laboratuvar Projesi, YÖK Konferans Salonu'nda düzenlenen toplantıda tanıtıldı. YÖK Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraç’ın başkanlığında gerçekleştirilen toplantıya, proje kapsamındaki 18 üniversitenin rektörü katıldı. Saraç, toplantının açılışında yaptığı konuşmada, YÖK olarak yükseköğretim tarihinde birer ilk olma özelliğine sahip yeni ve yenilikçi pek çok proje ve uygulamayı hayata geçirdiklerini söyledi.

YÖK Sanal Laboratuvarı Projesi'ni geçen hafta kamuoyuna ilk defa Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın duyurduğunu hatırlatan Saraç, projeyle ilgili şunları söyledi:
“Yeni YÖK olarak yükseköğretimle ilgili parlak ve sofistike söylemler, ileriye yönelik tasarımlar, retoriği yüksek taslaklar, geleceğe dair belagatli ifadeler, entelektüel paylaşımlar yapma yerine ortaya koyduğumuz basit, sade, karmaşık olmayan icraatlar, hayata geçirdiğimiz projelerle yol alıyoruz. Bugün de böyle bir gün. Bildiğiniz üzere küresel salgın nedeniyle geçtiğimiz mart ayında üniversitelerimizde uzaktan öğretime geçilmesiyle birlikte laboratuvar uygulamaları gerektiren derslerle ilgili çözümler aramaya da başladık. Bu salgın ortaya çıkmadan önce başlattığımız Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm Projesi kapsamında uygulamaya koyduğumuz icraatlarımızın bu dönemde bizlere önemli katkıları oldu. Yine bu bağlamda değerlendirilebilecek olan YÖK Sanal Laboratuvar Projesi de haziran ayında olgunlaştı. Yeni YÖK'ün yükseköğretime bakışını biçimlendiren, belirleyen ana kavramlar vardır. Bunlardan birisi nasıl daimi tekamül, yani sürekli iyileşme ise diğer birisi de tedriciliktir. Bu düşünceden hareketle ilk aşamada laboratuvar uygulamalarının en yoğun olduğu genel kimya ve genel fizik laboratuvar derslerini belirledik. Bu proje, aynı zamanda YÖK'ün temel bilimlerle ilgili başlatmış olduğu yeni ve yenilikçi girişimlerin bir devamı olarak da değerlendirilmeli. Yeni YÖK'ün aslında bütün projeleri birbirleriyle ilişkili ve birbirlerini destekleyen unsurların oluşturduğu bir sistem üzerinde inşa ediliyor.

ÜNİVERSİTELERİN OPERATÖRLERİNE VE ÖĞRETİM ÜYELERİNE GEREKLİ EĞİTİMLER VERİLDİ
YÖK'ün koordinasyonundaki projede 11 farklı üniversiteden akademisyen ve uzmanlar görev aldı. Geçtiğimiz günlerde de YÖK Sanal Laboratuvarı'na dahil üniversitelerin operatörlerine ve dersleri verecek öğretim üyelerine gerekli eğitimler verildi. 26 Ekim'den itibaren YÖK Sanal Laboratuvar uygulaması ilk aşamada Dijital Dönüşüm Projesi'nde yer alan 18 üniversitemizin fen ve mühendislik fakülteleri ile meslek yüksekokullarının çeşitli programlarında öğrenim gören yaklaşık 15 bin civarındaki öğrencimizin hizmetine sunulacak. Bugünkü toplantıya öğrencileri YÖK Sanal Laboratuvarı'ndan istifade edecek olan üniversitelerin rektörleri katıldı. Önümüzdeki dönemden itibaren tedrici olarak projedeki üniversite sayısını arttırmayı planlıyoruz. Sisteme girişler e-Devlet üzerinden gerçekleştirilecek olup üniversitelerimiz tarafından bildirilen operatörler, sisteme e-Devlet  üzerinden giriş yapma konusunda yetkilendirildi. Bu operatörler, üniversitede ilgili dersleri verecek olan öğretim elemanlarının, öğretim elemanları da dersi alacak öğrencilerinin kullanıcı olarak kayıtlarını yapacak.

Projenin kendisi kadar ortaya konuluşu da bizim için çok değerli. Bu proje maalesef artık günümüzde sıkça görülmeyen birlikte iş yapma modelinin de güzel bir örneğini sunuyor. YÖK'ün bu projesinin hayata geçmesi için TÜBİTAK büyük bir katkı verdi. Diğer taraftan da farklı üniversitelerden 24 akademisyen de bu projede görev aldı. Bu hocalarımızın katkılarındaki motivasyonları ise sadece mesleklerine verdikleri önemdi. Diğer bir ifadeyle akademide idealist hocalarımızın da bulunduğunu kendileri gösterdi. Sanal Laboratuvar Projesi, pandemi dönemiyle sınırlı bir uygulama değil, eğitim öğretimin niteliğini arttırıcı ve pandemi sürecinin sonrasında da kullanılmak üzere kurgulandı. Projenin sürekli geliştirmeye müsait bir yapısı olacak. Projeye katkı sağlayan TÜBİTAK'a, uzmanlarına ve hocalara teşekkür ediyorum. Önümüzdeki günlerde de inşallah yükseköğretim sisteminin bütününe şamil YÖK Kariyer Liyakat Projesi'ni hayata geçirmeyi planlıyoruz. Yeni YÖK olarak, yeni ve yenilikçi girişimleri sürdürdüklerini, sürekli eylem, daimi tekamül içinde teoriyi oluşturmaya çalışıyoruz.”

YÖK ANADOLU PROJESİ'NİN DE BİR AYAĞI DİJİTALLEŞMEYLE İLGİLİ
Saraç, bir gazetecinin projenin yaygınlaştırılma süreciyle ilgili sorusu üzerine, sanal laboratuvarın fen, mühendislik ve sağlık alanlarının dahil olduğu bir proje olduğunu anlattı. Kovid-19 salgınından önce de Dijital Dönüşüm Projesi'ni başlattıklarını, bu kapsamda lisans öğrencilerine dijital okuryazarlık dersi, öğretim üyelerinin de dijital ders materyali hazırlama konusunda eğitime tabi tutulduğunu anlatan Saraç, ayrıca CISCO ile yapılan işbirliği kapsamında akademisyenlere eğitici eğitimleri verildiğini, Dijital Dönüşüm Projesi kapsamında yer alan 16 üniversitedeki akademisyenlere de ‘siber güvenlik’ ve ‘ağ yönetimi’ konularında eğitimler verileceğini aktardı.

YÖK'ün projeleri aşamalı hayata geçirdiğine işaret eden Saraç, şöyle devam etti:
“İlk aşamada 15 bin öğrenciye yönelik pazartesi başlatılacak sanal laboratuvarlar diğer üniversitelere aşamalı şekilde yaygınlaştırılacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın geçen hafta Yeni Akademik Yıl Açılış Töreni'nde duyurduğu YÖK Anadolu Projesi'nin de bir ayağının dijitalleşmeyle ilgili. Bütün bunlar, yükseköğretimle ilgili felsefi bir bakış açısı ve zihniyetin de tezahürü. Dünya genelinde online eğitimlere yönelik, ‘bilgiye kolayca ulaşımın yanında sosyal ekonomik açıdan toplumdaki katmanlar arasında sınıfsal ayrım’ oluşturma tehlikesinden söz ediliyor. Bu süreçte biz bu farklılıkların oluşturulması değil, bu farklılıkların ortadan kaldırılması, aradaki açıklığın kapatılması noktasında dijital imkânlardan, online eğitimden istifade edilmesini önemsiyoruz."

24 DENEY SANAL ORTAMDA YAPILACAK
YÖK Üyesi Prof. Dr. Naci Gündoğan ise projenin detaylarını ve sanal laboratuvarda yapılabilen deneylerin görsellerini paylaştı. Proje kapsamında kimya alanında  altı, fizik alanında dört deneyin tamamlandığını, bu yılın sonuna kadar kimyada 14, fizikte 10 deneyin tamamlanmasının hedeflendiğini anlatan Gündoğan, sanal laboratuvarda konu anlatımı, deney uygulamaları ve değerlendirme çalışmalarının yer aldığını söyledi.

DERSLER İÇİN SANAL LABORATUVARLAR OLUŞTURULDU
Küresel salgın nedeniyle geçen mart ayında üniversitelerde uzaktan öğretime geçilmesiyle birlikte laboratuvar uygulamaları gerektiren derslere ilişkin çözümler aranmaya başlandı. Bu süreçte YÖK tarafından hazırlanan projeyle laboratuvar uygulamalarının en yoğun olduğu iki laboratuvar dersi genel kimya ve genel fizik laboratuvarı dersleri belirlendi. YÖK’ün TÜBİTAK ile işbirliği yaparak geliştirdiği proje ile üniversitelerin başta fen ve mühendislik fakülteleri ile meslek yüksekokullarının çeşitli programlarında yer alan genel kimya ve genel fizik laboratuvarı dersleri sanal laboratuvar aracılığıyla yapılacak. Projede, Türkiye'nin önde gelen üniversitelerinden kimya, fizik ve uzaktan öğretim alanında akademisyenler ile TÜBİTAK bünyesindeki yazılımcılar görev aldı. Proje kapsamında YÖK, laboratuvar içeriklerinin belirlenmesi ve hazırlanması, uygulamaya e-Devlet Kapısı üzerinden erişilmesi işlemleri, üniversitelerin yazılımı kullanmasına yönelik gerekli desteği vermekten, TÜBİTAK ise sanal laboratuvar yazılımının geliştirilmesi ve uygulamanın çalışacağı sunucunun temini ve erişiminden sorumlu olacak. 26 Ekim'de başlaması planlanan sanal laboratuvar derslerinden ilk etapta aralarında dijital dönüşüm projesinde yer alan üniversitelerin de bulunduğu 18 üniversitenin çeşitli fakültelerinde öğrenim gören yaklaşık 15 bin öğrencinin yararlanması planlanıyor.