‘Uluslararası Yükselen Yetenek’ ödüllü Demirköz’e ODTÜ’de tören

ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi'nde düzenlenen törende, ODTÜ Rektörü Prof. Dr. Mustafa Verşan Kök, uzaydan gelen kozmik ışınlar üzerine çalışan astro-parçacık fizikçisi Türk bilim insanı Demirköz'e uluslararası başarısından dolayı plaket ve sertifika takdim etti.     

Rektör Kök, UNESCO-L'Oreal ortaklığında gerçekleşen ‘Bilim Kadınları İçin’ programı kapsamında ‘Uluslararası Yükselen Yetenek’ ödülünü ilk kez Türkiye'den bir bilim insanının kazandığını söyledi. Demirköz'ü başarılarından dolayı kutlayan Kök, "Demirköz, ülkemizin her şeyden daha çok ihtiyacı olan kız çocuklarımızın bilime ve araştırmaya yönelmeleri noktasında bir rol model" dedi.      

Ödüle layık görülen bilim insanı Doç. Dr. Demirköz ise ışık hızına yakın hızlarda hareket eden parçacıkların Dünya'ya ulaştığını ve uydular için tehlikeli bir radyasyon ortamı oluşturduğunu belirterek, araştırmalarında bu radyasyon ortamını iki boyutlu olarak incelediğini anlattı.     

Evrende bu parçacıkları üreten ve temel fiziksel yasaları anlamayı, ayrıca bu radyasyonun uydulardaki elektronik ekipmanlara ve malzemelere etkisini ele aldığını dile getiren Demirköz, dört mühendis, iki tekniker ve altı fizikçiden oluşan bir araştırma grubuna liderlik ettiğini söyledi.     

Araştırma grubunda CERN’deki büyük bir iş birliğinin üyesi olarak, Uluslararası Uzay İstasyonu'nun üzerinde bulunan Alfa Manyetik Spektrometre (AMS) deneyinin topladığı verilerin analizi üzerinde çalışmalar yürüttüğünü kaydeden Demirköz, AMS'nin gerçekleştirdiği pozitron akısı ölçümlerinin, Samanyolu Galaksisi halesindeki karanlık maddenin doğası ile ilgili ipuçları verebileceğini belirtti.     

Demirköz, bu çaba sayesinde kozmik ışınlarla ilgili şaşırtıcı ve heyecan verici sonuçlara ulaşıldığının altını çizdi.     

Türkiye'nin ilk proton ışınlama tesisi kuruluyor     

Demirköz, ayrıca ODTÜ'de Kalkınma Bakanlığı'nın 6,5 milyon TL'lik desteği ile Türkiye'de ilk "proton ışınlama tesisi"ni kurma hazırlığı içinde olduklarını anlattı.     

Uzaydaki radyasyona dayanıklı cihazların geliştirilmesinde uzaydaki protonların malzeme ile etkileşimini ve elektronik bileşenlere verdikleri zararı anlamanın bilim dünyasındaki önemine değinen Demirköz, gelecek yıl içinde araştırmacılara hizmet vermeye başlayacak 10 metre uzunluğundaki Saçılmalı Demet Hattı'nın (ODTÜ-SDH) Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun proton hızlandırıcı tesisinde kurulmakta olduğunu söyledi.     

SDH'de protonların büyütülerek büyük boyutlu elektronik kartların ve numunelerin testlerinin yapılabileceğini kaydeden Demirköz, "Projemizin, Türkiye'nin CERN'e kısmi üyeliği kapsamında CERN'le ilk ortak proje olması bizim için son derece mutluluk verici" dedi.     

Medikalden yüksek enerji fiziğine kadar pek çok alan için de ışınlama testleri yapmayı planladıklarını belirten Demirköz, "Bizi heyecanlandıran bir başka konu ise CERN'deki Yüksek Işınlıklı Büyük Hadron Çarpıştırıcısı için geliştirilen elektronik bileşenlerin testlerinin de bu tesiste yapılacak olması" diye konuştu.     

Türkiye'nin ilk ödülü     

Türkiye'den ilk kez Doç. Dr. Bilge Demirköz'ün layık görüldüğü "Uluslararası Yükselen Yetenek" ödülü, her yıl dünya çapında 15 bilim kadınına veriliyor.     

Bu yıl 19'uncusu düzenlenen organizasyona, Türkiye de 15 yıldır katılıyor. Dünya'ya ulaşarak uydular için tehlikeli bir radyasyon ortamı oluşturan astro-parçacıklar üzerine yürüttüğü çalışmalarla ödüle layık görülen Doç. Dr. Bilge Demirköz'ün çalışması, radyasyonun uydu teknolojilerine etkisini içeriyor. 15 kişiden oluşan araştırma ekibinin çalışmalarıyla bu konuda yetkin bilim insanlarının yetişmesine de katkı sağlanacak.