Türkiye’de özel eğitim ve istihdam

Bu dönemin ilk engelliler gününde günümüzdeki engelli bireylerin durumuyla ilgili bir yazı kaleme alarak geleceğe not düşmeyi amaçlıyorum.

İSTİHDAMA KATILMA SÜRECİ
Türkiye’de son 20 yılda özel gereksinimli bireylerin okullaşma oranlarında ciddi artış gözleniyor. Bu alanda yapılan yatırım ve çalışmaların artması biz alan uzmanlarının umudunu yeşertmekle birlikte bazı eksiklikleri görmemizi de sağlıyor. Özel gereksinimli bireylerin okullaşma okullarında artış görülürken aynı artışın istihdam alanında görmekte ne yazık ki zorlanıyoruz. Bu çocukların eğitim alma haklarına imkân veriyoruz ancak ilerleyen yaşlarında eğitim hayatları sona erdiğinde istihdama katılmalarına aynı oranda imkân veremiyoruz. Bunlar sadece bir kesim tarafından yapılmayan çalışmalar değil. Toplumun her kesiminin etkisinin olduğu çok da iç açıcı olmayan bir tepki. Hem özel işletmeler hem de yarı özel işletmeler bu konuda oldukça isteksiz davranıyor. Ancak bu bireylerin sosyal hayat entegre olup bütünleştirilebilmesi emin olunmalı ki o kadar da zor ve korkulacak bir durum değil.

UMUT VERİCİ ÇALIŞMALAR VAR
Tabii ki bu alanda kısmi çalışmalar da gözlenmeye başladı. Özellikle Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (E-KPSS) sınavlarıyla kamu alanlarında çalışan özel gereksinimli birey sayılarındaki oranlar arttırılmaya başlandı. Bu sayıların henüz çok kısıtlı oranda olduğunu söylemekle beraber umut verici bir çalışma olduğunu da inkâr etmemek gerekiyor. Aynı çalışmaların özel sektör piyasalarında da yaygınlaştırılarak bu bireylerin katma değer üretmelerine imkân verilmeli.

ARA ELAMANLAR VE ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER
Örneğin günümüzde ara eleman sorununu çözebilmek ve aynı zamanda özel gereksinimli bireyleri de istihdam edebilmek adına yapılabilecek çok şey var. Buna bir örnek olarak tarım sektöründe narenciye gibi alanlarda; ürünün toplaması, istiflenmesi, paketlenmesi ve nakliyeye yüklenmesi gibi pek çok iş alanı mevcut ve durumu uygun olan özel gereksinimli bireyler için bu ve benzeri iş olanağı sağlamak için kullanılabilir. Ayrıca bu örnekte de olduğu gibi pek çok sektörde küçük müdahalelerle özel gereksinimli bireyler üretime kazandırılabilir. Yeter ki gerçekten istensin. Yapılacak istihdamların ve verilecek imkanların tek sonucu olduğu su götürmez bir gerçektir ki, bu da her iki taraf için kazanç olması. Bizler eğitim ortamlarında bütünleştirmeyi anlatmaktan çıkıp artık hayatın içinde bütünleştirmeye geçmeliyiz. Özel eğitim alanında bize bırakılan bu mirasın geleceğe aktarılmasındaki en önemli maddelerinden birisi de bu konu olarak görülmeli.

Yeni ve güzel gelişmelere kapı açılması dileğiyle...

PROF. DR. S. SUNAY YILDIRIM DOĞRU KİMDİR?
1992 Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi bölümünden mezun oldu. 1994 yılında Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü’nde araştırma görevlisi olarak göreve başladı. Aynı yıl Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çocuk Gelişimi Bölümü’nde yüksek lisansını, 1999 yılında Anadolu Üniversitesi Özel Eğitim Zihin Engellilerin Eğitimi Bölümü’nde doktorasını tamamladı. Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü’nde 2001 yılında Yardımcı Doçent, 2010 yılında Doçent olmuştur. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü’ne 2011 yılında Doçent olarak göreve başlamıştır. 2016 yılında ise aynı Üniversitede; Profesör kadrosuna atandı. Prof. Dr. S. Sunay YILDIRIM DOĞRU 2000 yılında Almanya Berlin’de Marian Jhon Sonderschule‘da araştırmacı gözlemci olarak yer aldı. Ayrıca 2016 yılında ABD’de Georgia State Üniversitesi’nde Erken Müdahale Konusunda araştırmacı öğretim üyesi olarak, 2018 yılında ise İrlanda Dublin de öğretim üyesi değişimi kapsamında görev aldı. Yazarın uzmanlık alanı özel eğitim ve erken çocuklukta özel eğitim konuları olup yurt içi ve yurtdışında alanı ile ilgili pek çok yayını/atıfı mevcuttur. Yazar Dokuz Eylül Üniversitesi’nde Rektör Yardımcılığı ve Özel Eğitim Bölüm Başkanlığı gibi idari görevlerde bulunmuştur. Halen Dokuz Eylül Üniversitesi’nde Profesör olarak görev yapıyor.