Türk akademisyenden hayal edebilen, düşünebilen robot projesi

Robotlar, sağlıktan eğitime kadar birçok alanda kullanılmaya başlandı bile. Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Emre Uğur, bilişsel robotlar ve robotlarda öğrenme metotları üzerine çalışmalar yürütüyor. Uğur, 4 milyon Euro değerindeki Avrupa Birliği (AB) projesi ‘İMAGINE’ kapsamında kendisine hibe edilen 360 bin Euro ile Boğaziçi Üniversitesi’nde, 5 lisansüstü öğrencisiyle robotlar üzerinde çalışıyor. Fransa, Almanya, Avusturya ve İspanya’dan 5 üniversitenin olduğu projeyle ilgili bilgiler veren Yrd. Doç. Dr. Uğur, özetle şunları söylüyor:

HEDEF, ÖĞRENEBİLEN ROBOTLAR GELİŞTİRMEK
“Proje bünyesinde Almanya’daki bir firmada bilgisayar, cep telefonu gibi aletler geri dönüşüm sürecine sokuluyor. Bu araçlar önce sıkıştırılıyor, sonra ayrıştırılıyor. O esnada zararlı maddeler ortaya çıkabiliyor. Ancak insan eliyle söküm işlemi yapılıyor. Biz, emek gerektiren, insanın yaptığı bu zorlu işlemi robotların üstlenmesini sağlamak istiyoruz. Bu amaçla Alman ortağımız tarafından geliştirilen el ve kol robotlarını kullanarak öğrencilerle birlikte robotlara ortamı algılamayı ve aletleri söktürmeyi öğretmeye çalışıyoruz. Projenin henüz birinci yılındayız ve 4 sene sürecek. Hedefimiz cep telefonu, bilgisayar gibi aletler ve onları oluşturan parçaları birbirinden ayırabilme yeteneğine ve zekasına sahip, öğrenebilen robotlar geliştirmek. Örneğin tornavidayla vida açma, iki parçayı levyeyle birbirinden ayırma, kabloları kesebilme gibi hareketleri yapan robotun sonraki adımın ne olacağını hayal edip, tahminleri kullanarak doğru adım atmasını sağlamayı amaçlıyoruz. Öğrencilerin yazdığı yazılımlar sonucu robot, başkasının yaptığı hareketleri gözlemleyerek öğreniyor. Farklı durumlarla karşılaştığında deneme-yanılma yöntemi kullanarak, bu karmaşık hareketleri kendi kendine geliştirmeye çalışıyor. Bu süreçte yapay zeka ve makinenin öğrenme yöntemleri robota uygulanıyor. Bu yöntem çalışmaları hem gerçek hayatta, hem bilgisayar oyunları gibi sanal dünyada yürütülüyor.“

ÇOCUKLAR GİBİ ÖĞRENEN ROBOTLAR
Yrd. Doç. Dr. Uğur’un Osaka Üniversitesi ile yürüttüğü başka bir çalışması daha var. Bu projede ise, çocuklarda görülen yardım etme davranışının robotlara aktarılması öngörülüyor. ‘Imagining Other’s Goals in Cognitive Robots (IMAGINE-COG)’, Türkçe ifadesiyle ‘Başkalarının Hedeflerini Hayal Eden Bilişsel Robotlar’ adlı projede akademisyen gelişimsel psikolojiyi kullanıyor. Robotların, çocukların davranışlarından ilham alarak çeşitli eylemlere yönelmesi üzerine çalışıyor. Bu projede çocuklar ve bebeklerin öğrenme sürecine benzer bir süreç izlenerek, robotlara bazı davranış biçimleri öğretiliyor. Robotların karşıdaki kişinin davranışları hakkında hayal gücü geliştirip çeşitli çıkarımlarda bulunması hedefleniyor. Yrd. Doç. Dr. Uğur, “Robotlar da küçük çocuklar gibi öğreniyor. Bir komut verilmiyor. Karşısındakinin amacını hayal edip onu gerçekleştirmeye çalışıyor. Örneğin, elinde kitap olan birine kapıyı açarak yardım etmeye çalışan çocuğun davranışı gibi... Geliştirdiğimiz öğrenme yazılımını yüklediğimiz robotların bir sonraki adımının ne olacağının tahmin edilmesi amaçlanıyor. Bu projede yapılan deneyler sonrası robotların insanlara yardımcı olduklarını gördük. Robotların iki cismi üst üste koyabildiğini, bardağı iç içe geçirebildiğini, erişemediği cisme ulaşamayan insana amacını anlayıp yardım edebildiğini gördük. Bunları daha da geliştirmek istiyoruz.”