Triyak nedir, ne işe yarar ve nasıl çalışır? Triyak sembolü, çeşitleri, özellikleri ve kullanım alanları

Triyaklar, Tristörlerin çok daha gelişmişleri olarak karşımıza çıkar. Güç elektroniklerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Bu nedenle bu yapının öğrenilmesi oldukça elzemdir.

 Triyak Nedir?

 Tristörlerin çok daha gelişmiş yapılı ve güç elektroniğinde kullanılmakta olan anahtarlama elemanına Triyak denir. Çift yönlü bir şekilde akımın geçmesine olanak sağlayan ve yarı iletken olan devre elemanlarıdır. İçerisinde ters bağlantı devre elemanları yer almaktadır.

 Anot 1, Anot 2 ve Gate isimli 3 adet bacağı bulunur. Triya elemanları AC ya da DC akımlarda rahatlıkla çalışabilmektedir. AC akımında çalıştığı zaman iletimde olabilmesi Gate kapısına bağlı olarak olmaktadır. Gate kapısının tetiklendiği durumlarda A1 ile A2 uçlarındaki volt 0'a düştüğünde kesim işlemi gerçekleşmiş olur. Aksi durumlarda iletim devam etmektedir. DC akımında çalışırken tristör gibi bir defa etkilendiği zaman sürekli bir şekilde iletim gerçekleşecektir.

 Triyak Ne İşe Yarar?

 Triyak, AC ile DC akımlarında rahat bir şekilde çalışabilmektedir. DC akımı ile çalıştırıldığı zaman A1 ile A2 arasında sürekli bir şekilde iletim olur. AC akımı ile çalıştığında ise G ucu tetiklendiği zaman A1 ile A2 arası iletken olur.

 Triyak elemanları negatif ya da pozitif gerilim ile kolaylıkla tetiklenebilirler. AC akımı ile beslenmekte olan devreler üzerinde kullanıldıklarında G ucunda bulunan tetikleme elemanları tetiklenme amacı ile ayarlanabilmektedir. Böylelikle A1 ile A2 arasındaki akım kontrol edilip alıcıların istenilen şekilde çalışmaları sağlanabilmektedir.

 Triyak Nasıl Çalışır?

 Triyaklar AC akımı altında çalışırlarken iki yönlü olacak şekilde akım geçmesini sağlarlar. DC akımı ile çalıştıklarında ise tristör gibi çalışmalarını sürdürmektedirler. Gate ucuna yeterli bir tetikleme gerilimi verildiği zaman triyak aktif olur. Böylece bağlı bulunduğu diğer yükün de çalışmasını sağlar.

 Triyak Nerelerde Kullanılmaktadır?

 Triyakların kullanım alanları şu şekilde sıralanabilir:

Motor Kontrolü için

AC yük

Işıklandırma devrelerinde kolaylıkla kullanılabilmektedir.

Triyak Özellikleri Nelerdir?

 Triyaklar AC akım devrelerinde kumanda elemanı olarak çalışmaktadırlar. Yüksek olan akımları küçük akımlar sayesinde kontrol altına alabilirler. Bu özellikleri sebebi ile de kullanım alanları oldukça artmaktadır.

 Triyaklar mekanik ve elektromanyetik anahtarlara göre çok daha ekonomiktir. AC güç kontrolleri de daha güçlü olmaktadır. Triyak devreleri çalışırken ses oluşturmazlar. Bakıma da ihtiyaçları yoktur. Rölelere göre anahtarlama işlemini oldukça hızlı bir şekilde gerçekleştirirler. Açma kapama işlemleri sırasında elektrik arkları meydana gelmediği için de oldukça avantajlıdır.

 Triyaklardan 220 V altında 10 A gibi yüksek akım geçtiği sırada uçlarındaki gerilimler 1.5 V civarında olur. Bu durumda triyak üzerinde harcanan güçler 15 watt iken yükte harcanan güç ise 2200 watt olacaktır. Triyak çeşidi imalatları akım ve çalışma gerilimine göre yapılır. Fiyatları ise üretilen firmaya göre değişiklik göstermektedir.

 Triyaklar uygun olan bir soğutucuya bağlandıkları durumlarda güç kaybından dolayı meydana gelen ısının dağıtılması ile ömürleri çok daha uzun olacaktır. Bu özellikleri sayesinde iyi bir güç anahtarı olabilirler. Triyak sayesinde büyük akımların kontrolleri çok daha küçük akımlar ile sağlanabilir. Yani AC akımları DC akımları ile kontrol edilebilmektedir.

 Triyak Tetikleme Yöntemleri Nelerdir?

 - DC Gate Gerilimi Sayesinde Tetikleme

 - AC Gate Gerilimi Sayesinde Tetikleme

R direnci sayesinde tetikleme

Transistör sayesinde tetikleme

R-C faz kontrolleri devresi sayesinde tetikleme

PUT sayesinde tetikleme

Diyak sayesinde tetikleme

UJT sayesinde tetikleme

Neon Lamba Sayesinde Tetikleme