Tercih döneminde neler yapılmalı?

TERCİH DÖNEMİ HATALARI

1) Her yıl 600 bine yakın üniversite öğrencisinin Üniversite Sınavına başvuru yaptığı göz önüne alındığında tercih hatalarının başında üniversitelerin ve bölümlerin ayrıntılı bir biçimde araştırılmadan tercih edilmesi geliyor.
2) Adaylar sınav sonuç belgesini doğru yorumlayamayabiliyor. Sonuç belgesinde yazan puan türlerini, yerleştirme puanlarını ve başarı sıralarını birbirine karıştırabiliyorlar. 
3) ÖSYM’nin internetten yayınladığı Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu adaylar tarafından kesinlikle incelenmiyor. 
4) Kılavuz incelenmediği için yükseköğretim programlarının özel koşulları da okunmuyor. Dolayısı ile özel koşul gerektiren bölümlerle ilgili sıklıkla hata yapılabiliyor. 
5) Bazı adaylar başarı sırasına göre değil de puana göre tercih yapılacağını sanıyor. Oysa adayların yükseköğretim programlarının başarı sıralarını dikkate almaları gerekiyor.
6) Adayların birçoğu hangi durumda Ortaöğretim Başarı Puanının kırılacağını bilmiyor.
7) Tercihlerini istek sırasına göre değil, yüksek başarı sırasından düşük başarı sırasına doğru sıralayabiliyor.İstek sırasına uygun tercih yapmamak daha fazla istedikleri bir programa yerleşmelerine engel olabiliyor.

9 MADDEDE DOĞRU TERCİHİN İPUÇLARI

1) KENDİNİZİ TANIYIN: Öncelikle ileride hangi mesleği yaparsanız mutlu olabileceğinizi düşünün. Sabırlı mısınız? Meraklı mısınız? Yetenekleriniz ve ilgi alanlarınız neler? Kişilik özellikleriniz ve yönelimleriniz doğrultusunda liste oluşturun. 

2) PUANA DEĞİL BAŞARI SIRALAMASINA BAKIN: Adayların bazıları puana göre tercih yapılacağını düşünüyor. Oysa puana değil, başarı sıralamasına göre tercih yapılmaktadır. Puana göre tercih yapmak çok yanıltıcı olacak ve belki de adayın açıkta kalmasına yol açacaktır. 

3) TERCİHLERİNİZİ İSTEK SIRANIZA GÖRE YAPIN: Örneğin aday, 18 binden öğrenci alan bir bölümü daha çok istiyorsa 14 binden alan bir bölümün üzerine yazabilir.

4) İSTEMEDİĞİNİZ BİR PROGRAMI TERCİH LİSTENİZE ALMAYIN: 24 tercih hakkınızın tümünü doldurmak zorunda değilsiniz. Listenize yerleştiğinizde sizi mutlu etmeyecek ve okumayacağınız programları almayın. Unutmayın, yerleştiniz kayıt yaptırmasanız bile gelecek yıl sınava girdiğinizde Ortaöğretim Başarı Puanınızın (OBP) katkısı yarıya düşecek.   

5) KONTENJAN KARŞILAŞTIRMASI YAPIN: Doğru tercih için yükseköğretim programlarının 2020 ve 2021 kontenjanlarını karşılaştırmak gerekiyor. Örneğin 2020 ‘de 50 olan kontenjan 60’a çıkmışsa o programın başarı sıralamasının düşmesi gerektiği yorumu yapılmalı.

6) KILAVUZDAKİ ÖZEL KOŞULLARI MUTLAKA OKUYUN: Yükseköğretim programları ile ilgili tüm bilgiler Tercih Kılavuzunda mevcut. Ancak adaylar bu bilgileri okumak konusunda tembellik ediyorlar. Oysa Pilotaj bölümü için belirli bir boy ve kilo şartı aranabiliyor. Tüm bu bilgilerin çok önemli olduğu unutulmamalı ve Tercih Kılavuzu mutlaka çok dikkatli bir şekilde okunmalı.  

7) YENİ AÇILAN PROGRAMLARI GÖZDEN KAÇIRMAYIN: Yeni açılan yükseköğretim programları Kılavuzda (… )olarak belirtilmiş. Bu programları istek sıranıza göre listeye ekleyin.  

8) KONTENJANI DOLMAYAN BÖLÜMLERİ DE İYİ İNCELEYİN: 2021 Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzunda bazı programların karşısında puan ve başarı sırası yazmıyor. Adaylar bu programlara 2020’de talep olmadığı için kontenjanların boş kaldığı yorumunu yapmalılar. 

9) TERCİHLERİ İŞİN UZMANI REHBER ÖĞRETMENLERE GÖSTERİN: Son yıllarda Eğitim Koçu adı altında pek çok kişi adayların tercihleriyle ilgili yorum yapmakta ve kafa karıştırmaktalar. Ayrıca bu kişiler işin ehli olmadıkları için yanlış yönlendirmede bulunarak mağduriyet te yaratmakta. Adayların listelerinin son şeklini mutlaka uzman bir Rehber Öğretmenle birlikte vermeliler. 

AİLELER TERCİHLER KONUSUNDA ÖĞRENCİLERE NASIL YAKLAŞMALI
?Sınava hazırlık sürecinde ergenlik döneminin en zorlu dönemleri atlatılmış olsa bile unutmamak gerekir ki çocuklarınız ergenlik dönemini henüz bitirmedi. Ondan tipik yetişkin davranışları sergilemesini beklememek gerekiyor.Birçok öğrenci üniversiteye girememe durumunda anne ve babalarının kendilerine yönelik sevgi ve güvenlerini kaybedeceklerini düşünmekte.Başarılı ya da başarısız her koşulda onların yanında olabileceğinizi onlara hissettirmelisiniz. Toplumdaki sınıf atlama çabası,  ekonomik kaygıları giderme yolu hep “iyi bir meslek” düşüncesini de beraberinde getirir. İyi bir meslek hedefine ise iyi bir üniversite yoluyla ulaşma çabası bazen ailelerin çocuklarına kaldıramayacakları sorumluluk türleri yüklemelerine neden oluyor.Anne babalarda çok sık gördüğümüz bir davranış türü de belki motivasyon amaçlı başvurulan ama asla motivasyon yaratmayan, çocuğunun başarısını yakın çevredeki diğer çocukların başarısı ile karşılaştırma eğilimidir. Çocuğunuzu sadece kendisi ile karşılaştırmalısınız. Yani önceki başarısı, önceki davranış biçimleriyle şimdiki durumunu karşılaştırmak daha olumlu sonuç verir.

9 MADDEDE MESLEK SEÇİMİ İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
1) Kendi yeteneklerinizi tanımaya çalışın. Şekil-uzay ilişkisini görebiliyor musunuz, soyut düşünebiliyor musunuz, el-göz koordinasyonunuz iyi mi, duygu ve düşüncelerinizi yazılı ve sözlü olarak ifade edebiliyor musunuz? gibi sorulara yanıt bulmalısınız. Bu sorulara yanıt bulmanıza yardımcı olacak çeşitli testler ve envanterler mevcut. İnternette araştırma yaparak bunlara ulaşabilirsiniz.
2) Kişilik özelliklerinizi de meslek seçiminde göz önünde bulundurmalısınız. İş birliğine yatkın mısınız, düzenli yaşamı mı seversiniz yoksa bağımsız yaşamayı mı, liderlik özelliğiniz var mı, yaratıcı yanınız var mı, sabırlı mısınız? Kendi kişilik özelliklerinizi bir kağıda yazıp arkadaşlarınıza ya da ailenize gösterin. Sizinle ilgili yorumlarını alın. Özellikle arkadaşlarınız size ayna olacaktır.
3) Okumak istediğiniz bölümün ders içeriklerini çok iyi inceleyip bu derslere kimlerin girdiğini öğrenin. Bir üniversitenin bana göre kaliteli olduğunun göstergelerinden birisi de öğretim kadrosudur. Kaç profesör ve doçent olduğu çok önemlidir. 
4) Okumayı düşündüğünüz bölümde İngilizce eğitimi var mı? Çağımızda İngilizce bilmeden bir yerlere gelmek çok zor. O yüzden İngilizce eğitimi sıkı olan ve mümkünse derslerin İngilizce yapıldığı bölümlere gitmeye gayret edin. 
5) Okumayı düşündüğünüz bölümde staj yapılıyor mu? Yapılıyorsa nerelerde oluyor ve ne kadar zaman alıyor? Staj olanaklarını araştırın.
6) Laboratuvar uygulaması var mı? Varsa bu uygulamalar verilecek nota ne kadar etki ediyor? Laboratuvar uygulamalarını mutlaka sorun.
7) Bölümü bitirdikten sonra iş bulma olanağı nedir? Örneğin Fizik bölümünü bitirdiğinizde iş bulabilecek misiniz? 
8) Eğer bulabiliyorsanız seçmeyi düşündüğünüz bölümde okuyan öğrencilerle sohbet etmeye çalışın. Okuldaki Rehber Öğretmenlerinizden geçmiş yıllarda istediğiniz bölümü kazanmış kişilerin telefonlarını alıp telefonla konuşmanız da bir yöntem olabilir.
9) Sağlıkla ilgili bölümleri yazacaklar mutlaka işyeri ortamını da görsünler. Tıp ya da Hemşirelik isteyen bir öğrenci hastanelerin acil servislerinde birkaç saat zaman geçirsin.

BU SORULARI MUTLAKA SORUN
Kendinize aşağıdaki soruları sorup cevaplarını bir kağıda yazmanız da sizlere kendinizi tanımanız anlamında ayrıca yol gösterici olacaktır.
- Nasıl bir yaşam beklentim var?
- İletişim, ikna gücüm var mı?
- Bilimsel araştırmalardan zevk alıyor muyum?
- Çabuk karar verebiliyor muyum?
- Ayrıntılardan sıkılıyor muyum?
- İnsanlarla uyum içinde çalışabilir miyim?
- Otuzlu yaşlarda kendimi nasıl iş yaşamı içinde hayal ediyorum?

CİHAN YEŞİLYURT KİMDİR?
1973’te Samsun’un Alaçam ilçesinde doğdu. İlköğrenimini ve liseyi Alaçam’da tamamladıktan sonra 1991’de girdiği Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık bölümünden 1995’te mezun oldu. 1997 yılında Fen Bilimleri Dershaneleri’nde Rehber Öğretmen olarak çalışmaya başladı.