Teoloji nedir? Felsefede ne anlama gelir? Teolojinin özellileri
Güncelleme Tarihi:
Türkçe karşılığı İlahiyat olan teoloji kelimesi, ''Teo'' sözcüğünden türetilmiştir. Teo sözcüğü Yunancada yoktan var eden, ilahi güç ve Tanrı manasına gelir. Din ile felsefeyi birleştiren disipline ise teosofizm adı verilir. Spiritüalizm, metafizik, mistisizm ve epistemoloji, bu felsefi disiplinin alt dalları arasında yer alır. Teolojinin özelliklerini ve felsefede ne anlama geldiğini detayları ile derledik.
Batı ve İslam felsefesindeki ünlü teologlar ve en önemli eserleri şu şekilde sıralanabilir:
1- Molla Sadra - Metafiziğe Giriş - Kitabü'l Meşair
2- Sadrettin Konevi - Vahdet-i Vücut ve Esasları
3- Marcus Aurelius - Kendime Düşünceler
4- Gottfried Leibniz - Theodicce Denemeleri - İmanla Akın Uygunluğu
5- Muhyiddin İbn-i Arabi - Fususu'l Hikem
Teoloji Nedir?
Tanrı, yaratılış, cennet, cehennem, din, ibadet gibi konuları inceleyen bilime Teoloji denir. Bu bilim dalında insanın ''kul'' olarak dünyadaki konumu ve görevleri de incelenir.
Teolojide diğer bilim ve felsefe dallarından farklı olarak gözlem ve araştırma kadar sezgi de önemli bir yer tutar. Tasavvufta feyz, marifet, şevk ve ilham gibi kelimelerle ifade edilen sezgi kavramı, imanın ön koşullarından biridir. 20. yüzyılda Henri Bergson, Martin Eckhardt, Henri Bergson ve Alfred Nort Whitehead gibi filozoflar hem sezgi hem de iman konusunda birçok eser kaleme almıştır.
Felsefede Teoloji Ne Anlama Gelir?
Felsefede teolojinin karşılığı din, ahlak ve varlık felsefesidir. Çünkü din kavramı başta ahlak ve varlık olmak üzere birçok konuyu kapsar. Materyalizm, Pozitivizm ve Determinizm akımının temsilcileri, teolojide gözlem metodunun kullanılmadığını, bu nedenle bu disiplinin felsefe ya da bilim olarak nitelendirilemeyeceğini iddia etmiştir.
Ancak birçok filozof Tanrı'nın varlığını kanıtlamak için hudus ve ilk neden (ilk illet) delilini kullanmıştır. Teologlar da söz konusu delillerin gözleme dayalı olduğunu öne sürmüştür.
Materyalistlere ve pozitivistlere göre madde ezelidir ve tek gerçekliktir. Teologlara göre ise her şey sonradan var edilmiş yani yaratılmıştır.
Teolojinin Özellikleri
1- Teolojinin kökeni Antik Yunan'da Platon tarafından geliştirilen idealizm felsefesine kadar uzanır. İdealizme göre, içinde yaşadığımız dünya duyular alemidir. Her şeyin en mükemmel şeklinin yani özünün bulunduğu alem ise ''idealar alemi'' olarak nitelendirilir. İdealar alemin İslam'daki karşılığı ahiret ve cennettir.
2- İslam'ın Altın Çağı olarak adlandırılan 12 - 15. yüzyılları arasında Farabi, Kindi, İbn Rüşd ve Muhyiddin İbni Arabi gibi düşünürler Yeni Platonculuğun dünya genelinde kabul görmesinde etkili olmuştur. Bu da teoloji biliminin gelişmesini sağlamıştır.
3- Teolojide gözlemle elde edilemeyen fikirler için istidlal (akıl yürütme), tümdengelim, tümevarım ve neden sonuç ilişkisi gibi yöntemler kullanılır.
4- Her teolog, iman, Tanrı, ölüm ve yaradılış gibi konuları inandıkları din kapsamında ele almışlardır.
5- Tasavvuf ve mistisizm gibi disiplinler de teolojinin gelişmesinde önemli rol oynamıştır.